Floransa Cumhuriyeti

Floransa Cumhuriyeti (İtalyanca: Repubblica Fiorentina), 1115 ile 1532 arasında bir cumhuriyet olarak hükûmet süren ve modern Toskana Bölgesi, İtalya'da konumlanmış Floransa şehri merkezli bir şehir devletidir.

Floransa
Repubblica Fiorentina
Floransa Cumhuriyeti
1115-1532
Floransa Cumhuriyeti bayrağı
Arma
İtalya ve Avrupa'da Floransa Cumhuriyeti (1494)
Başkent Floransa
Yaygın diller Toskanaca, Latince, İtalyanca
Hükûmet Teokrasi, sonra oligarşik cumhuriyet
Gonfaloniere  
Yasama organı Signoria
Tarihçe  
 Kuruluşu
1115
 Margravine Matilda'nın ölümü.
1115
 Kutsal Roma İmparatorluğu tarafından Markizliğin yeniden kuruluşu
1185–97
 Ciompi Ayaklanması
1378
 Medici Hanedanı'nın kuruluşu
1434
 Talihsiz Piero'nun idare görevine son veriliş
1434
 Dağılışı
1532
Para birimi Florin (1252–1533)
Öncüller
Ardıllar
Toskana Kontluğu
Floransa Dükalığı

Arka plan

Floransa şehri Antik Roma döneminde MÖ 59'da Jül Sezar tarafından kurulmuştur. 846–1197 döneminde resmi idari birimi olarak Frank-Germenler tarafından kurulan Toskana Markizliği idaresi altında bulunmaktaydı. Toskana Markizliği, Frank-Germen İmparatorluğu'nun bir derebeyliğiydi. 1024 yılında başa geçen Kutsal Roma İmparatoru II. Konrad, sınırları Po Nehri'nden Roma şehirlerine kadar uzanan bir bölge olarak, Tuszien Derebeyliği’ne Canossa Kontu III. Boniface’i atadı. 1052 yılında ölen III. Boniface yerine derebeyliğin başına kızı Kontes Matilda geçti ve Kontes Matilda bu derebeyliği 40 yıl yönetti. Toskana’daki zamanın avukatları, hâkimleri ve soyluların oluşturduğu bir grup olan boni homines ya da sapientes (iyi ve akıllı kimseler) tarafından desteklenip Kontesin mahkemelere başkanlık etmediği hallerde yargılama kararı verebilmekteydi. Böylece Kontes Matilda Toskanalı daha ölmeden önce şehrin cumhuriyet olarak idare edilen bir bağımsız şehri-devlet olması zımnen kabul edilmişti. 1115'te Kontes Matilda ölünce bu markizlik idaresi soylular grubu tarafından ele geçirildi ve bu grup halk adına adaleti sağlamaya başladı. Aynı zamanda şehrin en alt yerleşim birimi olarak kabul edilen semtlerde "komün" adlı yerel idari birimler oluşmaya başladı.

Erken dönemler

12. yüzyıldaki gelişmeler

Floransa Cumhuriyeti hakkında ilk resmi belge 1138 tarihli olup Toskana bölgesinde buluna birkaç şehrin Bavarya Dükü V. Henry Bavaryalı'ya karşı direnmek için bir müttefikler ligi kurduklarını belgelendirmiştir. Bu bölge isimsel olarak Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu idaresi altında olmakla beraber fiilen 1115'ten itibaren bu Toskana'daki şehirler merkezde Floransa'ya bakan yakın tepelik bölgede bulunan Fiesole şehri merkez olmak üzere bağımsız cumhuriyet idareli bir şehir-devlet olduğu kabul edilmektedir.

1138 yılından sonra büyük şatolara sahip soylu ailelerin ve aristokratların belirlediği “boni homines” (iyi insanlar) adında bir konsey oluşturulmuştur; bu konsey zanaatkarlardan ve esnaf birliğinden meydana gelmekteydi. Başlangıçta, delle torri (şatolara sahip soylu kişiler) tarafından her bölge için 2 tane oluşturulan 12 konsül seçiliyordu. Konsüller, zanaatkarların hakim olduğu 100 tane konsülden (boni homines) oluşan bir kurul tarafından görüş alışverişinde bulunmaktaydı. Böylece soylu aileler, yönetimde kendini daha az göstermişlerdir. Floransa Cumhuriyeti nüfuzunu genişlese de Fiesole şehri yağmalanarak tahrip edildi; fakat şehir yakınlarında yaşayan soylular, krallık kontluklarınca korundular. Daha önceki kontluklar, Floransa halkına şatoları yıkılan Alberti ailesine karşı savaşmaları için göz yummuştur. Kral III. Lothar Floransa’yı kendi egemenliği altına aldı, fakat kralın 1137 yılında ölmesinden sonra Floransa eski durumuna geri dönerek, Kont Guidi’ye karşı başarılı mücadeleler vermiştir.

Floransa Cumhuriyeti şehir-devletinin merkezi olan Florans şehri bir diş ticaret merkezi oldu. Floransa denizden içeride olan konu bir denizci cumhuriyeti olmamakla beraber bu dönemde İtalya'da gelişen bağımsız denizci cumhuriyetleri ile dış ülkelere ticarette bu denizci cumhuriyetlere iyi bir rakip olmakta idi. Floransa'nın dış ülkelerle ticaretinin gelişmesi şehrin demografik olarak büyümesine de yol açtı. 12. yüzyılda Floransa nüfusu gayet hızla büyüdü ve bu hızı nüfus büyümesi şehirde yeni özel yapıların artmasına ve kamu yapıların da geliştirilmesine yol açtı. Şehrin soylu ve ileri gelen zanaatkara aileleri için birçok büyük ev, "saray/konak" yapılar inşa edildi. Şehirde yeni yapılan kiliseler ve manastırlar geliştiler.


Floransa'da Bankacılık, Büyük Veba Salgını ve Medici Hanedanı'nın gelişmesi

Floransa Cumhuriyeti'nin darbettiği Florin sikkesinin önü ve arkası


Rönesans'ın başlangıcı

Rönesans Bizans'ın bilim adamları sayesinde Avrupa'nın aydınlanmaya başladığı dönemdir.

Medici'ler Floransa'da

Cosimo'nun devlet idaresi (1434–1464)

Cosimo de Medici, Medici Hanedanı kurucusu

"Muhteşem" Lorenzo (1469–1492)

Lorenzo de' Medici

Savonarola idaresinde Floransa

Girolamo Savonarola

Medicilerin devlet idaresinden uzaklaştırıldıklarından sonra bu devletin yönetimini Girolamo Savonarola eline aldı.[1] Savonarola Ferrara şehri asıllı bir Katolik Dominikan tarikatına bağlı bir keşiş idi. 1480'li yıllarda Floransa'ya gelmişti. Gayet inandırıcı ve çekici dinsel vaazları ve kıyamet günün yakınlığı hakkında yaptığı kehanetlerle Floransa halkına kendi fikirlerine inandırmış ve kendinin savunduğu konuları kabul etmelerini sağlamıştı. Savonarola'nın çok kere vaazları ve kehanetleri ile açıkça atmayıp ama işlediği konular ve kullandığı temalardan gayet açık olan ana hedefi Floransa şehrini, Katolik kilisesi papazların idaresi altında teokratik bir "Tanrının Şehri"ne dönüştürmekti. Savonatola'nın devlet idaresi bu nedenle demokratik reformlarla başladı. Madici'ler tarafından şehirden sürülmüş olan birçok sürgünün şehre geri dönmesini sağladı. Savanoralo idaresi altında Floransa şehri Katolik tutucu prensiplerin uygulandığı bir devlet oldu. Floransalılara iffetli görünmek için koyu gri veya siyah renkli giysiler giyinmeye başladılar ve şehrin ana merkezleri kadınlar ve erkeklerle doldu. Birçok genç ve ihtiyar Floransalı kadın şehrin eski renkli hayatından ellerini çektiler. Çoğu gerçekten genel hayattan da çekilip kendilerini İsa'ya adayıp rahibe olmaya özendiler.[1]

Savonarola döneminde özellikle tüm şehirde organize edilen en önemli dinsel etkinliklerin başında, taşınması ve sahip olması günah olduğu iddia edilen "Boş Yere Özentiler ve Kibirlilikler Göstergelerinin" büyük geçit resimleri ile şehirden toplanıp şehir merkezine gidilmesi bu kullanılması günah olan bu eşyanın şehir merkezinde yakılan büyük bir ateş içine atılıp yakılıp ortadan kaldırılması idi. Bunlardan en şaşaalısı 7 Şubat 1497'de yapılan "Özentiler Yakılımı (it. Falò delle vanità) adı verilen bir geçit resim ve sonra merasimde binlerce kozmetik, parfüm, yazma ve yeni basım kitap, güzel sanatlar eserleri ve şaheser el sanatları eserlerinin toplanıp yakılması olmuştu.[1]

[2] I

1495'te Savonarola'nın başkanı olduğu Floransa Cumhuriyeti Papa VI. Aleksandr'in Fransa alyehinde kürmak istediği ittifak olan "Kutsal Lig"'e katılmaktan çekindi. Vatikan idaresinden Savonarola'nın bir keşiş olarak devlet idaresine ayrılıp Roma';ya gelmesi için papa adına bir davet çıkartıldı. Savonarolo bu daveti kabul etmedi. Ayrıca Papa kendisini vaazlar vermekten menetti. Savoranala bu vaaz verme yasağına açıkça aldırmayarak kendi prensiplerin uygun reformlar uygulanmasını vurgulayan vaazlar vermeye devamda , yeni "özentilerin yakılması" törenleri yapılmasına ve dinsel konularda tiyatro temsilleri oynanmasına kendi katkılarını sağlamakta devam etti ve diğerlerinin de bu törenler katılmalara büyük teşvikler sağladı. Bu tutum Papa VI. Alaxander tarafından Papalık gücüne büyük itaatsizlik olarak görüldü. Bundan dolayı Savonarola'n şahsen Papa tarafından Mayıs 1497'de aforoz edildi. Papa tüm Floransa şehrini de aforoz yasağı altına alacağı tehdidinde bulundu. Aynı yıl Savonarala yönetiminde bulunan Floransa şehri İtalya'yı istila eden Fransa Kralı VIII. Charles'in İtalya seferinden beri de facto" bağımsız bir şehir devleti olduğunu iddia eden fakat daha önce Floransa'ya tabi olan Pisa ile bir savaşa başladı. Bu savaş Floransa'nın yenilgisi ile sonuç verdi. Bu savaş sırasında Floransa'da açlık baş gösterdi. Bu açlık da Floransa arazilerinden birkaç yerel veba hastalığı salgını çıkmasına neden oldu. Halk tüm bu kötü sonuçları Savonarola'nın baskıcı rejimin sonucu olduğuna inanmaya başladı.[1]

Bir diğer rakip Floransalı rahip Nisan 1498'de Savonarala'nın Ortaçağlarda meşru yargılanma usulü olan ateşle yargılanmasını ve eğer Savonarola'yı ateşe atılıp bu ateşten yanmayıp kurtulursa o zaman Savornarola'nın reformlarının kutsal olacağını iddia etti. Fakat bu iddialar fiyaskoya dönüştü. Fakat bu sıralarda Savornarola'nın gayet sıkı yönetiminden ve devamlı cehennem azabı tehditlerinden şehri ahalisinin sıtkı sıyrılmıştı ve onun vaazları ve kehanetlerine inanan sayısı çok azalmıştı.[1]

Nisan 1498'de Savonarola ve kendi yakını olan iki Demoniken keşiş şehir meclis kararı ile tutuklandılar. Zindanda iken yapılan işkence sonunda Savonarola dinsel kehanetlerinin ve bu kehanetlerin ortaya çıkması için kendine gelen dinsel öngörü düşlerinin gerçek olmayıp kendinin uydurma hikâyeleri olduğunu itiraf etti, Bunun üzerinde şehirde bulunan sivil idare ve kilise idaresi Savonarola'nın suçlu olduğu yargısına vardır. 21 Mayıs 1498'de Savonarola ve kenine yakın olan üç kesi Floransa'nın ana şehir meydanı "Piazza del Signoria"'da önce asılıp idam edildiler ve sonra cesetleri büyük bir meydan ateşinde yakıldı.[1]

"Piagnoni" adı verilen Savonarola'nın dinsel reform ve cumhuriyetçi bağımsızlık prensiplerine inananlar onun ideallerini ve fikirlerini bir yüzyıl daha koruyup yaymaya çalıştılar. Fakat 1512'de Medicilerin tekrar geri getirilip bir monarşik idare kurmalarından sonra ve Papalık idaresi ve Katolik papazların devamlı karşı propagandaları sonucunda bu idealler ve fikirler yavaş yavaş Floransa'dan kayboldu.

1498–1512

Savonarola'nın rejiminin sona erdirilmesi sırasında Floransa devlet idaresi büyük bir kriz geçirmekte idi. O sırada şehir devletlerini yöneten "Piero Soderini" şehir meclisine kendine hayat boyunca şehirde hüküm etme imtiyazı bağışladı. Bu Floransa cumhuriyetinde, pek az rüşvet ve yolsuzluk olmasına rağmen, nispeten demokratik bir devlete idaresi kurulmasını sağladı. Bu dönemde Floransa'da "Harbiye Bakanı" olan Nicolo Machiavelli idaresi altında Pisa limanın eline geçirmeyi başardı. Bu sırada Machiavelli Floransa'da kontratlı askerlerden oluşan bir ordu yerine yeniden muvazzaf, devamlı bir Floransa ordusunun kurulmasına önayak oldu.[1]

Eylül 1512'de Cambrai Ligi Savaşları devam etmekte iken sonradan Papa X. Leo olan) Kardinal Giaovanni Medici komutasında Roma Papalık Devleti ordusu ile Floransa'yı eline geçirdi. Böylece Soderini'nin başkanlığıu altından buluna Floransa Cumhuriyeti sona erdi. Floransa'nın Mediciler tarafından tekrar yönetim altına alınması gerçekleşti.[1]

1512–1533

Kutsal Roma Germen İmparatoru V. Şarl (Şarlken)

Kardinal Giovanni de Medici Papalık ordusu ile Floransa şehrini eline geçirip Floransa Cumhuriyeti'ni kendi idaresi altına aldıktan sonra Floransa'da ancak kısa bir dönem için hüküm sürebildi. Roma'da papa olan Papa II. Julius 21 Şubat 1513'te oldu. Y eni bir papa seçmek için Kardinaller Konklavi toplantısına bir kardinal olarak iştirak etmek için Roma'ya geri dönmesi gerekti. Bu Kardinaller Konlavi sonucu Kardinal Giovanni de Medici 9 Mart 1513'da papa seçildi ve Papa X. Leo papalık adını aldı. Böylece yeni papa X. Leo hem Papalık Devleti hükümdarı hem de Floransa Cumhuriyeti yönetici oldu. Bu durum da Floransa Cumhuriyeti'nin yönetimi Papa adına idare edilmek üzere ismen kardeşi Gioliono de Medici (1479-1516)'ye verildi.[1]

Resmen Gioliono de Medici Floransa Cumhuriyeti'nin başkanı olarak 1516'da ölene kadar hüküm sürdü. Floransa Cumhuriyeti'nin başına bir diğer Medici olan Urbino Dükü II. Lorenzo de Medici geçti.[1][3]

II. Lorenzo de Medici'nin tek çocuğu ve kızı olan Catherine de Medici 1519'da Lorenzo frengi hastalığında öldüğü zaman doğdu. Fakat bu dönemde Medicilerin iktidar güçleri daha çok Papalık gücüne dayanmakta idi.

X. Leo ve Kardinal Giulio de Medici (papa VII. Clemens)

Kardinal Giovanni de Medici olan Papa X. Leo (1513-1521) döneminde papalık yaptıktan sonra ölünce yerien Papa olarak 9 Ocak 1522 - 14 Eylül 1523 döneminde bir sene için Hollandalı IV. Hadrianus geçti. Ama ondan sonra papa yine Medici oldu. 9 Kasım 1523). Kardinal Giulio de Medici 19 Kasım 1523'te Papa seçildi. Papa VI. Clemens papalık adını alarak 1534'te kadar papalık yaptı. Bu dönemde Floransa Cumhuriyeti yöneticisi olarak Giuliano di Lorenzo de' Medici'nin gayrimeşru tek oğlu olan ve VII. Clemens adı ile papa olan Giulio de' Medici yerine yedek olarak Ippoliti de Medici idi.[1]

Mayıs 1527'de Cognac Ligi Savaşı sırasında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ordusu Roma'yı kuşatıp eline geçirdi. Roma şehri yakılıp yıkılıp talana uğratıldı. Floransa'da Papalık Devleti'nin bu yenilgisini duyulunca Floransa şehri halkı ayaklandı ve Papa VII. Clemens (yani Giulio de' Medici) adına hüküm süren [[İppoliti de Medici] ve Medici sülalesini Floransa Cumhuriyeti yöneticiliğinden uzaklaştırdı. Floransa'da tekrar köktenci Hristiyanlık inançlılara önem kazandı. "Floransa Kralı" olarak peygamber İsa ilan edildi. Birçok çok tutucu kökten inançlı Hristiyan kurallarına dayanan kanunlar ortaya çıkartıldı.[1]

Papa VII. Clemens Floransa'nın idaresini tekra Mediciler yani kendi eline geçirmek için Roma'yı kuşatıp alan ve talan eden Kutsal Roma İmparatoru Şarlken ile Barcelona Antlaşması adli bir antlaşma imzaladı. Bu antlaşmaya göre Kutsal Roma İmparatorluğu daha önce Papalık Devleti'nden aldığı birkaç İtalyan şehrini bu devlete geri verdi ve Floransa şehrini yeniden Mediciler idaresine vermeyi kabul etti. Bu antlaşmaya uyan Şarlken ordusu Oranj Prensi komutası altında Floransa şehrini kuşatmaya başladı. Frencasco Ferrucccio komutası altında Floransa Cumhuriyeti ordusu ile Kutsal Roma İmparatorluk ordusu arasında 1530'da "Gavinana Muharebesi" yapıldı. Bu muharebede Kutsal Roma İmparatorluğu ordusu komutanı Oranj Prensi öldürüldü ama imparatorluk ordusu bir karar verici galibiyet kazandı. Bundan 10 gün sonra ve 11 ay süren bir kuşatmadan sonra Floransa şehri imparatorluk ordusuna teslim oldu. Mediciler tekrar 1530 yazında böylece Floransa şehri yönetimini ellerine geçirdiler.[1]

Cumhuriyetin sona erişi

1529-1530 Floransa kuşatması sonunda papa VII. Clemens onu önce Avignon Başpiskoposu ve sonra Kardinal yaptı ve Macaristan'a papalık elçisi olarak gönderdi. Onun yerine papa VII. Clemens kendine Floransa Cumhuriyeti'nde yedeklik yapmak üzere diğer bir gayrimeşru yeğeni olan 19 yaşındaki Allessandro de Medici'yi tercih etti. Allessandro 5 Temmuz 1531'de imparatorluk ordusu tarafından ele geçirilmiş olan Floransa'ya geldi. Allesandro 1530'dan 1532'de Floransa Cumhuriyeti'nin resmen ortadan kaldırılmasına kadar VII. Clemens'in yerine Floransa idareciliği yaptı..[1]

Bu sırada amcası olan VII. Clemens imparatora para vererek Ocak 1532'de Allessandro'ya imparatorun kalıtsal olana "Floransa Dükü" unvanı vermesini sağladı ve böylece Floransa Cumhuriyeti'nin hukuken sona ereceği anlaşıldı. Floransa halkı bundan gayet hoşnutsuz olarak karşıladı. Şehirde bir ayaklanma çıktı ama bu hemen bastırıldı.

1532'de Floransa Cumhuriyeti yerine kalıtsal düklük ile yürütülen Floransa Dükalığı kuruldu. İmparatorluk kalıtsal Floransa Dükü olan Allessandro de Medici Floransa Dükalığı birinci kalıtsal Floransa Dükü olarak 1537'de ölene kadar hüküm sürdü.[1]

1569'da Medicilere tekrar yeni bir asillik unvanı verildi ve Alessandro'nun yerine gelen Medici dükleri 1737'de bir erkek varis olmaması nedeni ile ortadan kayboluncaya kadar Toskana Büyük Dukası unvanı ile Floransa'da hüküm sürdüler.[1]

Önemli sülaleler


Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. Strathern, Paul, Medici: "Godfathers of the Renaissance Vintage Publishers, ISBN 978-0-099-52297-3 (İngilizce)
  2. "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2014.
  3. Peter Barenboim ve Sergey Shiyan, Michelangelo: Mysteries of Medici Chapel, SLOVO, Moskova, 2006 4 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ISBN 5-85050-825-2

Dış kaynaklar

  • Strathern, Paul (2007) Medici: Godfathers of the Renaissance Vintage Reprints ISBN 978-0-099-52297-3 (İngilizce)
  • Hibbert, Christofer (1994) Florence: The Biography of a City, Penguin Books ISBN 0140166440 (İngilizce)

Dış bağlantılar

  • [http://www.pbs.org/empires/medici/renaissance/republic.html2 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Flotansa Cumhuriyetei ile ilgili medya]] (İngilizce)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.