Uzun Hasan
Uzun Hasan, (Osmanlıca: اوزون حسن; Azerice: Uzun Həsən, Farsça: اوزون حسن); (d. 1423 - ö. 6 Ocak 1478), Akkoyunlu hükümdarı olup, bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan bir coğrafyada 1453-1478 yılları arasında hüküm sürmüştür.
| Uzun Hasan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Akkoyunlu Hükümdarı | |||||
| Hüküm süresi | 1453-1478 | ||||
| Önce gelen | Cihangir | ||||
| Sonra gelen | Sultan Halil | ||||
| Eş(leri) | Despina Hatun | ||||
| Çocukları |
Halil Yakub Uğurlu Mehmed Bey Maksud Bey Yusuf Bey Bayandur Mesih Bey Zeynel Bey Alemşah Halime Begüm | ||||
| |||||
| Hanedan | Akkoyunlu | ||||
| Babası | Ali Bey | ||||
| Annesi | Sare Hatun | ||||
| Doğum |
1423 Diyarbakır | ||||
| Ölüm |
6 Ocak 1478 (55 yaşında) Tebriz | ||||
| Dini | İslam | ||||
Hükümdarlık yılları
Timur'un Diyarbakır, Mardin, Sivas, Şanlıurfa ve Erzincan'a yönetici olarak atadığı Kara Yülük Osman Bey'in torunu olup Karakoyunluların hükümdarı Cihan Şahı yenmiş (1467). Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı Despina Hatun (Theodora Megali Komnini) ile evlenerek bu devleti himayesi altına almaya çalışmıştır. 1453 yılında Diyarbakır’da devletin başına geçmiş, Karakoyunlular ve Timur’un torununu yenerek devletinin sınırları güneye doğru genişletmiş, 1466 yılında Tebriz’i başkent yapmıştır.
Sınırlarını genişletmesi ve bu denli güçlenmesi Uzun Hasan’ı Osmanlılarla karşı karşıya getirdi. Akkoyunlular ile Osmanlılar arasındaki çatışmalar, Fatih Sultan Mehmed'in Trabzon İmparatorluğu üzerine yaptığı sefer sırasında başladı. Uzun Hasan da Trabzon imparatorunun kızıyla evliydi ve Osmanlı ordusunu durdurmak için Trabzon'a kuvvet gönderdi. Gedik Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu bu kuvvetlere yenildi. Fatih, 1461'de Trabzon'u aldıktan sonra Akkoyunluların üzerine sefere çıktı. Uzun Hasan 1473'teki Malatya Savaşı'nı kazanmasına rağmen Otlukbeli Savaşı'nda Fatih karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgiden sonra topraklarındaki siyasal ve askeri gücünü büyük ölçüde yitirdi. Fakat Uzun Hasan 1474-1478 yıllarında Gürcistan'a hücum etti. 1477'de Gürcü Çarı VI. Bagrat'la yapılan anlaşmaya göre Tiflis de dahil olmakla doğu Gürcistan Akkoyunlu egemenliğine girdi. Uzun Hasan’ın 1478'de ölmesinden sonra oğulları arasında başlayan taht kavgaları Akkoyunlu Devleti'ni iyice zayıflattı.
Uzun Hasan'ın kızı Alemşah Halime Begüm, Safevi devletinin Hükümdarı Şah İsmail'in annesi olacaktır. Uzun Hasan'ın yedi oğlu olmuştur: Uğurlu Mehmet Bey, Halil Mirza, Maksud Bey, Yakub Bey, Masih Bey, Yusuf Bey ve Zeynel Bey.
Kaynakça
- Woods E. John. The Aqqoyunlu Clan Confederation, Empire. University of Chicago. 1976
- Özhan Öztürk. Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2. Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul. 2005. ISBN 975-6121-00-9.