Sosyal liberalizm
Sosyal liberalizm, modern liberalizm veya reform liberalizmi olarak da bilinir,[1] bireysel özgürlük ve sosyal adalet arasında denge kurmayı amaçlayan politik bir ideolojidir. Klasik liberalizm gibi piyasa ekonomisi, sivil ve siyasi hak ile özgürlüklerin genişlemesini onaylaması bakımıyla uyuşur ancak bunlara ek olarak hükûmetin meşru rolünün yoksulluk, sağlık ve eğitim gibi ekonomik ve sosyal konuları da içerdiği fikrini barındırır.[2][3][4] Sosyal liberalizmde toplumun iyiliği bireyin özgürlüğü ile uyumlu görülür.[5] İkinci Dünya Savaşı sonrasında sosyal liberal fikirler dünyanın birçok ülkesinde benimsenmiştir.[6] Sosyal liberal düşünceler ile partiler merkez veya merkez sol olarak kabul edilir.[7][8][9][10][11]
Modern liberaller refah anlayışını, fırsat eşitliği temelinde savunmuşlardır. Birey ve gruplar, mevcut sosyal koşullardan dolayı zarara uğruyorlarsa, devletin bu zararları azaltmak ya da ortadan kaldırmak için üstlenmesi gereken sosyal sorumlulukları vardır. Yurttaşlar, konut edinme, eğitim ve çalışma hakkı gibi çeşitli refah ve sosyal haklara sahiptir. Sosyal liberallere göre devletin ekonominin yönetiminden, en azından regüle edilmesinden sorumlu olması gerekmektedir.[12]
Terim, politik ve ekonomik fikirleri birkaç asır boyunca Büyük Bunalıma dek egemenliğini korumuş klasik liberalizmden farklılaşmayı belirtme amacıyla kullanılır.[13][14] 20. yüzyılın sonuna doğru sosyal liberalizme karşı tepki, parasalcı ekonomi politikaları ve devlet hizmetlerinin sunumunun azalmasına yol açan, sıklıkla neoliberalizm adıyla anılan ekol tarafından gösterildi. Bununla birlikte bu tepki klasik liberalizme dönüşle sonuçlanmadı. Hükûmetler sosyal hizmetleri sunmaya devam etti ve ekonomi politikası üzerindeki kontrolünü korudu.[15]
Tarihçe
19. yüzyılın sonuna doğru klasik liberalizmin ilkeleri ekonomik büyümede düşüşler, artan yoksulluk bilinci, modern sanayi kentleri içindeki işsizlik ve örgütlü emeğin ajitasyonu sonucunda sorgulanmaya başlandı. Sanayileşme ve laissez faire kapitalizminin yarattığı değişikliklere karşı önemli bir politik tepki sosyal dengede hakkında kaygılanan muhafazakârlar tarafından gelmesine rağmen sonradan sosyalizm, değişim ve reform için daha önemli bir güce dönüştü. Charles Dickens, Thomas Carlyle ve Matthew Arnold gibi Kimi Viktorya dönemi yazarları sosyal adaletsizliğin erken etkili eleştirmenleri oldu.[16]
John Stuart Mill, klasik liberalizmin elementlerini sonunda yeni liberalizm adıyla tanınacak şeyle kombinleyerek liberal düşünceye muazzam katkı sağladı. Yeni liberaller bu zor koşullarla yüzleşmek için liberalizmin eksi dilini uyarlamaya çalıştı, onlar mevcut sorunların sadece devletin daha geniş ve müdahaleci anlayışı ile çözülebileceğine inanıyordu.
İngiliz filozof T. H. Green'in 19. yüzyılın sonuna doğru yaptığı çalışmalar doğrultusunda liberalizmi yeniden formüllemeye çalıştı. Green klasik liberalizm tarafından savunulan denetimsiz kar arayışının, yeni adaletsizlik ve yoksulluk formları oluşturduğunu düşünüyordu. Green'e göre bireyler salt bireysel değil, sosyal sorumluluklar da taşımaktaydı. Negatif özgürlük sadece birey üzerindeki dışsal sınırlamaları kaldırır ve bu da bireye tercih özgürlüğü sağlar, kârını azamileştirme misyonuyla devinen iş dünyası düşünüldüğünde negatif özgürlük, mümkün olan en düşük ücretle emeğin satın alınması becerisini haklılaştırdığından dolayı ekonomik özgürlük sömürüye yol açabilir. Green iş sözleşmelerinin eşit veya özgür bireyler arasında yapılmadığını savlar. İşçilerin tek alternatifleri sefalet veya açlıktan ölmek olduğu için işi kabul etmek zorundayken işverenler çok sayıdaki işçi arasından işlerine yarayan işçileri seçme ayrıcalığını deneyimler. Bundan dolayı ona göre piyasadaki tercih özgürlüğü bireysel özgürlük için yeterli bir kavramlaştırma değildir.[12]
Green'den sonra gelen L. T. Hobhouse ve John A. Hobson, sosyal ve siyasal felsefeleri bakımından Green'in görüşlerini izlemledi. Yeni liberaller klasik liberalizm ve laissez-faire anlayışına karşı devletin sosyal, ekonomik ve kültürel yaşama müdahalesini lehine tavır sergiledi. Onlar bireysel özgürlüğü sadece olumlu sosyal ve ekonomik koşulların varlığı ile mümkün olabileceğini düşünüyordu. Yoksulluk, sefalet ve cehalet içinde yaşayan birçok insan özgürlük ve bireysel gelişmeyi olanaksız kılmaktaydı. Yeni liberaller bu koşulların sadece güçlü, refah odaklı ve müdahaleci devlet tarafından koordine edilen kolektif eylem yoluyla iyileştirilebileceğini düşünüyordu.[17] En önemli endişeleriyse bireysel özgürlükle devlet müdahalesinin bağdaştırılmasıydı. Hobhouse'a göre, işbirliği ve organizasyon düşüncesinden hareket eden sosyalizm ile bireysellik düşüncesini esas alan liberalizm karşıt olmaktan çok birbirini tamamlayan idealleri temsil ediyordu. Hobson da sınırlı bir kolektivist uygulamanın zamanla refahı artıracağını ve böylece devlet müdahalesine ihtiyacı azaltacağını düşünüyordu. 20. yüzyıl düşünürlerinden Berlin pozitif özgürlük anlayışının kapsayıcı bir siyasi ilke hâline getirilmesi durumunda totaliter bir potansiyel taşıdığına da dikkat çeker.
20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı'da egemen siyasi paradigma olan sosyal liberalizmin temelleri böyle atıldı. Avrupa'da, 1970 sonlarına kadar hâkim olan 'sosyal demokrat uzlaşma'nın özünde yatan Marksist etkinin dışındaki en önemli fikir sosyal liberalizmdir. Sosyal liberalizm, Marksist olmayan çağdaş İngiliz solunda da en az Fabianizm kadar etkili olmuştur.[18]
Uygulanması
20. yüzyıl boyunca liberal partiler ve hükûmetler genellikle sosyal refah davasını kuvvetle savunmuşlardır. İngiltere'de refah devletinin temelleri, birinci dünya savaşından önce Asquith liberal hükûmeti tarafından atılmıştı. Bu hükûmet, yaşlılık aylığı ve sınırlı da olsa bir sağlık ve işsizlik sigortası sistemini uygulamaya koymuştu. İngiliz refah devleti uygulamaları, modern liberallerden William Beveride tarafından kaleme alının 1942 Beveridge Raporuna göre ikinci dünya savaşından sonra daha da genişletilmiştir. Bu uygulama, tüm yurttaşlara kapsamlı bir sosyal güvenlik sistemi oluşturmayı taahhüt ediyordu.[12]
ABD'de ise liberal refahçı anlayış 1930'larda F. D. Roosevelt'in yönetimi altında geliştirilmiştir. Roosevelt'in Yeni Düzen politikası çerçevesinde işsizlik, yaşlılar, çocuklar, dullar ve körler için kamusal yardım uygulamaya konmuştur. Onun politikaları ölümünden sonra da devam etmiştir. 1960'larda John Kennedy'nin yeni sınır siyasaları ve Lyndon Jonson'un Büyük Toplum programı çerçevesinde en üst düzeye ulaşmıştır.[12]
Kayda değer sosyal liberal düşünürler
Bu liste genellikle sosyal liberalizmin evrimine önemli katkılar sağlamış kimi önemli akademisyen ve politikacıları sunar.
- Jeremy Bentham[19] (1748–1832)
- John Stuart Mill[14][19][20][21] (1806–1873)
- Thomas Hill Green[14][19][22][23][24] (1836–1882)
- Lester Frank Ward (1841–1913)
- Lujo Brentano[14] (1844–1931)
- Bernard Bosanquet[23] (1848–1923)
- Woodrow Wilson[25] (1856–1924)
- Émile Durkheim[26][27][28] (1858–1917)
- John Atkinson Hobson[19][22][23][24] (1858–1940)
- John Dewey[19][25] (1859–1952)
- Friedrich Naumann[29][30][31] (1860–1919)
- Gerhart von Schulze-Gävernitz[14] (1864–1943)
- Leonard Trelawny Hobhouse[14][19][22][23][24] (1864–1929)
- William Beveridge[19][22] (1879–1963)
- Hans Kelsen[25] (1881–1973)
- John Maynard Keynes[19][22][25] (1883–1946)
- Lester B. Pearson (1897–1972)
- Bertil Ohlin[32][33] (1899–1979)
- Piero Gobetti[21] (1901–1926)
- Karl Popper (1902–1994)
- Guido Calogero[21] (1904–1986)
- Isaiah Berlin[25] (1909–1997)
- Norberto Bobbio[21][25] (1909–2004)
- Miguel Reale[34][35] (1910–2005)
- John Rawls[19][20][36][37] (1921–2002)
- Don Chipp[38] (1925–2006)
- Karl-Hermann Flach[39] (1929–1973)
- Vlado Gotovac[40] (1930–2000)
- Richard Rorty[41] (1931–2007)
- Ronald Dworkin[20][21][37] (1931-2013)
- Amartya Sen[20][42][43] (* 1933)
- José G. Merquior[25][44] (1941–1991)
- Bruce Ackerman[20][37] (* 1943)
- Martha Nussbaum[42] (* 1947)
- Paul Krugman[45] (* 1953)
- Dirk Verhofstadt[42] (* 1955)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- See, for example, Eldon J. Eisenach, "Mill's Reform Liberalism as Tradition and Culture." Political Science Reviewer, no. 24 (1995), pp. 71-146.
- Rohr, Donald G. (Eylül 1964). "The Origins of Social Liberalism in Germany". The Journal of Economic History. 24 (03). 8 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2013.
- Gaus, Gerald and Courtland, Shane D. (Bahar 2011). "The 'New Liberalism'". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. 8 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2013.
- John Derbyshire (12 Temmuz 2010). "The origins of social liberalism". New Statesman. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2013.
- The history of European liberalism (1959), Guido De Ruggiero, pp. 155–157
- Fauks, Keith. Political Sociology: A Critical Introduction. Edinburgh University Press, 1999, page 73
- Adams, Ian (2001). Political Ideology Today (Politics Today). Manchester: Manchester University Press. ISBN 0-7190-6020-6.
- Slomp, Hans (2000). European Politics Into the Twenty-First Century: Integration and Division. Westport: Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-96814-6.
- Liberalism in Modern Times: Essays in Honour of Jose G. Merquior. Budapest: Central European University Press. 1996. 185866053X.
- Hombach, Bodo (2000). The politics of the new centre. Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-7456-2460-0.
- Women's access to political power in post-communist Europe. Oxford: Oxford University Press. 2003.
- Heywood, Andrew. Siyasi İdeolojlier. Adres Yayınları.
- Marks, Gary; Wilson, Carole (Temmuz 2000). "The Past in the Present: A Cleavage Theory of Party Response to European Integration" (PDF). British Journal of Political Science. Cilt 30. ss. 433-459. doi:10.1017/S0007123400000181. 25 Haziran 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013.
- Richardson, James L. (2001). Contending Liberalisms in World Politics: Ideology and Power. Colorado: Lynne Rienner Publishers. 155587939X.
- Fauks, Keith. Political Sociology: A Critical Introduction. Edinburgh University Press, 1999, pages 71–75
- Richardson, pp. 36–37
- The Routledge encyclopaedia of philosophy, p.599
- Sosyal-Liberal Sentez, Mustafa Erdoğan, Liberal düşünce topluluğu.
- Cardoso Rosas, João (2008). "Socialismo ou liberalismo social?". DiarioEconomico.com. 15 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2008.
- Luiz Carlos Bresser-Pereira (2003). Building the Republican State. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199261185.
- Meadowcroft, John (Sonbahar 2000). "The Origins of Community Politics" (PDF). Journal of Liberal Democrat History. 16 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016.
- Avital Simhony; David Weinstein (2001). The new liberalism: reconciling liberty and community. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521794046.
- "James Hobson". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2008.
- Ortiz, Cansino; Gellner, Ernest; Geliner, E.; Merquior, José Guilherme; Emil, César Cansino (1996). Liberalism in Modern Times: Essays in Honour of Jose G. Merquior. Budapeşte: Central European University Press. 185866053X.
- Merquior, J.G. (1991). Liberalism Old and New. Boston: Twayne Publishers. ISBN 0805786279.
- Seidman, Steven (2004). Contested knowledge: social theory today. Malden, MA: Wiley-Blackwell. ISBN 9780631226710.
- W. Russell, James (2006). Double standard: social policy in Europe and the United States. Rowman & Littlefield. ISBN 9780742546936.
- Thompson, Alastair (2000). Left Liberals, the State, and Popular Politics in Wilhelmine Germany. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198205432.
- F. Biagini, Eugenio (2002). Citizenship and Community: Liberals, Radicals and Collective Identities in the British Isles, 1865–1931. Cambridge: Published by Cambridge University Press. s. 228. ISBN 9780521893602.
- Till van Rahden; Marcus Brainard (2008). Jews and Other Germans: Civil Society, Religious Diversity, and Urban Politics in Breslau, 1860–1925. Wisconsin: University of Wisconsin Press. ISBN 9780299226947.
- Ronald Findlay; Lars Jonung; Mats Lundahl (2002). Bertil Ohlin: a centennial celebration, 1899–1999. Cambridge: MIT Press. ISBN 9780262062282. 10 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016.
- Klausen, Jytte (2001). War and Welfare: Europe and the United States, 1945 to the Present. Palgrave Macmillan. ISBN 9780312238834.
- "Espaço Cultural Miguel Reale". Jornal da Universidade de São Paulo (Portekizce). Universidade de São Paulo. 2000. 25 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2009.
- Reale, Miguel (2000). Crise do capitalismo e crise do Estado (Portekizce). São Paulo: Senac. ISBN 9788573591415.
- Watson, Graham (Bahar 1998). "The Two Davids" (PDF). Journal of Liberal Democrat History. 16 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016.
- Vincent, Andrew (2007). The Nature of Political Theory. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199297955.
- Paul Aron; Luke Miller (2007). "The Third Team: A brief history of the Australian Democrats after 30 years" (PDF). Australian Democrats. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2009.
- Flach, Karl-Hermann (1984). Noch eine Chance für die Liberalen. Frankfurt am Main: Fischer S. Verlag GmbH. ISBN 978-3100210012.
- Gotovac, Vlado (1996). In Defence of Freedom: Zagreb 1971–1996. Zagreb: Matica hrvatska; Croatian PEN Centre. s. 11. ISBN 953-150-066-5.
- Rodriguez, Ángel Rivero (1993). "Liberalismo, democracia y pragmatismo" (PDF). Isegoría, 8. 16 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016.
- Verhofstadt, Dirk. "Liberalism is the best Cure for Poverty". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2008.
- Fotopoulos, Takis (Ekim 2004). "Why an Inclusive Democracy? The multidimensional crisis, globalisation and inclusive democracy". The International Journal of Inclusive Democracy. 1 (1). Erişim tarihi: 21 Mayıs 2008.
- Tosto, Milton (2005). The meaning of liberalism in Brazil. Lanham: Lexington Books. ISBN 9780739109861. 24 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
- Krugman, Paul (2007). Conscience Of A Liberal. New York: Ww Norton & Co. ISBN 9780141035772.