Amfetamin

Amfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dahil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla elde edilebilir. Bu sebeple yasa dışı olarak en sık kullanılan uyarıcı maddelerden biridir. Yan etki olarak şizofreni benzeri psikozlara neden olur. Yaklaşık 20 günlük kullanım sonunda tolerans gelişir. Zayıf olarak MAO enzimini de inhibe ettiğinden MAO inhibitörleri ve SSRI lar ile beraber kullanılırsa serotonin sendromuna sebep olabilir. Bu durum siproheptadin ile tedavi edilebilir. DEHB tedavisinde kullanılan ticari ilaçlardan Dexedrine, Elvanse ve Adderall amfetamin içeren ilaçlar arasında sayılabilir.

Amfetamin
Sistematik (IUPAC) adı
(±)-1-phenylpropan-2-amine
Kimlik belirteçleri
CAS numarası 300-62-9
ATC kodu N06 BA01
PubChem 300999
DrugBank APRD00480
Kimyasal özellikler
Kimyasal formül C9H13N
Moleküler ağırlık 135.208 g/mol g/mol
Farmakokinetik özellikler
Biyoyararlanım %
Proteine bağlanma %20
Metabolizma Hepatik
Yarılanma ömrü 10-13 saat
Atılma Renal
Tedavi bilgileri
Gebelik kategorisi ABD - C
Uygulama yolu Oral, intravenöz, buğu şeklinde, rektal, sublingual

Amfetamin, genellikle uzun yol araç kullananlarca uyku kaçırmak ve konsantrasyon gerektiren sporlarda (atıcılık, okçuluk, vb) doping amacıyla da kullanılabilmektedir (amfetamin istismarı).[1]

Etki mekanizmaları
  • Aminlerin re-uptake 1 ile nörona alınmasını inhibe ederler.
  • Aminlerin vezikülden sinaptik aralığa salınmasını arttırırlar.

Klinik kullanım
  • Dikkat eksikliğinde ve hiperkinezide
  • Latearl hipotalamustaki merkezi inhibe etmesi nedeniyle obezitede
  • Dopaminerjik aktivite artışı nedeniyle parkinsonda
  • REM dönemini kısalttıkları için narkolepside kullanılırlar.

Yan etkiler

Amfetamin/metamfetamin kullananlarda beyin kanamaları sık görülür; beyin kanamaları felçlere (hemorajik stroke) neden olabilir.[1][2] Süreç yüksek ateşle başlar; bir süre sonra tabloya hipertansiyon ve kalpte ritim bozuklukları (aritmiler) eklenir. Hastaların bir bölümü hızla gelişen beyin sapı kanaması sonrasında felç bulguları gelişemeden ölebilirler (ansızın ölüm).[3]


Kaynakça


  1. Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996
  2. Huang MC, Yang SY, Lin SK, et al. Risk of cardiovascular diseases and stroke events in methamphetamine users: A 10-year follow-up study. Journal of Clinical Psychiatry, 77(10):1396-1403, 2016
  3. Chiu ZK, Bennett IE, Chan P, Rosenfeld JV. Methamphetamine-related brainstem haemorrhage. Journal of Clinical Neuroscience, 32:137-139, 2016
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.