Potasyum karbonat

Potasyum karbonat, K2CO3 formülüne sahip inorganik bileşiktir. Suda çözünen beyaz bir tuzdur. Nem çekerek sıvılaşan ve genellikle nemli veya ıslak bir katı olarak görülür. Potasyum karbonat esas olarak sabun ve cam üretiminde kullanılır.[2]

Potasyum karbonat
IUPAC adı
Potasyum karbonat
Diğer adlar
Potasa, potas, dipotasyum karbonat, inci külü, tartar tuzu
Tanımlayıcılar
CAS numarası 584-08-7
PubChem 11430
ChEBI 131526
RTECS numarası TS7750000
SMILES
InChI
ChemSpider 10949
Özellikler
Molekül formülü K2CO3
Molekül kütlesi 138.205 g/mol
Görünüm Beyaz, higroskopik katı
Yoğunluk 2.43 g/cm3
Erime noktası

891°C

Kaynama noktası

Bozunur

Çözünürlük (su içinde) 112 g/100 mL (20°C)
156 g/100 mL (100°C)
Çözünürlük () 3.11 g/100 mL (25°C) metanol, alkol, aseton’da çözünmez
Tehlikeler
GHS piktogramları
GHS İşaret sözcüğü Uyarı
NFPA 704
0
1
0
Parlama noktası Yanmaz
LD50 1870 mg/kg (oral, sıçan)[1]
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
 Potasyum bikarbonat
Diğer katyonlar
 Lityum karbonat
Sodyum karbonat
Rubidyum karbonat
Sezyum karbonat
Benzeyen bileşikler
 Amonyum karbonat
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)
Bilgi kutusu kaynakları

Tarihçe

Potasyum karbonat, potasın birincil bileşeni ve daha rafine inci külü veya tartar tuzlarıdır. Tarihsel olarak, inci külü safsızlıkları gidermek için bir fırında potas pişirilerek oluşturuldu. Geriye kalan ince, beyaz toz inci külü idi. ABD Patent Ofisi tarafından yayımlanan ilk patent, 1790'da potas ve inci külü yapmak için geliştirilmiş bir yöntem nedeniyle Samuel Hopkins'e verildi. Kabartma tozunun geliştirilmesinden önce, 18. yüzyılın sonlarında Kuzey Amerika'da, inci külü kek ve kurabiyeler için kabartma ajanı olarak kullanıldı.[3][4]

Üretimi

Potasyum karbonat ticari olarak, potasyum hidroksitin karbon dioksit ile reaksiyonu yoluyla hazırlanır:[2]

2 KOH + CO2 → K2CO3 + H2O

Çözeltiden seskihidrat K2CO3•3⁄2H2O ("potas hidrat") kristalleşir. Bu katı maddenin 200 °C’nin üzerine ısıtılması susuz tuzu verir. Alternatif yöntem olarak, potasyum klorür organik amin eşliğinde karbon dioksit ile potasyum bikarbonat vermek üzere reaksiyona sokulur. Elde edilen potasyum bikarbonat daha sonra, kuru kuruya ısıtılarak kalsine edilir:

2 KHCO3 → K2CO3 + H2O + CO2

Kullanım alanları
  • Tarihsel olarak, sabun, cam ve seramik üretiminde kullanılır.
  • Kalsiyum klorür ve magnezyum sülfat gibi diğer kurutucu maddelerin kullanıldığı yerlerde hafif bir kurutucu madde olarak , uygun olmayabilir. Asidik bileşikler için uygun değildir, ancak az miktarda asidik safsızlığa sahip olan bir organik fazın kurutulması için yararlı olabilir. Damıtma işleminden önce bazı ketonları, alkolleri ve aminleri kurutmak için de kullanılabilir.[5]
  • Mutfakta, birçok geleneksel kullanımı vardır. Çin ve Güneydoğu Asya mutfağında tüketilen bir gıda olan çim jölesinin yanısıra, Çin'in elle yapılmış erişte ve ay keki üretiminin bir bileşenidir. Ayrıca işkembeyi yumuşatmak için kullanılır. Alman zencefilli kek tarifleri amonyum karbonat katılsa bile, genellikle bir pişirme maddesi olarak potasyum karbonat kullanılır. Potasyum karbonatın kullanımı, zararı önlemek için belirli bir miktarla sınırlandırılmalı ve kılavuz olmadan kullanılmamalıdır.
  • Doğal kakao çekirdeklerinin pH'ını (yani asitliği azaltarak) dengeleyerek Hollanda usulü çikolata üretmek için kakao tozunun alkalizasyonunda; ayrıca aromayı arttırır. Kakao tozuna potasyum karbonat ekleme işlemi genellikle "Dutching" (ve Hollanda usulü işlenmiş kakao tozu olarak adlandırılan ürünler) olarak adlandırılır, çünkü işlem ilk kez 1828'de Hollandalı Coenraad Johannes van Houten tarafından geliştirilmiştir.
  • Kuru üzüm üretiminde kurutma işlemine başlamadan önce, ön işlem olarak üzüm salkımları potasyum karbonat ve yağ asidi etil esterlerinden yapılmış soğuk "bandırma " çözeltisine batırılır. Bu işlem tanelerdeki su kaybını artırır ve esmerleşmeyi azaltırarak daha açık renkli kuru üzüm elde edilmesini sağlar.[6] Bu tarihsel üretim süreci Türkiye ve İran başta olmak üzere Akdeniz ve Küçük Asya ülkelerinde uygulanmaktadır.
  • Bal şarabı veya şarap üretiminde tampon madde olarak kullanılır.
  • Antika belgelerde, sert suyu yumuşatmak için kullanıldığı bildirilmiştir.[7]
  • Fritöz ve diğer B sınıfı ilgili yangınları söndürmede yangın söndürücü olarak kullanılır.
  • Yoğunlaştırılmış aerosol yangın söndürmede, potasyum nitratın yan ürünü olmasına rağmen kullanılmaktadır.
  • Kaynak eritkenlerinde ve ark kaynak çubuklarında eritken kaplamasında bir bileşen olarak kullanılır.
  • Et tavukçuluğu yetiştiricileri gibi çiftlik hayvanlarının potasyum gereksinimlerini karşılamak için bir hayvan yemi bileşeni olarak kullanılır.
  • İsveç snus’unda asitlik düzenleyici olarak kullanılır.

Kaynakça
  1. Chambers, Michael. "ChemIDplus - 584-08-7 - BWHMMNNQKKPAPP-UHFFFAOYSA-L - Potassium carbonate [USP] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". chem.sis.nlm.nih.gov. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
  2. H. Schultz, G. Bauer, E. Schachl, F. Hagedorn, P. Schmittinger (2005). "Potassium Compounds". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a22_039.
  3. See references to "pearl ash" in "American Cookery" by Amelia Simmons, printed by Hudson & Goodwin, Hartford, 1796.
  4. Civitello, Linda (2017). Baking powder wars : the cutthroat food fight that revolutionized cooking. Urbana, Illinois: University of Illinois Press. ss. 18-22. ISBN 9780252041082.
  5. Leonard, J.; Lygo, B.; Procter, G. "Advanced Practical Organic Chemistry" 1998, Stanley Thomas Publishers Ltd
  6. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/manisabagcilik/Belgeler/genelbagcilik/UZUM%20KURUTMA%20ALI%20GULER.pdf
  7. Child, Lydia M. "The American Frugal Housewife" 1832

Daha fazla bilgi için

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.