Türkiye'de kadın cinayeti

2019 Kadın, Barış ve Güvenlik Endeksi araştırmasına göre; 167 ülke arasından kadınlar için hayat kalitesinin en yüksek olduğu ülke Norveç olurken, Türkiye 114. sırada yer almıştır. Küresel Cinsiyet Eşitsizliği raporuna göre de Türkiye 153 ülke arasından 130. olmuştur.[7][3]

1999 yılından dünyadaki genel eğilimin aksine Türkiye'de kadın intiharlarının erkek intiharlarından yüksek olması; intihar olgusunu Türkiye gündeminde fazla yer almasına neden olmuştur. 1999 yılında, Batman ve merkez ilçelerinde, 2000 yılının ilk sekiz ayında intihar ortalamasının Türkiye intihar ortalamasının yaklaşık iki katına çıkması ve intihar edenlerinin %80.8'inin kadın olması üzerine birçok kamu kuruluşu ve sivil toplum örgütü, yöredeki kadın intiharları hakkında araştırma yapma gereği duymuştur.[12] Kadın intiharlarının çoğunun ardında töre baskısı olduğu; basın yayın organlarına intihar olarak yansıyan olaylardan bir kısmının intihar süsü verilmiş töre cinayeti olduğu; bir kısmının da töre baskısı neticesi meydana gelen intiharlar olduğu ileri sürülmüştür. [12]

Türkiye'de en çok töre cinayetinin işlendiği Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgeleri, töre baskısına bağlı olarak gerçekleşen intiharlar ile cinayet olduğu halde intihar olarak gösterilen olayların da yoğunlaştığı bölgelerdir.[12]

Türkiye'de kadın cinayeti olgusu ile mücadele eden bazı örgütler şunlardır:

• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu: 2010 yılında ülkede kadın cinayetlerinin artması ve Münevver Karabulut davasının 2010 yılında toplumun gündemine gelmesiyle, kadın cinayetlerinin Türkiye için toplumsal bir sorun haline gelebileceği öngörüsüyle 2010 yılında kurulmuş bir platform.
• Kadın Cinayetlerine Karşı Acil Önlem Grubu: Kadın cinayetlerine karşı acil önlem alınması talebiyle 2014 yılının Temmuz ayında oluşturulmuş bir platformdur.[13]
• Şefkat-der:Kurucusu ve başkanı erkek, üyeleri gönüllü kadınlardan oluşan, dinsel temelli hayırseverlik anlayışı içinde sosyal yardım alanında çalşmalar üreten Konya merkezli bir dernektir. Kadın cinayetleri ve kadına karşı şiddetle mücadelede dikkat çeken ve tartışılan kampanyalar düzenlemiştir.[14][15]</ref>[16]

Edebiyat

Türkiye'de artan kadın cinayetlerinin edebiyata da yansımaları oldu. 2019'da Hatice Meryem feminist bir tavır ve ironik bir yöntemle Bir Kadını Öldürmeye Nereden Başlamalı? adlı kitabı yayımladı. Birikimde bir eleştiri yazısında Onur Bütün, kitabı "Türkiye edebiyatında kadın cinayetleri üzerine iyi düşünülmüş, belki de ilk metin…" şeklinde yorumladı.[17]

Çağdaş Sanat

Kadın cinayetleri, Türkiye'de özellikle kadın sanatçılar tarafından ele alınmış ve çağdaş sanat yaratımlarına konu olmuştur. Bu sanatçılara ve eserlerine dair bazı örnekler şunlardır:

• İstanbul Modern'de Eylül 201-Ocak 2012 arasında 74 kadın sanatçının eserini bir araya getiren "Hayal ve Hakikat" adlı sergide, İpek Duben'in çelik plaklar üzerine basılmış kadın cinayeti haberlerini içeren "Aşk Kitabı" çalışması, izleyici kadına şiddetle yüzleşmeye zorlayan eserlere bir örnektir.[18]
• Neriman Polat, "öldürülen kadınları anmanın ve adaletsizliğe direnmenin bir yolu" olarak tanımladığı çeşitli çalışmalar üretmiştir. Sanatçının, kadın cinayetlerinin intikamını almak isteyen bir kahraman yarattığı, faklı malzeme ve anlatım dillerini bir araya getiren "Ev Nöbeti" (2013) adlı çalışması, kadın cinayetlerine duyduğu öfke ile üretilmiş eserlerindendir.[19] Polat'ın "Acı Kahve" adlı çalışması İstanbul'da Kumbaracı yokuşunda bir kahvehanenin camına 2012 yılında erkekler tarafından öldürülmüş kadınların isimlerinin yazılmasını içerir.[20][21]
• 2018 yılında Türkiye'de 440 kadının erkek şiddeti ile öldürülmesi ve kadınların yaşamın her alanında şiddete, baskıya maruz kalması üzerine İstanbul'da Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu işbirliğiyle düzenlenen "Kadınlar Yaşasın Diye" adlı sergiye, 20 kadın sanatçı istismara ve baskıya maruz bırakılan kadınların hikayelerini anlatan eserleriyle katılmıştır. [22]
• 2018 yılında öldürülen 440 kadını temsilen Kabataş'ta bir bina duvarına 440 çift kadın ayakkabısı asılması, grafik tasarımcı Vahit Tuna tarafından tasarlanan bir projedir.[23]
• Son 11 yılda katledilen kadınların anısına 3 bin 150 kadının portresini yaparak 2020 yılında Trabzon'da sergi açan Şükran Üst, kadın cinayetlerini görünür hale getirmeye çalışan sanatçılardandır.[24]
• 2020 yılında açılan "Yüzde Bin Dört Yüz: Kadın, Şiddet ve Medya" yerleştirme sergisi Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyeleri ve öğrencileri, son yedi yılda erkek şiddeti nedeniyle hayatını yitiren kadınların sayısındaki artışı ve hem adaletin hem de medyanın bu şiddeti haklı göstermesini konu edinen bir sergidir.[25]

• "Kadının beyanı esastır"

• Kadın Cinayetleri 1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.