Sivil toplum

Sivil toplum kavramı ilk kez Platon ve Aristo'da ortaya çıktı. Devlet kavramıyla birlikte düşünüldü. Polis (şehir devleti) ortaya çıktı. Ortaçağda çağın özelliklerine paralel olarak her kavram gibi değişti. Jean Bodin devletle aile birliklerinin ayrı dünyaları olduğunu söyledi. Toplumsal sözleşmeciler, sözleşme anlayışını geliştirdi. Doğa durumu düşünürleri devleti üçüncü şahıs gibi algıladı, sivil toplum-politik toplum ikiliği doğdu. Hegel, Marx, Gramsci'de sivil toplum devlete göre tanımlandı.

20. yüzyılın sonlarındaki gelişmeler, Doğu Bloku'nun çökmesi, liberalizmin yükselişi, küreselleşme, muhalefet hareketlerinin tıkanması, sosyal demokrasinin gerilemesiyle sivil toplum kavramı üzerinde kuvvetli yargılar oluştu. Kavrama esas olan öğeler örgütlülük, kendi kendini üretme, devletten her alanda kopma, şiddete karşı olma, siyasal topluma ya müdahil olma yahut hiç karışmama gibi vurgular kazandı.

Sivil toplum kavramı üzerinde bu zamana dek birçok tanımlamalar yapılmış olsa da tam manasıyla birliktelik sağlanamamıştır. Bu anlamda sivil toplum kavramı muğlak bir ifade olarak literatürde yerini almaya devam etmektedir. Ancak yapılan farklı tanımlamalar sivil toplum kavramına zenginlik katmış ve farklı bakış açıları getirmemize yardımcı olmuştur. Şu halde en basit tanımıyla sivil toplum, devletten ayrı ve bağımsız bir yapısı olan, gönüllülük esasına göre hareket eden ve toplum menfaatleri doğrultusunda çalışan kuruluşlar olarak ifade edilebilir.

• Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP)Türkiye Ülke Raporu, 2006 16 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Güncel Sivil Toplum Haberleri 3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Türkiye'de Sivil Toplum: Bir Dönüm Noktası STEP Ülke Raporu, 2011
• Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Derneği (STGM) 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.