Beş element

Geleneksel Çin Bilimleri'nde evrenin açıklanmasında kullanılan yöntemlerden biridir. Çince'de Wu Xing (Çince: 五行; Pinyin: Wǔ Xíng) olarak anılan yöntem içerik olarak aslında "Beş Unsur, Beş Döngü, Beş Dönüşüm Hali" gibi anlamlara daha yakındır. "Element" sözcüğünün kullanılması batılı çevirmenlerden kaynaklanmaktadır ve bu hatalı çeviri aynen Türkçede de tekrarlanmıştır. Kadim Çin öğretilerinde kullanılan en temel unsurlar, Akdenizi çevreleyen uygarlıklarda kullanıldığı gibi "birbirinden bağımsız etkenler" olarak değil, birbirine dönüşebilen en temel enerji halleridir. Kadim Çin'de evren ve doğadaki her oluşumun açıklanmasında Yin ile Yang kuramının yanı sıra kullanılan etkili diğer bir yöntemdir. En sık kullanıladığı alanlardan biri de Geleneksel Çin Tıbbı'dır. İbn-i Sina, evrensel temel etkenlerden söz ederken "Unsur" sözcüğünü kullanmıştır. Toplumdan topluma değişiklik gösteren temel unsurlar farklı sayıda ve içerikle ortaya çıkmıştır. Akdeniz ve Ortadoğu uygarlıklarında "ateş, su, toprak" olarak üç unsur veya "ateş, su, toprak, hava" olarak dört unsur şeklinde görünmektedir. Hindistan kültürlerinde veya Tibet'te de beş unsur görünmektedir. Bazı unsurlar diğerlerinde ya isim değiştirmiştir ya da tümüyle farklı bir unsur olarak görünür. Misal Ortadoğudaki "Hava" unsuru, Çin geleneklerinde "Metal" unsruyla büyük benzerlik gösterirken; Çin geleneklerinde görünen "Odun/Ağaç" Ortadoğu geleneklerinde görünmemektedir.

Unsurlar yansıttıkları döngü, dönüşüm veya süreçlerin imgesel bir ifadesidir. Örneğin: Odun her türlü canlı yaşam ve onunla ilgili süreçleri anlatan bir imgedir. Sözlü anlatımda simgelere başvurmak şarkı, şiir gibi halkın daha geniş kesimlerine ulaşmasını, öğrenmeyi kolaylaştıran çok etkili bir yöntem olmuştur.

Geleneksel Çin Tıbbın'da rahatsızlıkların teşhisinde ve tedavisinde çok önemli bir işlevi vardır ve günümüzde de gelişmiş olarak sık başvurulan bir yöntemdir. Bu yöntemde evrendeki her türlü süreç muhakkak Odun (木 mù), Ateş (火 huǒ), Toprak (土 tǔ), Metal (金 jīn), Su (水 shuǐ) olarak beş unsurun süreçlerinden geçer. Her unsur kendi içinde Yin ve Yang olmak üzere iki kutup barındırırken bizzat kendisi de ya Yin karakterli ya da Yang karakterli olmaktadır. Besleme, Tüketme, Denetleme, Suistimal süreçleri unsurlar arası ilişkilerde yaşanabilecek döngülerdir. Tüm unsurlar karşılıklı olarak bu döngüler ilişkisiyle birbirine bağlıdır. Temel döngü şöyledir: Odun-Ateş-Toprak-Metal-Su-Odun. İlkesel olarak denetimsiz besleme gelişemez, beslemesiz denetim etkili olamaz. Besleme ve denetim uyum içindeyken döngü yol alır.

Besleme ve Tüketme Döngüsü: "Ana ve Çocuk" ilişkisi olarak da anılır. Örneğin: Odun, Ateşi beslerken eş zamanlı Ateş de Odunu tüketir. Benzer olarak Ateş, Toprağı beslerken Toprak da Ateş'i tüketir ve sırayla diğer unsurları takip ederek döngü tamamlanır. Besleyen unsur "Ana", tüketen unsur ise "Çocuk" olarak görülür. Besleme döngüsünün tersine ilerleyen yön ise Tüketme Döngüsü'dür.

Besleme Döngüsü: Odun-->Ateş; Ateş-->Toprak; Toprak-->Metal, Metal-->Su, Su-->Odun'u besler.

Tüketme Döngüsü:Odun-->Su, Su-->Metal, Metal-->Toprak, Toprak-->Ateş, Ateş-->Odun'u tüketir.

Denetleme Döngüsü: Odun-->Toprak, Ateş-->Metal, Toprak-->Su, Metal-->Odun, Su-->Ateş'i denetler

Susitimal (Denetleme döngüsünün tersi yönde gelişir): Odun-->Metal, Su-->Toprak, Metal-->Ateş, Toprak-->Odun, Ateş-->Su'yu suistimal eder.

Suistimal denetlemenin zayıflığı anlamına gelir.