Mustafa Yamulki
Nemrut veya Nemrut Mustafa Paşa olarak da tanınan Mustafa Yamulki, Kürt[1] asker, 1919-1920 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda askeri mahkeme başkanı, Kürdistan Krallığı'nda eğitim bakanı ve gazeteci.[1]
| Mustafa Yamulki | |
|---|---|
 | |
| Takma adı | Nemrud Mustafa Paşa |
| Doğum |
25 Ocak 1886 Süleymaniye, Musul Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
25 Mayıs 1936 (50 yaşında) Süleymaniye, Irak |
| Bağlılığı |
.svg.png.webp){kind=small} Osmanlı İmparatorluğu |
| Rütbesi | Mirliva |
| Birimleri | 3. Ordu |
| Savaşları/Çatışmaları | Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları |
Hayatı
Yamulki, Süleymaniye'de toprak sahibi bir ailede doğdu ve İstanbul'da Mekteb-i Harbiye'ye girdi. Trablusgarp Savaşı'nda ve Balkan Savaşları'nda Mirliva rütbesi ile 3. Ordu'yu komuta etti ve Bursa'da vali yardımcılığı yaptı.[2]
Osmanlı Askeri Mahkemisi'nde başkan[3] iken, Mustafa Kemal ve onunla ilişkili olan kişileri ölüme mahkûm etmiştir.[4] Mustafa Paşa, Ermeni Kırımı ve Süryani Katliamı ve ayrıca Rum Kırımı'ndan dolayı, Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa'yı ölüme mahkûm etmiştir.[5][6]
| “ | Yurttaşlarımız bilinmedik sahtekarlıklara başvuruyorlardı ve düşünülen her türlü despotluk metotlarına el uzatıyorlardı, Sürgün ve kan akıtılmasını organize ediyorlardı, bebekleri gaza bulayıp yakıyorlardı, eli ayağı bağlı kadın ve kızlara ebeveynlerin önünde tecavüz ediyorlardı, kızları ana ve babalarından koparıp kaçırıyorlardı, kişisel mülkiyetlere ve gayrimenkullere el koyuyorlardı, insanları Mezopotamya'ya kadar götürüp ve yolda barbarca muamele ediyorlardı binlerce insanın içinde olduğu gemileri denize sürüp batırıyorlardı, Ermenileri, tarihte hiçbir milletin tanımadığı, uygunsuz koşullara sokuyorlardı.[7][8] | ” |
Mustafa Paşa'nın tutuklama emirleri, Ali Kemal Bey, Damat Ferit ve Sultan Vahdettin tarafından imzalanmıştır. Ayrıca, Kemalistlere yataklıktan dolayı, İçişleri Bakanı olan Ebubekir Hazimi de mahkûm etmiştir. Yamulki Haziran 1920'de görevinden alındı.[9]
Ermeni Soykırımı'na karşı açık suçlamaları olduğu için milliyetçiler tarafından üç seneye kadar hapse mahkûm edilmiştir.[3] Çeşitli Türk yetkililer hakkında verdiği hükümler kaldırılmıştır.[3] Yetkililer tarafından tutuklanmıştır fakat Büyük Britanya Büyükelçiliği'nin araya girmesi ile Güneydoğu'ya kaçmıştır. Arkasında bıraktığı, İstanbul'daki konağı Mustafa Kemal yanlıları tarafından teslim alınmıştır.[10]
Kaynakça
- The Kurdish national movement: its origins and development, Wadie Jwaideh
- Review of Armenian studies, Volume 5, Issues 13-16, ASAM Institute for Armenian Research, 2007
- Kévorkian, Raymond (30 Mart 2011). The Armenian Genocide: A Complete History (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 797. ISBN 978-0-85771-930-0.
- Salâhi Ramadan Sonyel, Turkish Diplomacy 1918-1923: Mustafa Kemal and the Turkish National Movement
- Herzig, edited by Edmund (2005). The Armenians past and present in the making of national identity. Abingdon, Oxon, Oxford: RoutledgeCurzon. ISBN 0-203-00493-0.
- Andreopoulos, ed. by George J. (1997). Genocide : conceptual and historical dimensions (1. paperback print. bas.). Philadelphia, Pa.: Univ. of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1616-4.
- Kateb, Vahe (1983). The Armenian genocide as reported in the Australian press. Armenian National Committee. s. 111.
- Hakob Sedrakʻi Anasyan, (Ed.) (1983). Armenian question and the genocide of the Armenians in Turkey. American Armenian International College.
- Touraj Atabaki, Erik Jan Zürcher, Men of Order: Authoritarian Modernization under Atatürk and Reza Shah
- Jacques Derogy, Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders