İnal, Çerkesya prensi

Prens İnal (Çerkesçe: Инал, Yinal) veya Gürcü kaynaklarına göre Büyük İnal, Orta Çağ Çerkes prensi.[1] Çerkesler ve Abhazlar tarafından tarafından "Prenslerin prensi" olarak adlandırılır, bunun sebebi tüm Çerkes kabilelerini birleştirip Çerkesya devletini kurarak bölgedeki güçlü devletlerden birisi haline getirmesidir.[1] Bu devlet kendisinin ölümünün ardından çeşitli yeniden kabilelere bölünmüştür. İnal'dan sonra Çerkesler Rus-Çerkes Savaşı'na kadar bir daha birleşememiştir. İnanışa göre İnal, Kabardey, Besleney, Çemguy ve Hatıkuay kabilelerinin atasıdır.

İnal Nexu
Инал Нэху - Yinal Nexu (Çerkesçe)
Çerkesya Prensi
Inal'ın torunları tarafından kullanılan arma
Hüküm süresi 1427-1453
Taç giymesi 1427
Sonra gelen Çeşitli Prensler
Çocukları Жанхъуэт (Janx'uet)
Минболэт (Minbolet)
Беслъэн (Besl'en)
Унэрмэс (Wunarmas)
Къэрмыщэ (Qermışe)
Tam ismi
Инал Нэху (Yinal Nexu)
Babası ХъурыфэлӀ (X'urıfel')
Ölüm 1458
Çerkesya
Defin 1458
Bilinmiyor, iddialara göre, Inal-Quba, Abhazya ya da İspravnaya bölgesi, Karaçay-Çerkesya
Dini Bilinmiyor, Ortodoks ya da Sünni

İnal'ın lakabının (Nef/Nexu) kaynağı kesin olarak bilinmese de, bazıları tek gözünün kör olduğu, bu sebeple Doğu Çerkesçesinde "kör" anlamına gelen Nef kelimesinden geldiğini, bazıları ise Batı Çerkesçesinde "aydın" anlamına gelen kelimeden geldiğini iddia etmiştir.[2]

Hayatı

İnal'dan önce Çerkesya'da pek çok lordun ayrı bir bölge yönetimi, kendilerine ait bir egemen sınıfı vardı ve örgütlü yapı gelişmemişti. Timur-Çerkes savaşlarını Çerkesler kazansa da[3], bu savaşın sonucunda Çerkesya bölgesi büyük yıkımlara uğramıştı.[3]

Taman yarımadasında toprak sahibi olan İnal, Kendisine çoğunlukla Hegayk kabilesinden oluşan bir ordu kurup 1400'lü[4] yıllarda amacının o dönemde pek çok devlete bölünmüş Çerkesleri tek devlet altında birleştirmek olduğunu açıkladı[5] ve Orta Çerkesya'ya doğru yola çıkarak kendi prensliğini ilan ettikten sonra Çerkes devletlerini tek tek himayesi altına aldı.[6]

Çerkes asiller ve prensler İnal'ın yükselişini engellemeye çalıştılar fakat Mzımta Irmağı yakınındaki bir savaş sonucu 30 Çerkes lordu İnal ve destekçileri tarafından mağlup edildi. On tanesi idam edilirken, geri kalan yirmi lord, bağlılık yemini ederek İnal'ın yeni devletinin güçlerine katıldı.[7] Batı Çerkesya'ya hükmeden İnal, 1434 yılında Doğu Çerkesya'ya düzenlenen Kabardey bölgesini kurduğu ve 1438 yılında Kuban Nehri'nin kuzeyine düzenlenen Çerkes topraklarındaki Kırım Tatar boylarını Ten Nehrine kadar sürdüğü[3][8] seferler başta olmak üzere, etkili genişlemeler ile Çerkes diyarının tamamını[3][7] veya büyük bir kısmını[9] tek devlet altında birleştirmeyi başardı.

Devleti 40 bölgeye ayıran İnal, her bölgeye bir yönetici atadı.[7][10] İnal tarafından kurulan bu yeni Çerkes devletinin başkenti İnal'ın doğup büyüdüğü Taman bölgesinde kurulan Şencır şehri oldu.[11][12][13][14]

Abhazlar ile birleşmek isteyen İnal'ın "Tek Adıge-Abhaz Devleti" politikasını benimseyen Abhaz sülaleleri Şaş'e (Çaçba) ve Aşe (Açba), olası bir savaşta İnal'ın yanında olacaklarını açıkladılar. Savaşı kazanan İnal, resmen Kuzey Abhazya'yı fethetti ve Megrel çeteler ile mücadele ederek Abhazya topraklarından attıktan sonra, Abhaz halkı İnal'ın hükümdarlığını tanıdı ve İnal Abhazya'da hükümdarlığını kesinleştirmiş oldu.[3][15][7][8][16] Abhazya bayrağındaki yıldızlardan birisi İnal'ı temsil eder.

Şencır

Peter Simon Pallas ve Julius von Klaproth tarihte Şencır şehrine dikkat çeken ilk araştırmacılar olmakla birlikte, ikisi de Şencır şehrini benzer şekilde tanımlamıştır.[17] Onlara göre, Şencır, Surlar ve hendekler ile çevrili bir dörtgen şeklindeydi ve dört kapısı vardı, bu sebeple Roma mimarisini andırıyordu.[18] Kuzeyde düşmana karşı avantaj kazanmak için sahte tepeler yapılmıştı.[19] Klaproth, Şencır şehrinin kalıntılarını ziyaret ederek Çerkes büyükleriyle tanıştı ve şehirle ilgili detaylı bilgi topladı.[12] Öğrendiği bilgilere göre, Şencır Anapa'ya yakın bir bölgedeydi.[11][20]

“ "Psif ve Nefil arasında, surlar ve hendeklerle kaplı ve bir Roma kampını andıran dört çıkışlı bir dörtgen bulunmaktadır. Duvarların ve hendeklerin kalıntıları hala görülebilir ve yaklaşık yarım Alman mili (3 km) çapında doğuya uzanır. Kuzeyde, Kuban bataklıklarına doğru sur olarak kullanılabilecek birkaç höyük vardır. Efsaneye göre, burası eskiden prensin ikametgahıdır ve Shanjir olarak adlandırıldır. Çerkesler, atalarının burada yaşadığını ifade eder." „

—Julius von Klaproth

Şencır şehrinin tam olarak nerede olduğu bilinmese de, en desteklenen teori Klarapoth ve Pallas tarafından yapılan betimlemelere uyan Krasnaya Batareya bölgesi olduğudur.[11][21][22]

Ölümü ve kabri
İnal-Quba Dağı

İnal, 1453 yılında topraklarını oğulları ve torunları arasında bölüştürdü ve 1458 yılında öldü. Bunun ardından Çerkes kabile-prenslikleri oluştu. Bunlardan bazıları, Temruk tarafından kurulan Çemguy, Beslan tarafından kurulan Besleney, Kabarta tarafından kurulan Kabardiya, Zanoko tarafından kurulan Şapsığ.[23]

Abhaz iddiasına göre, İnal, Kuzey Abhazya'da ölmüştür. Burası günümüzde İnal-Quba olarak bilinir ve Pshu bölgesinde bulunur.[24] Çoğu kaynak bu teoriyi kabul etse de, bölgede yapılan araştırmalar ve arama çalışmaları İnal'ın kabrinin burada olmadığını göstermektedir.[2]

Rus kaşif ve arkeoloji uzmanı Evgeniy Dimitriyeviç Felitsin'e göre, İnal'ın mezarı Abhazya'da değildir. 1882'de yayınlanan bir haritada, Felitsin, İnal'a büyük önem vermekle beraber onun mezarını Abhazya'da değil, Karaçay-Çerkesya'da bulunan İspravnaya bölgesine yerleştirmiştir. Bu bölgede, antik heykeller, höyükler, mezarlar, kiliseler, kaleler ve surlar olduğunu, İnal gibi birisin için ideal bir kabir olacağını eklemiştir.[2][25]

Mirası

Çerkes prensler yüzyıllar boyunca İnal'ın kanını sahiplenmiş ve onu ataları olarak görmüştür. Günümüzde Abhazya'da İnal'ın adı geçince saygıdan ayağa kalkılır. İnal'ın adına Kafkasya'da pek çok yer vardır, İnal-Kuba Dağı (2990 m) buna örnek gösterilebilir.[26]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Взгляд на османские и кавказские дела". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  2. "Prince Inal the Great (I): The Tomb of the Mighty Potentate Is Located in Circassia, Not Abkhazia". Amjad Jaimoukha. Circassian Voices. 2013. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  3. "PRENSLERİN PRENSİ İNAL NEKHU (PŞILERİN PŞISI İNAL NEKHU)". KAĞAZEJ Jıraslen. 2013. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  4. Shora Nogma has 1427 (per Richmond, Northwest Caucasus, kindle@610). In a later book (Circassian Genocide kindle @47) Richmond reports the legend that Inal reunited the princedoms after they were driven into the mountains by the Mongols. In a footnote (@2271) he says that Inal was a royal title among the Oguz Turks
  5. Caucasian Review. Vol. 2. Munich (München), 1956. Pp.; 19; 35.
  6. Cole, Jeffrey E. (2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia. ABC-CLIO, LLC. OCLC 939825134.
  7. "The Legendary Circassian Prince Inal, by Vitaliy Shtybin". Vitaliy Shtybin. Abkhaz World. 17 Mayıs 2020. 24 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
  8. Klaproth, Julius Von, 1783—1835. (2005). Travels in the Caucasus and Georgia performed in the years 1807 and 1808 by command of the Russian government. Elibron Classics
  9. Natho, Kadir. Circassian History. ISBN 144152388X.
  10. Latham, Robert Gordon. Descriptive Ethnology. Londres: Voorst, 1859. Pp. 51
  11. "Prince Inal the Great of Circassia, II: Shanjir, the Fabled Capital of Inal's Empire". 2013. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  12. Броневский, Семён, Новейшие географические и исторические известия о Кавказе, Москва, 1823.
  13. Захаров, Н.  (Краснодар), “Пограничное укрепление Боспорского государства на Северном Кавказе и Краснобатарейное городище”, Советская археология II, Москва, 1937.
  14. Шевченко, Н. Ф., “Краснобатарейное городище. Старые проблемы, новые исследования”, Пятая Кубанская археологическая конференция. Материалы конференции, Краснодар, 2009, 434-439.
  15. Papaskʻiri, Zurab, 1950- (2010). Абхазия : история без фальсификации. Izd-vo Sukhumskogo Gos. Universiteta. ISBN 9941016526. OCLC 726221839.
  16. The 200-year Mingrelia-Abkhazian war and the defeat of the Principality of Mingrelia by the Abkhazians of XVII-XVIII cc.
  17. Dubois de Montpéreux, F., Voyage autour du Caucase, chez les Tcherkesses et les Abkhases, en Colchide, en Géorgie, en Arménie et en Crimée: Avec un atlas géographique, pittoresque, ... géologique, etc., Paris: Gide, 1839-43; reprinted: Adamant Media Corporation, Elibron Classics, 2002 (6 vols).
  18. — Voyages dans les gouvernements méridionaux de l’empire de la Russie, Paris, 1805 (3 vols).
  19. Klaproth, J.-H. (von), Travels in the Caucasus and Georgia, Performed in the Years 1807 and 1808, by Command of the Russian Government', translated from the German by F. Shoberl, London: Richard and Arthur Taylor for Henry Colburn, 1814. reprinted: Adamant Media Corporation, Elibron Classics, 2002. [Klaproth (1783-1835), born in Berlin in 1783, devoted his energies to the study of Asiatic languages, and published in 1802 his Asiatisches Magazin (Weimar, 1802-1803). He was consequently called to St. Petersburg and given an appointment in the academy there. In 1805 he was a member of Count Golovkin’s embassy to China. On his return he was despatched by the academy to the Caucasus on an ethnographical and linguistic exploration (1807-1808), and was afterwards employed for several years in connection with the Academy’s Oriental publications.]
  20. Kokov (K'wek'we), J. N., Iz adigskoi (cherkesskoi) onomastiki [From Circassian Onomastics], Nalchik: Elbrus Book Publishing House, 1983.
  21. Pallas, Peter Simon, Travels Through the Southern Provinces of the Russian Empire, in the Years 1793 and 1794, London: John Stockdale, Piccadilly, 1812 (2 vols). [Peter-Simon Pallas’ (1741-1811) second and most picturesque travel]
  22. Абрамзон, М. Г., Фролова, Н. А., “Горлов Ю. В. Клад золотых боспорских статеров II в. н. э. с Краснобатарейного городища: [Краснодар. край]”, ВДИ, № 4, 2000, С. 60-68.
  23. Адыгская (Черкесская) энциклопедия. — М., 2006.
  24. Asie occidentale aux XIVe-XVIe siècles, 2014.
  25. Археологическая карта Кубанской области, Фелицын, Евгений Дмитриевич, 1882.
  26. Pawel Krawczyk (2009). "Horse Farm at 2500 meters high". Kabardians.com. Retrieved 2015-01-24.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.