Cemil Bilsel
Mehmet Cemil Bilsel (d. 1879, Şam – ö. 2 Eylül 1949, Ankara ), Türk hukukçu, siyasetçi, akademisyen.
| Cemil Bilsel | |
|---|---|
| İstanbul Üniversitesi Rektörü | |
| Görev süresi 10 Haziran 1934 - 1943 | |
| Yerine geldiği | Neşet Ömer İrdelp |
| Yerine gelen | Tevfik Sağlam |
| Samsun Milletvekili | |
| Görev süresi 8 Mart 1943 - 2 Eylül 1949 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1879 Şam,Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Eylül 1949 (70 yaşında) Ankara, Türkiye Cumhuriyeti |
| Partisi | CHP |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Hukuk Profesörü , Akademisyen |
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin kurucularındandır. 1934-1943 arasında İstanbul Üniversitesi'nin rektörlüğünü üstlenmiştir. VII. ve VIII. dönem TBMM'de görev yapmış bir milletvekilidir.
Babası, vali Ahmet Kadri Bey, annesi Emine Hanım'dır. 1899'da Hariciye Nezâreti'nin Tercüme Kalemi'nde (Dışişleri Bakanlığı Tercüme Bürosu) çalışmaya başladı; bir yandan da hukuk öğrenimi gördü. 1903 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'ni (bugünkü İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi) bitirdi ve Amedi Kalemi'nde görevlendirildi. 1908-1914 arasında İstanbul Darülfünunda genel devletler hukuku dersleri verdi, bir yandan da Evkaf Nezareti'nde çalıştı. 1914'te Şam ve Kudüs’te Evkaf müdürlüğü yaptı ve Selahaddin Eyyubi Küliyesi'ni kurmakla görevlendirildi. Kudüs (1917) ve ardından Batum (1918) mutasarrıfı olarak görev yaptı. 1921 yılında yeniden İstanbul darülfünununa atandı ve 1925'e kadar ders verdi.
İstanbul Üniversitesi'nin Fatih ilçesinde bulunan yerleşkesinde kendi ismine ithafen bir konferans salonu bulunmaktadır.[1]
Ankara Hukuk Fakültesi'nin kuruluşu
1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin (bugünkü Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi) kurulmasına katkıda bulundu. Cumhuriyetin ilk yükseköğrenim kurumu olan Ankara Hukuk Mektebi'ni kurmakla görevli komisyonda "reis vekili" unvanını taşıyan Cemil Bey, kurumun ilk dekanı olarak görev yaptı.
İstanbul Üniversitesi rektörlüğü
1933 yılındaki Üniversite reformundan sonra lağvedilen Darülfünun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi'nin ilk rektörü Neşet Ömer İrdelp'in kısa süre sonra istifa etmesi üzerine 1934 yılında İstanbul Üniversitesi rektörü oldu ve 1943'e kadar bu görevi sürdürdürdü.
1943'te emekliye ayrılmadan önce Türk Devletler Hukuk Enstitüsü’nü kurdu.
Milletvekilliği dönemi
1943 yılı ara seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi Samsun milletvekili olarak TBMM'ye girdi. VIII. dönemde yeniden Samsun milletvekili seçildi.
1945'te Birleşmiş Milletler Anayasası’nı hazırlama çalışmalarında görev aldı ve ertesi sene Ankara'da kurulan Birleşmiş Milletler Türk Derneği'nin ilk başkanı oldu. Türkiye’yi uluslararası kongrelerde temsil etti.
1948'de kendisine Toulouse Üniversitesi tarafından fahri hukuk doktorluğu unvanı verildi.
2 Eylül 1949'da Ankara'da hayatını kaybetti.
Başlıca yapıtları
- Kapitülasyon (1912)
- Mahşerde Bir Hutbe (1914)
- Cemiyet-i Akvam (1923)
- Lozan (2 cilt, 1933)
- Dünya Barış Buhranında Boğazlar (1939)
- Devletler Arasında Münasebet (1934)
- Milletlerarası Hava Hukuku (1948)
| Akademik görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Neşet Ömer İrdelp |
İstanbul Üniversitesi Rektörü 1934-1943 |
Sonra gelen: Tevfik Sağlam |
Kaynakça
- "İstanbul Üniversitesi Prof. Cemil Bilsel Konferans Salonu". İBB Hizmetler. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 2019. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.