Çiçek elması
Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.
| Çiçek elması | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 En bilinen ve "elma" denildiğinde hemen akla gelen elma (Malus) türü olan Malus domestica (sofra/kültür/bahçe elması); "Koehler's Medicinal Plants - Koehler'in Tıbbi Bitkileri" (1887) kitabından. | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
|
Türler için metne bakınız. | ||||||||||||||
Ana yurdu kuzey yarı kürenin ılıman iklimli Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika bölgeleri olan bu cinsin en tanınmış türü, Malus sieversii'den insanlarca türetilmiş olan elma (Malus domestica), yani sofra/kültür/bahçe elmasıdır. Ayrıca bu cins içinde, temelde süs ağacı olarak değerlendirilen, kiraz büyüklüğünde meyve veren ve Doğu Asya'dan gelen Japon çiçek elması (Malus floribunda) ve Sibirya çiçek elması (Malus baccata) gibi türler de vardır.
Özellikleri
Elmaların çiçekleri
Çiçek elmalarının çiçekleri 2 ila 5 santim genişliğinde olurlar ve çoğu zaman birbirlerinden ayrı dururlar. Bir tas şeklinde büyüyen çiçekleri 5 yapraklıdır.
Çiçeğin alt kısımı kova şeklindedir ve içinde 15 ila 50 adet arası toziplikleri bulunur. Bu Ipliklerin kendileri beyaz olur ve uçlarında sarı toz torbacıkları bulunur.
Meyveleri
En tanınmış çiçek elmaları tabi yuvarlak ve yenilebilen çiçek elmalardır ama bazı türlerini çiğ olarak yemek mümkün değildir. Çekirdekleri siyah ya da kahverengidir.
Türler
40 ila 55 adet tür tanınmış Malus-türleri (çiçek elmaları) ve ayrıca bunların bir de yöresel melez'leri vardır:
- Malus aldenhamensis
- Malus angustifolia, Güney çiçek elması (ABD)
- Malus × arnoldiana (M. baccata × M. floribunda)
- Malus × atrosanguineum (M. halliana × M. sieboldii)
- Malus baccata, Sibirya çiçek elması
- Malus bracteata ABD
- Malus brevipes (Asya)
- Malus coronaria, Tatlı çiçek elması (doğu Kuzey Amerika)
- Malus dasyphylia – Kültür elmasının ata'sı.
- Malus × domestica, Elma veya kültür elması (kökleri Avrasya'da)
- Malus florentina (İtalya)
- Malus floribunda, Japon çiçek elması ya da Mercan çiçek elması (Japonya)
- Malus formosana (Taivan)
- Malus fusca, Oregon çiçek elması (Kuzey Amerika'nın kuzeybatısı)
- Malus glabrata, Biltmore çiçek elması (ABD)
- Malus glaucescens (Kuzey Amerika)
- Malus halliana, Halls çiçek elması (Japonya ve Çin)
- Malus hilleri
- Malus honanensis (Çin)
- Malus hupehensis, Çay çiçek elması (Çin)
- Malus ioensis, Lowa çiçek elması (batı kuzey Amerika)
- Malus kansuensis (batı Çin)
- Malus lancifolia (ABD)
- Malus × magdeburgensis (Almanya)
- Malus mandschurica, Mançurya çiçek elması (doğu Asya)
- Malus melliana (Çin)
- Malus niedzwetskyana (Orta Asya)
- Malus platycarpa (ABD)
- Malus praecox – Kültür elmalarının bir atası
- Malus prattii (Çin)
- Malus prunifolia, Armut yapraklı çiçek elması (Çin)
- Malus pumila (batı Asya ve doğu Avrupa)
- Malus × purpurea, Kızıl çiçek elması (M. atrosanguinea × M. niedzwetskyana)
- Malus rockii (Çin)
- Malus sargentii, Sargent çiçek elması (Syn.: M. toringo ssp. sargentii) (Japan)
- Malus sieboldii, Toringo çiçek elması (Syn.: M. toringo) (doğu Asya, Japonya)
- Malus × scheideckeri
- Malus sikkimensis (Himalaya)
- Malus sieversii, Asya çiçek elması, asıl kültür elmasının atası (Kazakistan)
- Malus × soulardi
- Malus spectabilis, Çin çiçek elması (Asya, Çin)
- Malus sublobata
- Malus sylvestris, Avrupa çiçek elması, Kültür elmasının atalarından birisidir (batı Asya ve doğu Avrupa).
- Malus toringoides (batı Çin)
- Malus transitoria (Çin'in kuzeybatısı)
- Malus trilobata Türkiye, Yunanistan, Suriye, Lübnan, Israil.
- Malus tschonoskii, Yün çiçek elması (Japonya)
- Malus yunnanensis, Yunnan çiçek elması (Çin'in güneybatısında)
- Malus × zumi, Süs çiçek elması, yaban türü yoktur. Farklı türleri vardır. Bazılarının koyu kırmızı çiçekleri olur.
Galeri
Malus florentina Ağacı
Malus florentina Meyveleri
Malus sikkimensis Meyveleri
Kaynakça
- de:Äpfel Alman Wikipedia'si 31.05.06'daki hali