Burhaniye

Burhaniye, Balıkesir ilinin Ege Denizi kıyısında bulunan bir ilçesidir. Kuzey Ege olarak tanımlanan bölge coğrafyası içindedir. Ağırlıklı olarak zeytinyağı üretimine yönelik zeytincilik ve iç turizm merkezidir. Çanakkale-İzmir Karayolu (E87) ilçe merkezinden geçer.

Burhaniye

Burhaniye
Ülke Türkiye
İl Balıkesir
Coğrafi bölge Ege Bölgesi
İdare
  Kaymakam İlyas Memiş
  Belediye başkanı Ali Kemal Deveciler (CHP) [1]
Yüzölçümü
  Toplam 281 km² (108 mil²)
Rakım 12 m (39 ft)
Nüfus
 (2018)
  Toplam 60,799
  Kır
-
  Şehir
-
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 10700
İl alan kodu 0266
İl plaka kodu 10

Coğrafya

Ege Bölgeside yer alan ilçe, kuzeyde Kazdağı güneyde Madra Dağı arasında kalan Edremit Körfezi bölgede bulunur. İlçe merkezi ve ilçenin kuzeyi, Edremit Kıyı Ovasının güneyinde bulunur. İlçenin, geri kalanı Madra Dağının kuzeyi ve dağın denize doğru uzanan alçak tepelerinin üzerindedir. Kıyıda bulunan Bağlar Burnu ise ilçenin güneybatı sınırıdır. İlçenin başlıca akarsuları Havran Çayı ve Karınca Çayıdır.

İlçenin güney ve güneybatısında Madra Dağlarının kıyıya doğru alçalan Peneplen alanlarının faylarla kaplı olması ilçe merkezinin etrafının 1. derecede deprem merkezi kuşağında yer almasına neden olmuştur. 2011 yılı 18 Nisan'da gerçekleşen 2,6 büyüklüğündeki deprem, bölgenin sismik hareketliliğin bir göstergesidir.[2]

Bölgede ılıman Akdeniz iklimi görülür. Kışlar ılık ve yağışlı yazlar ise sıcak ve kurak geçer. Soğuk kuzey rüzgârlarını, Kaz dağının kestiği ilçede, hakim rüzgârlar; poyraz, lodos ve Ege'ye özgü imbat rüzgârlarıdır. İlçe merkezinde yer alan devlet meteroloji istasyonunda yapılan ölçümler aşağıdadır;[3]

İlçenin idari komşuları şu şekildedir;

Tarihçe

Türkler öncesi tarih

Burhaniye Kuvayi Milliye Müzesi 'nden görünüm

İlk Çağdan günümüze önemli bir yerleşim merkezi olan ilçede yapılan kazılar sonucu önemli erken dönem kült merkezleri keşfetilmiştir. Sunak amacıyla kullanıldığı düşünülen bu yerlerden bazılaraın bulunan buluntular Roma ve Bizans dönemleride uzanmaktadır. İçlerinde en bilineni Dutluca mahallesindeki "Deliklitaş"tır. Altarla sırasıyla şunlardır;[4]

İlçedeki en önemli antik kent Adramytteion'dur. Yapılan araştırmalar ve elde edilen bulgulara göre kentin ilk olarak Balkanlardan gelen Misyalılar tarafından kurulduğu anlaşılmaktadır. Daha sonraları Lidyalıların egemenliğine giren kentin adının, Lidya kralının kardeşi "Adramis (Adramys)" 'den aldığı düşünülür.[5] Diğer bir görüşte isimin "adra-mut (adra vadisi)" yani adra isimli erkek baş tanrının vadisi şeklinde ortaya çıktığıdır.[6] Antik kent önceleri, ilçe merkezinin bir mahallesi olan Ören'de denize hakim bir tepeyken (Karataş Tepesi), zamanla depremler ve sahilden yapılan saldırılar neticesinde, iç kesimlere kaymış ve bugün komşu Edremit İlçesi ile bu ad hâlâ yaşamaktadır.

Antik Troas, Misya ve Aiolis bölgelerinin kesişiminde yer alan Adramytteion şehri, antik coğrafyacı Strabon tarafından, Atinalılar tarafından kolonize edilmiş, hem bir liman hem de bir deniz üssü olarak tanımlanır. Ayrıca Strabon, Adramytteionluların, Havran Çayı (Euenos) üzerine yaptıkları güzel su kemerlerinden de söz eder.[7] İlçenin eski adı bu su kemerlerine itafen "Kemer" 'dir. Truva ile Pergamon şehir merkezlerini birbirine bağlayan ticaret yolu üzerinde bulunan kent, Pergamon krallığının Roma egemenliğini tanıması ile önce Roma, sonra Bizans egemenliğine girmiştir.

Türk egemenliği dönemi

Tarihi hamam kalıntısı

Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı Kurtulmuş Oğlu Süleyman Bey in Uç Beylerinden Taylı Baba'yı yöreye yolladığı ve bu gün Taylıeli Köyü olarak bilinen köye obası ile gelip yaylak olarak yerleştiği, kışlık olarak ise bu gün ilçe merkezinin bir mahallesi olan Geriş'i tuttuğu ve böylece, Türk hakimiyetinin yöreye yerleşmesini sağladığı görülmüştür. Kent 1300 yılında Karesioğulları yönetimine katılmıştır.

1484 yılında Taylıeli'nde yaşayan halk göç ederek şimdiki kent merkezine yerleşmiştir.

Madra dağının suyunu yöreye taşıyan su kemerlerine atfen "Kemer" olarak adlandırılan kent 1866 yılına kadar Edremit ilçesinin bir nahiyesi olarak yönetilmiş ve 1867'de ilçe teşkilatı kurulmuştur.Kemer Nahiyesinin ilçe merkezi olmasında büyük emekleri bulunan Sultan II. Abdülhamit'in oğlu Şehzade Burhanettin'in adına, İlçe merkezi Kemer isminin yanına Burhaniye olarak da adlandırılmıştır. 1906 yılında Burhaniye Kazasında yapılan nüfus sayımı sonucu bölgede 5091 kişinin yaşadığı, bunlardan 4176'sının Müslüman, 889'unun Rum ve 26'sının Ermeni olduğu belirtiliyor.[8]

İlçenin Millî Mücadele'de ayrı ve özel bir yeri vardır. İlk kurşunu atma şerefini Burhaniyeliler taşımaktadır. İlçe, 29 Haziran 1920'de Yunan işgaline uğramış ve 8 Eylül 1922'de Yunan işgalinden kurtulmuştur. Yunan geri çekilişi sırasında, ilçe merkezinin yakılıp yıkılmasını önlemek için Pelitköylü Borazan Çavuş, bir minareye çıkarak düşman birliklerini gördüğünde hücum borusu çalmaya başlar, düşman kuvvetleri de ilçe merkezi Türkler'in eline geçmiş düşüncesiyle merkeze girmeden geri çekilmeye devam ederler.

Nüfus

İlçe bağlısı 38 mahalleden oluşmaktadır. İlçe merkezi birbirinden kopuk olarak gelişen iç kısımdaki merkez ve sahil kesiminden oluşur. Artık aradaki kopukluk, gelişen yazlık tipi konut sektörüyle tamamlanmaktadır.

İlçenin etnografik yapısı, Manavlar, Yörükler, Mübadil ve Muhacırlardan oluşur. Ayrıca ilçedeki Tahtacı mahallesi, Alevi mahallesidir ve Pelitköy beldesi ise Sünni-Alevi karışık bir yerleşim yeridir.

Osmanlı dönemi nüfusu[9]
Yıllar Müslüman Gayrimüslüman Toplam
1899 16478 2406 18884
1897 16602 2347 18949
1887 - - 16683
1877 5653 505 6158
1831 3649 123 3772
Yıl Toplam Şehir Kır
1965[10]33.06112.59720.464
1970[11]34.39611.90822.488
1975[12]34.30312.80021.503
1980[13]38.62015.52223.098
1985[14]39.67017.31322.357
1990[15]33.70621.80511.901
2000[16]43.19931.22711.972
2007[17]48.60236.69611.906
2008[18]49.38037.41511.965
2009[19]49.63338.15611.477
2010[20]51.08939.84011.249
2011[21]51.91040.82411.086
2012[22]52.78741.91810.869
2013[23]52.67452.674veri yok
2014[24]57.55457.554veri yok
2015[25]57.09057.090veri yok
2015[26]57.09057.090veri yok
2016[27]57.80057.800Veri yok

Altyapı

Belediye

Burhaniye Belediye Başkanları
Öksüz Osman 1889-1898
Hilmi Efe 1898-1909
Muharrem Efendi ?
Hafız Rıfat 1914-1918
Saip Hoca 1919-1922
Hacı Bekir Sıtkı 1922-1924
Halit Demirkan 1924-1927
Hafız Mustafa 1927-1938
Hüseyin Benderli 1938-1942
Muhittin Taylı 1942-1946
Hakkı Armutçu 1948-1957
Avni Meço 1957-1963
Arif Lim (CHP) 1965-1969
M. Şehabettin Önal (CHP) 1973-1977
Himmet Çoban (CHP) 1977-1980
A. Ferit Çakıroğlu (ANAP) 1984-1989
Necmi Şengider (SHP) 1989-1994
Necdet Uysal (DYP) 1994-1999
Aytekin Esen (DSP) 1999-2004
Fikret Akova (CHP) 2004-2014
Necdet Uysal (AK Parti) 2014-2019
Ali Kemal Deveciler (CHP) 2019-

Turistik yerler

Ören

Ören Plajı, Burhaniye-Balıkesir

Yalnızca tarihi değil aynı zamanda doğal sit alanı olan Ören’deki asırlık palamut ağaçlarının, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından tek tek numaralandırılarak koruma altına alınması ile Yeşil Ören kimliği de güvence altına alınmıştır. Temiz suyu ve ince kumu ile ünlenen Ören Plajı, 2000 yılında bu ününü Avrupa Çevre Eğitim Vakfı (FEE) tarafından verilen ve artık tüm dünyada “Denize Girilebilirlik Ölçütü” olan Mavi Bayrak ile tescil ettirmiştir.

1,5 km. boyunca yay gibi kıvrılan, Altın Kumlu Ören Plajı genişliği ile de Türkiye’nin en dikkat çekici plajlarından biridir. Denize, kuma ve güneşe endekslenmiş günümüz kıyı yerleşim yerlerine göre, doğallığı bozulmamış ender kıyı şeritlerindendir.

Geniş ve doğal kumlu Ören Plajı ulusal ve uluslararası Plaj Voleybolu (World Beach Volley) için de çok idealdir.

Ören’deki doğal bitki örtüsü de ‘Doğal ve Tarihi Sit alanı’ kapsamında koruma altına alınmıştır. Zaten Ören Meydanı da özellikle Sedir (Cedrus liboni), Fıstık çamı (Pinus pinea) ve Palamut meşesi (Quercus Sg) gibi anıt ağaçlar ile dikkati çekmektedir.

Altınoluk’la birlikte Burhaniye-Ören, Alp Dağları'ndan sonra Dünyanın en yoğun Oksijenine sahiptir ve oksijen çadırı olarak adlandırılmaktadır.

İskele

Güzel bir balıkçı mahallesi görünümündeki İskele Mahallesi, Yat Limanı'nın bitmesiyle birlikte apayrı bir kimliğe bürünmüş ve geleceğin yat turizmi merkezi olma yolunda ilk adımı atmıştır. Sahildeki balıkçı lokantaları, çay bahçeleri ile ayrı bir özelliğe sahiptir. Denize de girilebilmektedir. Konser gibi faaliyetlere de ev sahipliği yapmaktadır. Kaz dağlarından gelen ve deniz üzerinden eserek İskele sahillerine ulaşan rüzgârın getirdiği iyot ve yoğun oksijen, şifa kaynağıdır.

Öğretmenler Mahallesi

Pek çok turistik konaklama, eğlence, yeme-içme , alışveriş ve dinlenme tesislerinin bulunduğu bir sayfiye yeridir. Aile için uygun , oldukça sakin bir bölgedir.Güzel bir kumsalı varıdır. Deniz hemen derinleşmez, suyun altı kumdur.

Pelitköy

Köy merkezi ana yola 2 km, ilçe merkezine ise 12 km uzaktadır. Yöre halkının başlıca geçim kaynağı zeytinciliktir. Mahallenin deniz kıyısı yeni gelişen ve yazlık sitelerin bulunduğu mahaldir. Köy sınırları içinde kalan Bağlar Burnu, küçük ama güzel kumsalı ve güneşin batışını, Kaz dağları'nı ve Midilli adasını gören manzarasıyla yerli turistler için çekici olabilmektedir. Sahil kuzeyden güneye doğru Muratçeşme, Yalı, Bağlar Burnu ve İçmeler diye adlandırılır. Ancak aşırı derecede ikincil konut inşası ise zeytinlikler sökülerek sürdürülmektedir. Burhaniyenin bir mahallesidir

İçmeler

Yeni gelişen ve yazlık sitelerin bulunduğu mahaldir. Pelitköy'e bağlıdır. Adını eskiden deniz kıyısından çıkan ve ishal etkisi yapan, günümüzde kullanılmayan bir kaynaktan almaktadır. Deniz kıyısında belediyeye ait bir tesis vardır.

Ekonomi

Sanayi

İlçede toplam 18 adet zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. Bu fabrikalar son yıllarda sulu baskılı sistemden kontinü sisteme dönüşmektedir. Fabrikalarda zeytin el değmeden ambalajlanmaktadır. Son yıllarda ilçede yapılan çalışmalar neticesinde yağlık olarak değerlendirilen zeytin çeşitleri TSE tarafından yeşil ve siyah sofralık standartlarına alınmıştır. İlçede bulunan 2 salça ve konserve fabrikası yörede ve civar ilçelerde üretilen sebzeleri mevsimlik olarak işlemektedir. Yine ilçede 4 adet süt işleme tesisi (mandıra) ile Körfez bölgesine yönelik çok sayıda ekmek fabrikası faaliyet göstermektedir.

Ticaret

Meslek odalarına kayıtlı toplam 5.000 civarında tüccar ve esnafın ortalama % 50’si faal olarak ticari hayatını sürdürmektedir. İlçede T.C.Ziraat bankası, Türkiye Halk Bankası, Türkiye iş bankası,Yapı kredi bankası, Akbank, Vakıfbank, Garanti Bankası, Denizbank şubeleri bulunmaktadır.

Turizm

İlçede 5 adet turizm işletme belgeli, 1 adet turizm yatırım belgeli, 22 adet belediye ruhsatlı konaklama tesisi bulunmaktadır. Turizm işletme belgeli tesislerde 677, turizm yatırım belgeli tesislerde 276, belediye ruhsatlı tesislerde 1.575 olmak üzere toplam 2.528 adet “turistik nitelikli yatak” mevcuttur. Son yapılan denetimlerde tespit edilen verilere göre; ilçede 28 adet belediye ruhsatlı, 22 adet vergi kayıtlı kiralık ev- oda, 12 adet faaliyete yeni başlamış veya ruhsatsız olmak üzere toplam 62 adet pansiyon bulunmaktadır. Pansiyonların toplam yatak sayıları ise 958 olup, bunların 425’i turistik niteliktedir.

İlçedeki mavi bayraklı plajları 4 tane olmak üzere isimleri şunlardır;[28]

  • Ören Halk Plajı
  • Öğretmenevleri Plajı
  • Club Orient
  • Artemis Tatil Köyü

Kültür

Koca Camii'nin görünümü.

Burhaniye, Kuzey Ege'deki birçok yer gibi, turizm ile geç tanıştığından hala büyük oranda yerel kültürünü korumaktadır. Özellikle iç kesimlerdeki dağ köyleri tipik Yörük köyleridir. İlçede Ege şivesi ile hâlen yaygındır olarak konuşulmaktır. İlçe merkezi için "Kemer" adı, Edremit Körfezi ve kıyıları için sadece "Körfez" adı kullanılmaktadır. Keşkek özellikle köylerde yapılan geleneksel bir yemektir. İlçenin pazartesi günleri kurulan pazarı, ilçe geneli ve civar ilçelerde de meşhurdur.

İlçenin konu olduğu "Kozak Dağının Çamları" türküsünden bir bölüm;

"Kozak Dağı'nın çamları, yere değer dalları.
Bizim için yapılmış, şu Kemer konakları."

Burhaniye Kuvvay-i Milliye Müzesi: Eski halkevi binası olan 2 katlı taş bina restore edilerek müzeye dönüştürülmüştür. İlçe merkezinde Koca Cami yakınında Kuvâ-i Milliye Şehitler Anıtı 'nın karşısında yer almaktadır. Müzenin ilk katı ilçede çıkan arkeolojik eserlere, ikinci katı ise etnografya bölümü görüntüsündedir.

Yağcı Kültür Merkezi: Aslen İskele mahallesindeki eski bir yağ fabrikası olan yapı artık ilçede kültür merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Galeri olarak sergilere ve sınırlı sayıda katımcının bulunduğu konsere ev sahipliği yapmaktadır.

Ören Açık Hava Tiyatrosu: Ören mahallesinin iç tarafında yer alan tiyatro, yaz döneminde ilçenin başlıca tiyatro ve konser alanıdır.

Uluslararası Zeytin ve Zeytinyağı Festivali: İlçenin temel ürünü zeytin ve zeytinyağını tanıtmayı amaçlayan etkinlik, birçok kültürde olduğu gibi hasat sonrası yapılan bir şenliktir. Deve Güreşleri festival bünyesinde yapılan önemli bir etkinliktir.

Burhaniye Ören Turizm Kültür ve Sanat Festivali: 20 yılı aşkın bir geçmişi olan festival, yaz döneminde ilçedeki yerli turistlerinde katılımla çok sayıda kişiye ulaşabilmektedir.

Spor

Burhaniye Belediyespor, 2002 yılında Burhaniyespor ve Örenspor'un birleşmesiyle kuruldu.Futbolda körfez amatör kümede mücadele etmektedir. Özellikle bayan basketbolunda başarılı sonuçlar alan takım TKBL de ter dökmektedir.2008 yılında play-off ilk maçında Fenerbahçe ile eşleşmiştir.Takımın sponsorluğunu Bahçeşehir Eğitim Kurumları yapıp takımın ismi de Bahçeşehir Burhaniye Belediyespor olarak değiştirilmiştir. Takımın alt yapıdaki başarılarına örnek olarak millî takıma 4 oyuncu vermesi gösterilebilir.

İlçede ayrıca bir yelken kulübü vardır.[29]

Kardeş şehirler

Burhaniye'de yer alan kardeş şehirler tabelası.

Kaynakça

  1. "Arşivlenmiş kopya". 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019.
  2. Burhaniye ilçesinde gerçekleşen depremler
  3. "Balıkesir meteroloji bölge müdürlüğü, Burhaniye bölümü". 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011.
  4. www.burhaniye.bel.tr, Burhaniye'nin Tarihi ve Kültürel Zenginlikleri
  5. "www.balikesirkulturturizm.gov.tr, Balıkesir İlindeki ören yerleri". 18 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2011.
  6. Umar Bilge, Türkiyedeki Tarihsel Yer Adları
  7. Strabon, Anadolu Coğrafyası/Geographika(2005), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, çeviri:Adnan Pekman
  8. Gömeç'in tarihi 25 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ilçe 1991'e kadar Burhaniye'ye bağlıydı
  9. www.burhaniye.bel.tr, Karasi Sancağı nüfus sayımlarına göre Kemer
  10. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  23. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  24. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  25. "2015 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2016.
  26. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  27. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
  28. "Balıkesir ilindeki mavi bayraklı yerler". 19 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
  29. Burhaniye yelken kulübü spor derneği

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.