İki Müzisyen Kız

Tabloda Bursa Yeşil Camii'deki namazgâh bölümünün girişinde tambur ve def çalan iki genç kız remedilmiştir. Tambur çalan kız ayakta durmakta, def çalan ise oturmaktadır. Ayakta duran kızın üzerinde krem rengi üzerine altın sarısı desenler olan bir entari ve aynı kumaştan bir şalvar vardır. Saçlarına ise mavi bir yemeni bağlanmıştır. Oturan kızın üzerinde ise mavi üzerine altın sarısı renginde şeritler olan bir üç etek vardır.[2] Bu kızın saçlarında gene altın sarısı renginde bir yemeni görülür.

Eserde camide bulunan halılar, kakmalı ahşap eserler, taş oymacılığı ürünü mermerler ve çini gibi Osmanlı motifleri yer görülmektedir.[3]

Osman Hamdi Bey resim kariyeri boyunca sık sık iç mekanlarda Osmanlı kadınlarını resimlemiştir. Örneğin, 1879 tarihli Kahve Ocağı isimli tabloda uzun bir çubukla tütün içen eşine Türk kahvesi ikram eden bir kadını, 1880 tarihli Haremde isimli tabloda ise haremde vakit geçiren ve o an birbirleriyle ilgilenmeyen dört kadını betimledi. Ressamın 1880 yılında tamamladığı bir diğer tablo olan Kuran Okuyan Kız'da ise evinin içinde Kur'an okuyan bir kız vardır.

Avrupa’da oryantalist resimler genelde Doğu insanını hiçbir şey yapmayan, tembel ve yabanıl olarak yansıtmaktaydı. Avrupalı ressamların gözünde Doğu dünyasının kadınları ise daha çok harem sahnelerinde bir obje kimliğiyle ön plana çıkmıştı.[4]

Ressam, kadın figürleri çizdiği tüm bu eserlerde batılı meslektaşlarından farklı olarak cinselliği ön plana çıkarmak yerine kadınları giyinik resimlemeyi tercih etti. Bu tablolardaki Osman Hamdi kadınları, yeteneklerinin ve birey olduklarının farkında, öğrenmeye ve kendini geliştirmeye istekli insanlardır.[3] İngiliz ressam ve heykeltıraş Frederic Leighton'ın oryantalist tarzda yaptığı Müzik Dersi isimli tablo İki Müzisyen Kız ile aynı temadadır. Bu eserde oryantalist kıyafetler giymiş iki kadından yaşça büyük olan küçük olana enstrüman çalmayı öğretmektedir. Her iki tabloda da geleneksel doğu enstrümanların incelikli çizimi dikkat çeker.[5]

Osman Hamdi Bey’in resimleri bir anlamda Batı’nın oryantalizmine bir tepkidir. O, kendi içinden çıktığı kültürü tüm gerçekliğiyle ifade etmiştir. Resimlerin çoğunda yaşadığı toplumun ve coğrafyanın kültürüne ait önemli mesajlar vardır. Bu mesajlar kompozisyonlarında kullandığı objeler tarafından yansıtılır.[4]

Osman Hamdi Bey, İki Müzisyen Kız'da kullandığı mekan olan Yeşil Camii'nin namazgâh bölümünü, on yıl sonra 1890'da tamamladığı Bursa Yeşil Camii isimli eserinde de kullandı.[6] İki Müzisyen Kız'ın aksine bu tabloda iki erkek vardır. Erkeklerden biri sol taraftaki merdivenlerin basamağına oturmaktadır ve ayakta duran diğer erkekle sohbet etmektedir.

Üslup olarak hocası Gerome’un da benimsediği akademik tarzı sürdürmüş ancak seçtiği konularda, Osmanlı’ya özgü iç mekanlar, objeler ve kıyafetlerin çevrelediği sahnelerde, Osmanlı insanının okuyan, tartışan, düşünen kimliğini vurgulamıştır. “İlahiyatçı”, “Cami Kapısı Önünde Konuşan Hocalar”, “Silah Tacirleri” gibi çalışmalarında Osman Hamdi resminin bu ana teması izlenir.[4]