Yekta Uzunoğlu

1953 yılında Silvan'da doğdu. 1971'de Fransızca öğrenmek amacıyla Paris'e; ardından tıp eğitimi için Prag'a gitti. 1972-1979 yılları arasında Kürt aydını Kamuran Ali Bedirhan'dan aldığı bursla Charles Üniversitesi'nde tıp eğitimi aldı.

Öğrenimi sırasında Çekoslovakya'nın Varşova paktı orduları tarafından işgaline karşı yapılan direnişlerde yer aldı.[1] Ülkedeki Gustáv Husák stalinist rejiminin, Saddam Hüseyin karşıtı Iraklı Kürt öğrencileri Irak'a teslim etmeye başlaması üzerine, bugün Kürdistan Özgür Yaşam Partisi'nin" (Kürtçe "Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê"'nin kısaltması olan PJAK adıyla bilinir) lideri olan Hecî Ehmedî ile birlikte, 1975 yılında Prag'daki İsveç Büyükelçiliği'ni basarak büyükelçilik binasında yapılan açlık grevini organize etti. 1976'da Prag'da Ararat adlı yayınevini gizli ve illegal olarak kurdu. Avrupa'da Kürtçe yayın yapan ilk yayınevi olan[2][3] Ararat aracılığıyla kendisinin yazılarını ve dil bilimci Joyce Blau'nun çalışmalarını farklı dillerde yayınladı.[4][5] "Kürtler'de Sevgi", "Kürtler'in Vatanı", "Kürtler'in Efsanesi" adlı kitapları 1976-1979 arasında bu yayınevinde yaymlandı. Çekoslovak aydınların oluşturduğu 77 Bildirgesi (Harta 77) adlı komünizm karşıtı sivil muhalif inisiyatifin içinde yer aldı.[6]

Siyasi faaliyetlerinden ötürü 1979'da Çekoslovakya'dan sınırdışı edildi ve Fransa'ya gitti. Pasteur Enstitüsü'nden aldığı bursla iç hastalıkları ihtisası yapmak üzere Paris'e yerleşti.[7] 1979 yılında kurulmuş olan Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü'ne katıldı ve ihtisasını bırakarak o dönemde İran İslam Cumhuriyeti'ne karşı ayaklanan İran Kürtlerine yardımda bulunma amacıyla İran'a gitti, birçok sahra hastanesinin kurulmasında öncülük etti.[7][8][9][10][11]

İran'daki faaliyetleri nedeniyle 1981'de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı düşürüldü. Almanya'da siyasi sığınmacı statüsünü alan Uzunoğlu, 1983'te Paris Kürt Enstitüsü'nün (Institut Kurde de Paris) kurucularından biri oldu. Almanya'nın Bonn şehrindeki Kürt Enstitüsü'nü (Kurdisches Institut) kurdu ve 1983'ten 1988'e kadar yöneticiliğini yaptı.[1][12][13]

1988 yılında Kürt tarihinde ilk kez kısa dalgadan Monte Carlo radyosunda Kürtçe yayını başlattı ve başlattığı gibi yayınları düzenleyen, sunan oldu.[14]

Kadife Devrimi'nden sonra Prag'a döndü ve iş hayatına atıldı. 17 ticari şirket kurdu; ülkenin en zengin kişilerinden biri haline geldi.[15] Girişimcilik kariyeri 1994 yılında uğradığı bir silahlı saldırının ardından sona erdi. İddiasına göre bazı Çek ve Türk yetkililerin Türkiye’de enerji sektöründe yatırım yapma girişiminden rahatsız olması üzerine gerçekleşen saldırının ardından tutuklandı. Şantaj, alıkoyma, işkence, cinayet hazırlığı suçlamalarıyla 1994-1997 yılları arasında tutuklu kaldı.[16] Verdiği 13 yıllık hukuk mücadelesinin ardından aklandı. Açtığı tazminat davaları sonucunda Çek hukuk tarihindeki en yüksek tazminatı aldı.[15][17]

"Çek derin devleti" nin kendisine yaşattıklarını "Výpověď" (İfade) adlı kitabında topladı. 21 Ocak 2015'te evinde saldırıya uğradı ve sağ kurtuldu.[18][19][20] "Çek derin devleti"iyle ilgili çeşitli yayın organlarında farklı dillerde yer alan yazıları 2017'de "İslamistlerin Çekya'daki Troya atı" adlı kitabında topladı ve Çekçe yayımladı.[21] Vaclev Klaus ile birlikte "Çek ekonomisinin perspektifleri" adlı kitabın da yazarı olan Uzunoğlu,[22] yazdıkları ve yaptığı çevirilerle birlikte toplam olarak değişik lisanlarda yayımlanmış 40 kitabı vardır.[1] Dr.Yekta Uzunoğlu 10 lisan bilir.

Uzunoğlu, 28 Nisan 2017'de "devam eden bir duruşmaya katılmama" gerekçesiyle Prag'daki evinde tutuklanmış; ancak ertesi günü serbest bırakılmıştır. Çek Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 13 Şubat 2018 tarinde prof. JUDr. Jan Filip CSc. başkanlığında toplanarak III. 1920S 1920/17 numaralı kararıyla Yekta Uzunoğlu'nun 28 Nisan 2017'de tutuklanmasının anayasaya aykırı olduğunu karara bağlamıştır.[23] 

Çek Cumhuriyeti'nde "Harta 77" vakfının yılda bir kez verdiği "František Kriegel" ödülüne layık görüldü o da medeni cesaretinden ötürü. Ödülü Yekta Uzunogluna avrupanın en saygın yüzlerce şahsiyetinin davet edildiği örenle Çek Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı V. Havel kendisine verdi. Çek Cumhuriyeti'nde bu ödülü alan, layık görülen ilk yabancı oldu (2006).[6][24][25]

2015’te Dr. Yekta Uzunoglu, Avrupa Parlamentosu Güvenlik ve Savunma Komisyonu Başkan Yardımcısı Jaromir Stetina’nın ricası üzerine beraber Kuzey Suriye’ye ISIS karşı savaşın durumunu incelemek üzere seyahat etmişlerdir.[26][27] Seyahat dönüşü Jaromir Stetina’nın kendi Twitter’ında ve Avrupa Parlamentosu’nun resmi WEB sayfasında paylaştığı fotoğrafları Yekta Uzunoğlu’nun da kendi Twitter’ında paylaşması sebebiyle Türkiye 2019 yılının Ocak ayında Uzunoğlu hakkında tutuklama kararı çıkardı. Alman vatandaşı olan Dr. Yekta Uzunoglu’nun Türkiye’ye teslim edilmemesi için Amnesty International, Avrupa parlamentosu parlamenterleri, Kürt PEN Kulübü ve ünlü Çek şahsiyetleri Çek ve Alman Hükûmetlerini uyardılar.[28][29]