Gümrük

Gümrük, eşya ve malların ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetimlerinin yapıldığı ve vergilerin ödendiği kamu kurumudur.

Köken bilimi

"Lehçe-i Osmaniye" adlı kitapta Gümrük kelimesi, Rumca'dan alınmış ve "emtiaya ilişkin rüsumun idare mahallinin ismidir" diye tanımlanmış ise de "Gümrük" kelimesinin Rumca'dan alınma olmayıp, Latince'de ticaret manasına gelen "Commercium" kelimesinden alınmış olduğu anlaşılmaktadır. Zira, gümrük resminin ticaret eşyasından alınan bir vergi olduğu gözönüne alındığında, kelimenin manaya uygunluğu ortaya çıktığından, bu adlandırmanın esasen daha uygun bulunduğu açıktır. Fransızlar "Gümrük"e "Douane" derler. İtalyanca "Dogana" kelimesinden alınmıştır ki, Venedik ve Cenova Cumhuriyetinin Birinci Hakimi'nin unvanı olan "Doge" adına, hazineye gelir temin etmek için, Venedik'te uygulamaya konulan verginin ismi olmuştur.[1]

Tarihçe

Gümrük ve gümrük vergisi, muhtemelen tarihte birbirinden ayrı yaşayan toplumlar, şehir devletleri, devletler, imparatorluklar var olduğu sürece var idi. Gümrük, devletlerin egemenlik alanlarının bir ifade biçimi ve hazinelerinin önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Ülkeler, topraklarına giren kişiler, ticari mallar ve her tür maddeleri ülkenin güvenliği, ekonomisi, hükümranlık, halkın sağlığı gibi faktörleri korumak ve vergi sağlamak amaçlarıyla sınırlarda denetlemeye tabi tutmuşlardır. Bugün de gümrük vergileri, devletin maliye kapsamında topladığı vergilerden sonra (belki başabaş) en büyük gelir kaynağı olabilmektedir. Türkiye'nin 2004 yılında Gümrüklerde Tahsil Edilen Vergileri toplamı (T.C.Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı'nca yayınlanan rakamlar ) 16.724.135.141.527.000 TL. gibi büyük bir rakamdır (Yani 16,7 Katrilyon ETL = ~16,7 Milyar YTL). Bu toplamın %90'dan fazlasını 'Gümrük Vergisi' ve 'Katma Değer Vergisi' oluşturmaktadır. Diğer vergiler Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Motorlu Taşıtlar Vergisi ve birçok başka vergi ve kesintilerdir.

Gümrük kanunu

Türkiye'nin gümrük konularında esas olan hukuk kaynağı kanun 27 Ekim 1999 tarihinde TBMM'nde kabul edilen 4458 sayılı GÜMRÜK KANUNU'dur. 18/6/2009 tarih ve 5911 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır. Bundan önce geçerli olan 1615 sayılı Gümrük Kanunu idi. Ancak Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üye olma çabası yolunda ilk olarak 1995'te AB ile Gümrük Birliği'ne geçmesinden sonra Kanunun metni AB'nin bu alandaki kanunu olan "Gümrük Kodu" ile paralellik sağlanmaya çalışılarak değiştirildi ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu oldu. Kanunun ilk iki maddesi şöyledir:

  • MADDE 1- Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirlemektir.
  • MADDE 2- Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesine dahildir.

Bu Kanunda geçen Türkiye Gümrük Bölgesi ve Gümrük Bölgesi kavramları Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesini ifade eder."

Ülkelerine göre gümrük hizmetleri
Ülke Adı Kendi dilindeki adı web sitesi
ABD ABD Gümrük ve Sınır Koruma U.S. Customs and Border Protection www.cbp.gov
ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza U.S. Immigration and Customs Enforcement www.ice.gov
Almanya Federal Gümrük İdaresi Bundeszollverwaltung www.zoll.de 6 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Avusturya Avusturya Gümrük İdaresi Österreichische Zollverwaltung www.bmf.gv.at/zoll/
Azerbaycan Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Gümrük Komitesi Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi www.customs.gov.az
Belçika Gümrük ve Tekel İdaresi Administratie der Douana en Accijnzen
Administration des Douanes et Accises
Zoll- und Akzisenverwaltung		 fiscus.fgov.be/interfisc/home_du.htm
Belarus Beyaz Rusya Cumhuriyeti Devlet Gümrük Komitesi Государственный таможенный комитет Республики Беларусь
Дзяржаўны мытны камітэт Рэспублікі Беларусь		 www.gtk.gov.by
Birleşik Krallık Birleşik Krallık Sınır Ajansı UK Border Agency ukba.homeoffice.gov.uk
İngiliz Gelir ve Gümrükler İdaresi Her Majesty's Revenue and Customs www.hmrc.gov.uks
Çek Cumhuriyeti Çek Cumhuriyeti Gümrük İdaresi Celní správa České republiky www.celnisprava.cz
Fransa Gümrükler ve Dolaylı Vergiler Genel Müdürlüğü Direction générale des douanes et droits indirects www.douane.gouv.fr 23 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Hollanda Vergi ve Gümrük İdaresi Belastingdienst www.belastingdienst.nl
www.douane.nl
İsviçre Federal Gümrük İdaresi Eidgenössische Zollverwaltung
Administration fédérale des douanes
Amministrazione federale delle dogane		 www.ezv.admin.ch
Sınır Muhafaza Birlikleri Grenzwachtkorps
Corps des gardes-frontière
Grenzwachtkorps		 www.gwk.ch
İsveç Gümrük İdaresi Tullverket www.tullverket.se
İtalya Gümrük Ajansı Agenzia delle Dogane www.agenziadogane.it
Finans Muhafaza Guardia di Finanza www.gdf.it
Kazakistan Kazakistan Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Devlet Gümrük Kontrol Komitesi Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті
Комитет таможенного контроля Министерства финансов Республика Казахстан		 www.customs.kz
Lüksemburg Gümrük ve Tekel İdaresi Administration des Douanes et Accises
Zoll- und Akzisenverwaltung		 www.do.etat.lu
Mısır Mısır Gümrük Kurumu لمصلحة الجمارك المصرية www.customs.gov.eg
Norveç Gümrük İdaresi Tollvesenet www.toll.no
Polonya Gümrük Servisi Służba Celna www.mf.gov.pl/?const=2
Rusya Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi Федеральная таможенная служба Российской Федерации www.customs.ru
Slovakya Slovakya Cumhuriyeti Gümrük İdaresi Colná správa Slovenskej republiky www.colnasprava.sk
Türkiye Gümrükler Genel Müdürlüğü Gümrükler Genel Müdürlüğü https://ticaret.gov.tr/
Ukrayna Ukrayna Devlet Gümrük Servisi Державна митна служба України www.customs.gov.ua
Yeni Zelanda Yeni Zelanda Gümrük Servisi New Zealand Customs Service
Te Mana Arai o Aotearoa		 www.customs.govt.nz

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Gümrükler Genel Müdürlüğü". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2007.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.