Olfaktör sinir
Olfaktör sinir (Latince: nervus olfactorius; CN I olarak kısaltılır) kraniyel sinirlerden birincisi olarak kabul edilen sinir. Özel visseral afferent bir duyu olan koku duyusunu burundan alıp koku korteksine (rhinencephalon) taşır.
| Olfaktör sinir | |
|---|---|
 | |
| Olfaktör mukoza, bulbus olfactorius ve traktus olfactorius | |
 | |
| Lamina kribrosa ve bulbus olfactorius | |
| Latince | nervus olfactorius |
| İnnervasyon | olfaktör mukoza (SVA) |
Bir kraniyel sinir olarak kabul edilmesine rağmen diğer kraniyel sinirlerden bazı özellikleri ile ayrılır. Olfaktör sinir embriyolojik olarak ön beynin bir uzantısı şeklindedir. Koku duyusu diğer duyulardan farklı olarak talamus ile ilişkilenmeden doğruca algılanacağı beyin bölümüne yönelir. En kısa kraniyal sinir olarak sınıflandırılan olfaktör sinirin, optik sinire benzer şekilde beyinsapına seyri yoktur.[1]
Yapısı ve seyri
Olfaktör sinir, burun boşluğunun üst bölümünde, chonca nasalis superior’un üst tarafındaki müköz membran içinde yer alan reseptör sinir hücrelerinden başlar. Koku ile ilgili reseptör hücreleri (olfaktör hücreler) destek hücrelerinin arasında yer alır. Her reseptör hücre küçük bir bipolar sinir hücresinden oluşur. Bipolar sinir hücresinin müköz membran yüzeyine doğru uzanan kalın bir periferik uzantısı ve ince bir santral uzantısı vardır. Kalın olan periferik uzantının ucunda kısa cilia’lar yer alır. Koku cilia’ları mükoz membranın üzerini döşeyen mukus içine doğru uzanırlar. Bu cilia’lar, hava içinde bulunan kokular ile reaksiyona girerek, nervus olfactorius liflerini uyarır. İnce santral uzantılar nervus olfactorius liflerini oluşturur. Bu sinir liflerinin oluşturduğu demetler etmoid kemiğin lamina kribrosa’sı üzerinde bulunan deliklerden geçerek bulbus olfactorius’a girerler.
Bulbus olfactorius
Bu oval yapı olfaktör hücrelerin sinapslar aracılığıyla ikincil nöronlar ile bağlantı kuruduğu yapıdır. Çok değişik tipte sinir hücresi bulundurur. Bu sinir hücrelerinin büyük bir kısmını mitral hücreler oluşturur. Nervus olfactorius’un lifleri mitral hücrelerin dendritleri ile sinaps yaparak, sinaptik glomerulus olarak bilinen yuvarlak alanları oluştururlar. Küçük sinir hücreleri olan püskül hücreleri ve granüler hücreler de, mitral hücreler ile sinaps yapar. Bulbus olfactorius daha sonra traktus olfactorius ile yoluna devam eder.
Kaynakça
- Vilensky, Joel; Robertson, Wendy; Suarez-Quian, Carlos (2015). The Clinical Anatomy of the Cranial Nerves: The Nerves of "On Old Olympus Towering Top". Ames, Iowa: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1118492017.
| Kraniyal sinirler |
|---|
|