TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu
Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, dünyada ve Türkiye'de insan haklarına saygı ve bu konudaki gelişmeleri izlemek suretiyle uygulamaların bu gelişmelere uyumunu sağlamak ve başvuruları incelemek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kurulan komisyondur.[1] Komisyonunun kuruluş, görev, yetki, çalışma usul ve esaslarını düzenleyen 3686 sayılı Komisyon Kanunu 5 Aralık 1990 tarihinde kabul edilmiştir.
Görevleri
3686 sayılı Komisyon Kanunu'nun 4. maddesine göre Komisyon'un görevleri şunlardır:
- Uluslararası alanda genel kabul gören insan hakları konusundaki gelişmeleri izlemek.
- Türkiye'nin insan hakları alanında taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla T.C. Anayasası ve diğer milli mevzuat ve uygulamalar arasında uyum sağlamak amacıyla yapılması gereken değişiklikleri tespit etmek ve bu amaçla yasal düzenlemeler önermek.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca havale edilen kanun tasarı ve teklifleriyle, kanun hükmünde kararnameleri görüşmek, Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarının gündemindeki konular hakkında, istem üzerine görüş ve öneri bildirmek,
- Türkiye'nin insan hakları uygulamalarının, taraf olduğu uluslararası anlaşmalara, anayasa ve kanunlara uygunluğunu incelemek ve bu amaçla, araştırmalar yapmak, bu konularda iyileştirmeler, çözümler önermek.
- İnsan haklarının ihlale uğradığına dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek ve gerekli gördüğü hallerde ilgili mercilere iletmek.
- Gerektiğinde dış ülkelerdeki insan hakları ihlallerini incelemek ve bu ihlalleri o ülke parlamenterlerinin dikkatlerine doğrudan veya mevcut parlamenter forumlar aracılığıyla sunmak.
- Her yıl yapılan çalışmaları, elde edilen sonuçları, yurt içi ve dışında insan haklarına saygı ve uygulamaları kapsayan bir rapor hazırlamak
Başvuru Esasları
Temel hak ve özgürlüklerinden birisinin ihlal edildiğine inanan her birey komisyona başvuru yapabilir.[2] Başvurulardan dikkat edilmesi gereken husus ulusal ve uluslararası insan hakları belgelerinde yer alan temel hak ve özgürlüklerden birisine yönelik bir ihlalin var olması iddiasıdır. Başvurularda esas alınacak temel haklar ve hürriyetler başlıca şunlardır:[2]
- İnsan onuruna saygı
- Eşitlik
- Ayrımcılık yasağı
- Yaşama hakkı
- Bedensel ve ruhsal dokunulmazlık hakkı
- İşkence ve insanlık dışı muamele yasağı
- Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
- Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı
- Etkin hukuki bir yola başvurma hakkı
- Masumiyet karinesi ve savunma hakkı
- Adil yargılanma hakkı
- Ceza hukukunun geriye dönük işletilmemesi hakkı
- Özel hayat ve aileye saygı
- Haberleşmenin gizliliği
- Din ve vicdan özgürlüğü
- Düşünce ve ifade özgürlüğü
- İletişim ve basın özgürlüğü
- Dernekleşme özgürlüğü
- Örgütlenme özgürlüğü
- Evlenme ve aile kurma hakkı
- Seyahat özgürlüğü
- Serbest seçimlere katılma hakkı
- Kanun önünde kişi olarak tanınma hakkı
- Adli hata sonucu tazminat hakkı
- Çocuk hakları
- Yaşlıların hakları
- Engellilerin hakları
- Yasa önünde eşitlik
- Mülkiyet hakkı
- Eğitim hakkı
- Savaş propagandası ve düşmanlığı savunma yasağı
- Gözaltında ölüm ve kaybolma
- Faili meçhul cinayetler ve yargısız infaz yasağı
- Sığınma hakkı
- İhraç, sınır dışı veya iade etme yasağı
- Dilekçe hakkı
Komisyon üyeleri
Kaynakça
- "3686 sayılı İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu" (PDF). 5 Ocak 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2007.
- TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 24 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 21 Ekim 2007
- "TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu web sayfası". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2012.
Dış bağlantılar
- Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu22 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.