Dağın Öte Yüzü

Yaşar Kemal, üçlemenin ilk romanı olan Ortadirek'in alegorik ve yaşanmış bir roman olduğunu belirtmiştir. Ayrıca adlandırılışını şu sözlerle ifade etmiştir:[2]

"Ortadirek insanlığın direncidir. İnsan gücüdür. Yılmayan insan. O korkunç salgınlardan, kırımlardan, yokluklardan, açlıklardan buraya kadar insanlığı getiren, insan direncidir; benim hayran kaldığım, destanını yazmak istediğim odur. Onun alegorisidir Ortadirek."

Ölmez Otu romanının adının kaynağını, "Efsanelerde bir türlü yok edilemeyen bir ot olarak geçer ölmez otu… Ayrık otuna benzermiş. Kökünü kazımaya, kurutmaya asla imkân yokmuş. Yok ettiğinizi sandığınız yerde, bir kuyu kazsanız, gene çıkarmış karşınıza, Ölmez Otu bu işte. Dedim ya, bu efsane otu." sözleriyle belirtmiştir.[3]

Murat Belge (1979), üçlemenin "büyük bir senfoni gibi gelişip akarak kolektif bir mit dünyasını verdiğini" belirten bir yazı yazmıştır.[4] Aynı yazısında Ortadirek'in fiziksel ayrıntının en fazla ön plana çıktığı roman olması bakı­mından bir yanıyla yazarın natüralizme de en fazla yaklaşan eseri olduğunu; son romanın ise bireysel mit içerdiğini belirtmiştir. Fethi Naci, Yaşar Kemal'in Romancılığı adlı kitabında üçlemedeki köylünün yaşamı ile evliya ve mit yaratma üzerinde durmuştur. Taner Timur (2002) ise Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik adlı kitabında "mecbur köy" ve ermiş yaratma izleklerini vurgularken Gürsel Aytaç (1983) da "Yaşar Kemal'de Düş ve Gerçek: 'Yer Demir Gök Bakır' Üzerine Bir İnceleme" başlıklı yazısında Taşbaş'ın ermişliğine odaklanarak düş-gerçek ayrımını ele almıştır. Berna Moran (1999) ise "Dağın Öte Yüzü Üçlüsü" başlıklı yazısında bu eleştirilerden farklı olarak romanların nasıl anlatıldığı üzerinde durarak Dağın Öte Yüzü'nde modernist roman anlayışının öykünün sunuluşunda yer yer etkili olduğunu, kurguda ve anlatımda yeni tekniklerin denendiğini belirtmiştir.