Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi (kısaca ARMM) Filipinler'in güneyinde Mindanao Adalar grubunda yer alan, Müslümanların çoğunlukta olduğu özerk bir bölgeydi. Özerk bölge Müslümanların çoğunlukta olduğu 5 ilden oluşur. Bu iller Basilan, Lanao del Sur, Maguindanao, Sulu ve Tawi-Tawi'dir . Cotabato Şehri her ne kadar kendi yetkisinin dışında olsa bile bölgesel başkentidir. Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi 21 Ocak 2019 yapılan halkoylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra yerini Bangsamoro Özerk Bölgesine bıraktı.[1]

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi
Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao (Filipince)
1989-2019
Bayrak
Arma
Filipinler'deki konumu
Tür Özerk bölge
Başkent

Cotabato (Hükûmetin geçici ve fiili makamı
Parang de jure hükûmet merkezi, (1995–2001)

Tarihî dönem 1989–2019
• Kuruluşu
1 Ağustos 1989
• Bangsamoro'ya bağlanması
26 Şubat 2019
Nüfus
• 2015 sayımı
 3,781,387
Öncüller		Ardıllar
Zamboanga Yarımadası
Soccsksargen
Bangsamoro
Günümüzdeki durumu Bangsamoro

Coğrafik Konumu

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi, Mindanao adası ve Sulu Takımadaları olmak üzere iki coğrafi alana ayrılır. Lanao del Sur ve Maguindanao illeri Mindanao adasında yer alır. Basilan, Sulu ve Tawi-Tawi illeri ise Sulu Takımadalarında bulunur.

Tarih

Filipinler tarihinin büyük bir kısmında, bölge ve Mindanao adasının çoğu bölümü kültürleri ve kimlikleri konusunda Filipinler'den ayrı bir gelişim süreci yaşadı. Bölge, 15. yüzyılda İspanyolların gelişine kadar Müslüman Filipinlilerin anayurduydu.[2] Müslüman Arapların 1380'de Tawi-Tawi'ye gelmeleriyle beraber bölgede İslamiyet yayılmaya başladı. Bölgede 1457'de Sulu Sultanlığı 1515'te de Maguindanao Sultanlığı adıyla 2 İslam devleti kuruldu.[3] Filipinler'in çoğu İspanyol hakimiyeti altındayken bu sultanlıklar bağımsızlıklarını ve düzenlerini korudu ve kuzeydeki sahil kasabalarına yapılan İspanyol taarruzlarını geri püskürttü. 19. yüzyılın son çeyreğine kadar İspanyol varlığı Sulu Sultanlığı tarafından resmen tanınmıyordu. Bölgede askeri karakolların bulunduğu alanlarla sınırlı zayıf bir İspanyol idaresi vardı. 1898 deki İspanya Amerika savaşını kaybeden İspanya 1898 Paris Antlaşmasıyla bölgeyi ABD'ye bıraktı.[4] Bölgede yaşayan Müslümanlar 400 yıldan fazla bir süreden beri sırasıyla İspanyol Amerikalı Japon ve Filipin orduları ile mücadele etti.

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesinin (ARMM) kurulması

Filipinler meclisi 1 Ağustos 1989 tarihinde Müslüman Mindanao özerk Bölgesinin kurulması için bir kanun çıkardı.[5] Kanuna göre bölgedeki 13 il ve 10 şehirde yeni kurulacak özerk bölgeye katılıp katılmama konusunda halk oylaması yapılmasına karar verildi.[6] Yapılan halk oylaması sonucunda Lanao del Sur , Maguindanao , Sulu ve Tawi-Tawi olmak üzere 4 il yeni kurulan özerk bölgeye katılma yönününde oy kullandı. Böylece özerk bölge Cotabato şehrinde 6 Kasım 1990'da yapılan törenle resmen tanındı ve Cotabato Şehri geçici başkent yapıldı. 14 Ağustos 2001 tarihinde yapılan halk oylaması sonucunda Basilan ili de özerk bölgeye katıldı.[7] Bu karardan sonra Müslüman Mindanao Özerk bölgesindeki il sayısı beşe yükseldi.

Siyasi Bölümler
№ İl Merkez Nüfusu
(2015)		 Yüzölçümü
km²		 Nüfus Yoğunluğu
km²'ye
1 Basilan Lamitan 346.579 1.103,50 310
2 Lanao del Sur Marawi 1.045.429 3.872,89 270
3 Maguindanao Buluan 1.173.933 4.871,60 240
4 Sulu Jolo 824.731 1.600,40 520
5 Tawi-Tawi Bongao 390.715 1.087,40 360
Bütünü3.781.38712.535,79300

Siyaset

Yasama yetkisi

Bölge, bölgesel başkan (vali) tarafından yönetilir. Başkan ve başkan yardımcısı doğrudan yürütme kurulu tarafından seçilmiştir. Bölgesel kanunlar bölge meclisi tarafından çıkarılır ve meclis üyeleri tarafından kabul edilir. Oylama açıktan yapılır. Bölgesel seçimler genellikle Filipin Kongresinden çıkacak yasaya bağlı olarak genel seçimlerden (ulusal ve yerel) bir yıl sonra yapılır.

Dönem Bölge Valisi Vali Yardımcısı
1990-1993 Zacaria Candao Benjamin Loong
1993-1996 Lininding Pangandaman Nabil Tan
1996-2001 Nurallaj Misuari Guimid P. Matalam
2001 Alvarez Isnaji
2001-2005 Parouk S. Hussin Mahid M. Mutilan
2005-2009 Zaldy Ampatuan Ansaruddin-Abdulmalik A. Adiong
2009-2011 Ansaruddin-Abdulmalik A. Adiong Reggie M. Sahali-Generale
2011-2019 Mujiv S. Hataman Haroun Al-Rashid Lucman II

Yürütme yetkisi

ARMM Valiliğinin, tek meclisli bir bölgesel yasama meclisi vardı. Her seçim bölgesi bu bölgesel meclise 3 temsilci gönderiyordu. Meclis 6'sı Lanao del Sur (Marawi Şehri dahil), 6'sı Maguindanao, 6'sı Sulu, 3'ü Basilan ve 3'ü de Tawi-Tawi ilinden gönderilen toplam 24 temsilciden oluşuyordu.

Bölgesel Meclis ARMM Hükümetinin yasama organıydı. Meclis üyeleri 3 yıllığına seçiliyordu. Bir üye üst üste en fazla 3 defa seçilebiliyordu. Bölgesel Yasama meclisi, dış ilişkiler, ulusal savunma ve güvenlik, posta servisi, para basma ve maliye ve para politikaları, adalet, karantina, gümrük ve tarife, vatandaşlık, vatandaşlığa kabul, göç ve sınır dışı etme , genel denetim, ulusal seçimler, denizcilik, kara ve hava taşımacılığı, iletişim, patentler, ticari markalar, ticari unvanlar ve telif hakları, dış ticaret ve İslamiyetle ilgili konuların dışındaki alanlarda yasama yetkisine sahipti. 2019 yılının Ocak ve Şubat aylarında yapılan halk oylamalarının ardından ardından Bölgesel Meclisin varlığı sona erdi. Bu meclisin yerine kurulan Bangsamoro Özerk Meclisi ilk toplantısını 29 Mart 2019'da gerçekleştirdi.[8]

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
  2. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
  3. http://isamveri.org/pdfdrg/D00033/1995_c31/1995_c31_3/1995_c31_3_GOKSOYIH.pdf
  4. "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
  5. https://perspektif.eu/2019/11/01/filipinlerin-unutulmus-muslumanlari-morolar-ve-istiklal-mucadelesi/
  6. https://www.readcube.com/articles/10.7596/taksad.v7i2.1521
  7. https://www.democraticprogress.org/wp-content/uploads/2012/12/PhilippinesPaper-Turkish.pdf
  8. "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.