Fars alfabesi

Fars alfabesi, Farsçanın İran ve Afganistan'da kullanılan yazı sistemidir. Kökeni Arap alfabesine dayanır, bu alfabeye Arapçada bulunmayıp Farsçada bulunan ژ ,چ ,پ ve گ harflerinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. Osmanlı alfabesi büyük ölçüde bu alfabeden uyarlanmıştır.

Nestâlik, Fars alfabesini genel olarak bu yazı türü ile yazılır.

Harfler

İsim ALA-LC'ye göre Latin harfi
karşılığı (İngilizce için)
IPA Kelime içindeki yerlerine göre
Sonda Ortada Başta Yalnız
elif ā / ʾ [ɒ], [ʔ] آ / ا
be b [b] ب
pe p [p] پ
te t [t]
s̱e (peltek) [s]
cim j [dʒ]
çim ch [tʃ]
ḥā [h]
ḫa kh [x]
dāl d [d]
ẕel [z]
re r [ɾ]
ze z [z]
je jh [ʒ] ژ ژ
sīn s [s]
şīn sh [ʃ]
ṣād [s]
z̤ād / ḍād [z] ﺿ
ṭā (tı) [t]
ẓā (zı) [z]
ʻayn ʻ [ʔ]
ğayn gh [ɣ] / [ɢ]
fe f [f]
kāf q [k] / [ɣ] / [q] (bazı ağızlarda)
kef k [k] ک
gef g [ɡ] گ
lām l [l]
mīm m [m]
nūn n [n]
vāv v / ū / ow [v] / [uː] / [o] / [ow] / [oː] (Darice'de) و و
he h [h]
ye y / ī / á [j] / [i] / [ɒː] / [eː] (Darice'de)

Farsçanın Latinizasyonu

Farsça Latinizasyon
Arapça: يArapça: وArapça: هArapça: نArapça: مArapça: لArapça: ݢArapça: ݣArapça: كArapça: قArapça: فArapça: غArapça: عArapça: ظArapça: طArapça: ضArapça: صArapça: شArapça: سArapça: ژArapça: زArapça: رArapça: ذArapça: دArapça: خArapça: حArapça: چArapça: جArapça: ثArapça: تArapça: پArapça: بArapça: اArapça: ء
YWHNMLGŇKQFĢ ĂŻŞSJZRŽDX ÇCŠTPBA, EÄ,U, İ
  • Š=Ť ve Ž=Ď harfleri Peltek seslerdir; dil ucu ile dişlerin arasından çıkar.
  • Alfabede Arapçada yer almayan ancak Farsçada bulunan üç noktalı harflere de yer verilmiştir.
  • خ: Hı sesi boğazın gırtlağa yakın bölümünden boğazı hırıldatmak suretiyle çıkarılan bir sestir (X). Türkçedeki Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz) sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. Standart H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Örneğin: Bakmak sözcüğü İran Azericesinde, Azerbaycanda ve ayrıca İç ve Doğu Anadoluda Baḥmaḥ şeklinde telaffuz edilir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak) gibi...
  • ق: Anadolu Türkçesindeki gırtlağa yakın olarak çıkarılan kalın K harfini gösterir. Örneğin: Qomşu (Komşu)... Bazı Türki dillerde ise yine kalın K sesine yakın olarak gırtlaktan çıkarılan kalın bir G sesini karşılar. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında yaygın olarak kullanılır. Azeri Türkçesinin resmi harflerinden birisidir. Örneğin: Qadın (Kadın) sözcüğünün okunuşu "Gadın" şeklindedir. Baştaki G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. (Kimi lehçelerde ise ve bu sese oldukça yakın olan kalın gırtlaksı bir K sesi olarak okunur ve söylenir.)
  • و: Arapçada açık bir V harfidir. Klasik V sesinden kesinlikle farklıdır. V harfinde dudaklar birbirine değerken, bu seste (W harfinde) tıpkı U sesinde olduğu gibi dudakların birbirine değmesi söz konusu değildir. Batı dillerindeki w harfi yine bu sesi karşılar. Örneğin: Dawul (Davul), Hawlu (Havlu),Yawaş (Yavaş). Ancak Farsçada normal V harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır.

Fars alfabesi ile yazılan diller

Ayrıca bakınız

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.