Leylekköy, İspir

İspir tarihiyle paralel bir oluşum seyrine sahip Leylekköy,İspir ilçesinin Çermeli Deresi olarak bilinen bölümünde kurulmuş en eski iki mahalleden biridir. Köy kütüğünde;Erat,Halat,Kantarcı,Koç,Özben,Şahbaz,Şahin,Turan,Yaman ve Yeşilyurt aileleri kayıtlıdır.Köy halkı (Ahıska kökenli Kıpçak Türklerinden Kantarcı ailesi hariç) Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri olan "Bayındır" lara mensuptur. Bölgede yaşayan bu boy Üçoklar kolundandır. (Bayındır eski Türkçede her zaman nimetle dolu yer demektir.) Saltuklu Beyliği, Eretna ve Akkoyunlu Devleti bu bölgede kurulmuştur. (Bu devletlerin yönetici sınıfının ve halkının büyük kısmı "Bayındırlar'a" mensuptur.) İzmir' in Bayındır ilçesinden, Çorum - İskilip' e, İran - Tebriz ve Erdebil' e, Azerbaycan - Gence' ye kadar bu boya mensub yaklaşık 20 milyon insan vardır. (Ayrıca bkz :Bozulus Türkmenleri) Bilhassa İspir, Pazaryolu ve Ilıca ilçelerinde yaşayan halkın etno-kültürel yapısının (Düğün, bayram, cenaze, kandil geceleri, doğum, isim koyma, bazı batıl inanışlar, türkü, masal, ninni halk hikâyeleri, menkibe, bilmece, oyun, atasözü, deyimler, tekerlemeler, dil, lehçe, folklör, oyun, mutfak ve diğer bütün kültürel nüanslar) İran'ın tamamı Türk olan ve İstanbul'dan sonra dünyada en çok Türk'ün bulunduğu Tebriz şehrine dayandığı anlaşılmaktadır. Erzurum'un İspir ilçesinin Çermeli Çayı üzerindeki topraklar bilhassa Çaldıran Muharebesi sonrası Yavuz Sultan Selim tarafından bölgeyi Türkleştirmek ve İslamlaştırmak amacıyla Tebriz'den getirilen Türkler tarafından yurt edinilmiştir.(Erzurum'un 7 kapısından birinin Tebrizkapı olmasının sebebi bu tarihî arka plandır.) IV. Murat zamanında ve 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması sonrası Tebriz üzerinden bölgeye çok sayıda Bayındır boyu' na mensup oymak, kabile ve aile göç ettirilmiştir. Oğuz Türkleri' nin büyük bilgesi Dede Korkut' un mezarı Çermeli Deresinin batı ucunda ve Leylekköy' e 20 km. uzaklıkta Bayburt - Merkez' e bağlı Masat mahallesindedir. (Çermeli Deresi' nin diğer adı Masat Deresi' dir.) Köy halkının tamamı Ehl-i sünnet itikadına Hanefi Mezhebine mensuptur. Konuşulan dil Tebriz-Erzurum Oğuzcası olup Bayburt, Pazaryolu, Ilıca ve İspir ağzıyla aynı,Erzurum ağzıyla az farklı, Ahıska, Ardahan, Tortum, Olur, Oltu ve Şenkaya'da konuşulan ağzın çok benzeri Çermeli aksanıdır.

Erzurum iline 108 km, İspir ilçesine 42 km uzaklıktadır.

Leylekköy'ünde içinde bulunduğu Çoruh Havzası, Türkiye'nin en önemli doğa hazinelerinden biridir. Büyük bioçeşitliliği ile Kafkas Ekosystem'inin batı ucunu oluşturan Çoruh Vadisi, Ululararası Koruma Örgütünün seçtiği dünyanın 34 sıcak noktasından biridir. Zengin bioçeşitliliği, bir yandan, en alçak ve en yüksek nokta arasında 3000 m'leri bulan rakım, diğer yandan ise bu küçük alan içinde görülen iklim farklılıklarının sonucudur. İspir ve Yusufeli arasında bitki örtüsü, fundalıklardan nemli karışık yaprak döken ormanlara, pirinç tarlalarından alpin çayırlara, büyük bir çeşitlilik gösterir. Kısacası, Çoruh Havzası'nın çok sayıdaki vadisi içinde ender bitki ve hayvan türleri bulunur. Bu bölgede, aralarında ender orkide, süsen (iris) ve sardunya (pelargonium) türleri dahil, 100'den fazla endemik ya da başka bölgelerde az görülen türün olduğu tahmin edilmektedir.

Çoruh Vadisi, Kafkasya Bölgesi ile Anadolu arasında süzülerek göç eden yırtıcı kuşlar ile diğer göçmen kuşlar için çok önemli bir otoyol vazifesi görmektedir. Ayrıca bölgede, sadece bu yöreye özgü olan ya da nadir görülen birçok kuş türü yer alır. 2005 yazı boyunca süren çalışmalar ile Çoruh Vadisi'nde 188 tür saptanmıştır. Bunların 81'i vadiye özgü tür iken, vadide üreyen ve daha sonra güneye doğru yoluna devam eden 55 göçmen tür, burada üremeden, vadiyi sadece geçiş için kullanan 52 tür bulunmuştur. Göçmen kuşlarının önemli geçiş noktasında yer alan Leylekköy ismini de bu göçmen kuşlarının en önemlilerinden biri olan Beyaz Leylek (Ciconia)'den almıştır.

Ayrıca köy havzasında Leylek'ten başka, Alaca Sinekkapan, Dağ Horozu, Kafkas çıvgını, Alamecek, Sürmeli dağ bülbülü, Duvar tırmaşık kuşu, Ürkeklik, Alamecek, Kara iskete, Sakallı akbaba ve Kızıl akbaba gibi nadir ya da bölgeye özgü kuş türleri de Leylekköy ve çevresinde gözlenebilmektedir.

Kelebek çeşitliliği açısından son derece önemli olan İspir ve Çoruh-Çermeli Vadisi,Türkiye türlerinin üçte ikisini barındırmaktadır.

Leylekköy'ünün dahil olduğu Çoruh Vadisi, Uluslararası Koruma Örgütü (Conservation International (CI)) tarafından yeryüzünün en önemli biyolojik çeşitliliğe sahip ve tehdit altındaki 34 sıcak bölge arasında sayılan "Karadeniz Ekolojik Bölgesi" içinde yer almaktadır.

• Yerelnet