Roland TR-808

1960'ların sonunda Hammond Organ Company, Amerikalı bir müzisyen ve mühendis olan Don Lewis'ı, Japon Ace Tone şirketinin tasarladığı yerleşik bir davul makinesine sahip bir elektronik orgun da dahil olduğu ürünlerinin demonstrasyonunu yapması için işe aldı. O dönemde davul makineleri çoğunlukla ev orglarına eşlik etmesi için kullanılıyordu, sadece bossa nova gibi hazır motiflere sahiptiler ve ritim programlamaya izin vermiyorlardı.[2][3][4] Circuit bending olarak adlandırılan enstrüman "hack'leme" yönteminin popüler hale gelmesinden çok uzun süre önce kendi modifiye ettiği elektronik enstrümanları kullandığı performanslarıyla bilinen Lewis, Ace Tone davul makinesine kendi ritimlerini oluşturarak ve perküsyona vurgu eklemek için cihazı orgunun expression pedalına bağlayarak geniş çaplı modifikasyonlar yaptı.[2]

Kendisinin tasarladığı makineyi kullanarak ürettiği sesleri nasıl başardığını merak eden Ace Tone genel müdürü ve kurucusu Ikutaro Kakehashi, Lewis ile görüştü.[2] 1972'de Kakehashi, Roland Corporation'ı kurdu ve davul makineleri tasarlamada yardım etmesi için Lewis'ı işe aldı.[2] 1970'lerin sonlarında mikroişlemciler Roland MC-8 Microcomposer[5] gibi enstrümanlarda yer almaya başladığında, Kakehashi bunların davul makinelerini programlamada da kullanabileceğini fark etti[6] ve 1978'de kullanıcıların kendi motiflerini yazabildiği, kaydedebildiği ve yeniden çalabildiği ilk davul makinesi olan CompuRhythm CR-78[5] piyasaya sürüldü.[6]

Daha sonra Roland, profesyonel pazarı hedef alarak çoğunlukla demolar oluşturmakta kullanılacağını düşündükleri TR-808'i geliştirdi.[7] Roland'ın amacı; kullanıcıların akortlama, decay ve volüm gibi parametreleri düzenleyebileceği ve sesleri sıralayabileceği bir "davul synthesizerı" oluşturmaktı.[8] Roland mühendisleri başta ses örnekleri kullanarak perküsyon seslerini taklit etmeyi amaçladılar fakat bu durum bellek fiyatını çokça yükselteceği için ses üretebilen bir donanım tasarlamaya karar verdiler. Kakehashi cihaza özgü "cızırtılı" sesleri elde etmek için bilerek arızalı transistörler satın aldı.[9]

Roland'ın başmühendisi Makato Muroi, TR-808'in analog ses devrelerini tasarlayan kişinin "Mr. Nakamura" ve yazılımını tasarlayan kişinin "Mr. Matsuoka" olduğunu söylemiştir.[6]

TR-808'deki "TR"ın açılımı olan "Transistor Rhythm"in[10] de belirttiği analog sentezleme yöntemiyle; bas davulu, trampet, tom-tom (tiz, orta ve pes), konga (tiz, orta ve pes), kasnak vuruş, klave, el çırpma, marakas, inek çanı, halile ve hi-hat (açık ve kapalı) perküsyonlarını taklit eder.[11] Makinenin kasnak vuruş ile klave, el çırpma ile marakas ve tiz-orta-pes tom-tom ile tiz-orta-pes konga sesleri arasında geçiş özelliği vardır.[12] Aralık sıralayıcı ile azami 32 motif[6] ve 768 ölçü programlanabilir[13] ve vuruşlara ayrı ayrı vurgular eklenebilir (vurgu ekleme özelliği CR-78 ile tanıtılmıştır).[6] Kullanıcılar ayrıca tempoyu[6] ve ölçü işaretini ayarlayabilir (54 ve 78 gibi olağan dışı işaretler de dahil).[14]

TR-808, kullanıcıların bir perküsyon bölümünü baştan sona programlayabildiği ve break'ler ve roll'lar ekleyebildiği ilk davul makinesidir.[15] Makine ayrıca her ses için volümü ayarlayan potansiyometre düğmeleri, çeşitli ses çıkışları ve makinenin diğer cihazlarla senkronize edilmesini sağlayan bir DIN sync girişi (MIDI'nin öncülü) içerir.[6] Makinenin sahip olduğu üç tetikleyici çıkış, makinenin synthesizerlar ve diğer ekipmanlarla senkronize edilmesini sağlar.[16]

TR-808'in perküsyonu andırmayan gerçek dışı sesleri[3][7] "tıkırtılı ve hipnotize edici",[7] "robotik",[9] "uzaysı",[4] "oyuncaksı" ve "fütüristik"[3] olarak tanımlanmıştır. Fact dergisi makinenin sesleri hakkında "synth tonları ve beyaz gürültünün birleşiminden oluşuyor ve düzgün bir ritim kesitinden çok BBC Radiophonic Workshop'tan çıkan patlayıcı sesleri andırıyor" şeklinde yazmıştır.[11]

TR-808, bir sinüs osilatörüyle üretilen ve düşük frekans geçirici filtre ve voltaj kontrollü amplifikatörle modifiye edilen güçlü bas davulu sesiyle bilinir.[17] Bas davulundaki decay kontrolü, kullanıcıların sesi uzatmasına izin vererek zaman içinde hafifçe bemolleşen ve büyük ihtimalle makinedeki bir tasarım hatasından kaynaklanan kendine has düşük frekanslar yaratır.[17] The New Yorker bu konuya atıfta bulunarak TR-808'i "mühendislik ürününden çok bir doğal afet" olarak tanımlamıştır.[9]

TR-808 $1195 USD'lik bir liste fiyatı ile satışa sunulmuştur.[11] Roland, TR-808'i Linn Electronics tarafından imal edilen ve gerçek davul ses örnekleri kullanan Linn LM-1 Drum Computer'a ekonomik bir alternatif olarak pazarlamıştır.[11] TR-808, Linn LM-1 ile kıyaslandığında daha basit ve sentetik görülüyordu; elektronik müzik henüz ana akım olmamıştı ve müzisyenler ve prodüktörler gerçekçi davul makinelerini tercih ediyorlardı.[7][11] Çoğu raporda belirtilene göre bir incelemede TR-808'in sesleri "marş yürüyüşü yapan karıncalara" benzetilerek olumsuz bir eleştiri yapılmıştır ancak bu eleştirinin TR-808'den önceki makinelere yönelik olma ihtimali daha yüksektir.[14] Contemporary Keyboard, TR-808'in "gelecekteki ritim makineleri için bir standart haline geleceğini" belirten olumlu bir inceleme yazmıştır.[15]

Bazı erken benimseyenler[11] de olmasına rağmen TR-808 ticari bir başarısızlıktı[13] ve 12.000'den az sayıda birim imal edildi.[18] Roland, makinenin tasarımında önemli bir rol oynayan arızalı yarı iletkenlerin bulunması imkansız hale geldiği için 1983'te[3] üretimi durdurmuştur.[9]

Marvin Gaye, TR-808 kullanan ilk hit single olan 1982 R&B parçası "Sexual Healing"in sahibidir.

TR-808 ticari açıdan başarı yakalayamasa da popüler müzikte kalıcı bir etki bırakmış ve diğer tüm davul makinelerinden daha fazla hit parçada kullanılmıştır.[19] Roland, makinenin ilk canlı performanstaki kullanımının 1980'de Yellow Magic Orchestra'nın "1000 Knives" şarkısı ile olduğunu belirtmiştir.[20][21] TR-808'in ilk kullanıldığı eserler; Yellow Magic Orchestra'nın Mart 1981'de yayımlanan BGM albümü[22] ve The Monitors'un Haziran 1981'de yayımlanan "Nobody Told Me" şarkısıdır.[10] 1982'de Amerikalı R&B sanatçısı Marvin Gaye TR-808'in kullanıldığı ilk hit single olan "Sexual Healing"i yayımlamıştır.[4] Gaye, enstrümanı diğer müzisyenlere veya prodüktörlere gereksinim duymadan müzik yapabilmesini sağladığı için seçtiğini belirtmiştir.[9]

Roland, TR-808'in 1983'te üretimini durdurduğunda cihaz ikinci el pazarında yaygınlaşmıştı ve çoğunluğu 100$'ın altında bir fiyata satılıyordu.[11] Kullanım kolaylığı,[7] ekonomikliği ve kendine has sound'u cihaza yeraltı müzisyenler ve prodüktörlerden oluşan bir kült takipçi kitlesi getirdi[11] ve cihaz, gelişmekte olan elektronik müzik ve hip hop tarzları için bir mihenk taşı haline geldi.[4] 1982'de Afrika Bambaataa ve Soulsonic Force, TR-808 kullanarak "dans pistlerinde popülerlik kazanan garip, fütüristik perküsyonu"[23] yaratan parçalardan biri olan "Planet Rock"u yayımladı. Bu parça elektronik ve hiphop müziğin[24] ve Miami bass ile Detroit tekno gibi alt tarzların gelişiminde büyük bir rol oynadı ve TR-808'in "fütüristik sound'un temel bir elementi" olarak popülerleşmesini sağladı.[4] Slate dergisi "Planet Rock"ın post-disko dans müziğini yeniden yönlendirdiğini yazmıştır.[7]

TR-808 sonradan Beastie Boys, Run-DMC, LL Cool J ve Public Enemy gibi hip hop hareketleri tarafından da kullanılmıştır.[9] Wired ve Slate dergileri TR-808'i rock müziğin gelişiminde büyük rol oynayan Fender Stratocaster'in hip hoptaki muadili olarak tanımladı.[25][26] TR-808'in özellikle bas davulu sesi hip hopun temel ögelerinden biri haline gelmiştir. The Bomb Squad prodüksiyon ekibinin üyesi Hank Shocklee TR-808'in bas davuluyla ilgili olarak "o ses olmadan hip hop olmaz" şeklinde konuşmuştur.[9] The New Yorker ise "Amerika'nın kültürel DNA'sının bir parçası" şeklinde yazmıştır.[9] Doğu Yakası hip hop prodüktörleri 1990'larda makineyi kullanmayı bıraksa da Güney Yakası hip hop müziğinde temel bir unsur olarak kalmaya devam etti.[11]

TR-808'in sınırlı sayıda motif depolayabilmesi sanatçıları makinenin sınırlarını zorlamaya yöneltti. Slate dergisi bu durumun sanatçıları yaratıcılığa sürüklediğini belirtmiştir.[7] TR-808'in bas davulu sıkça yeni sesler üretmek için manipüle edilmiştir,[7] örneğin Strafe'in 1984 single'ı "Set it Off"ta bas davulu sesi bir yer altı nükleer silah denemesini taklit etmek için kullanılmıştır.[9] Müzik yapımcısı Rick Rubin, bas davulunun decay kontrolünü uzatarak ve farklı perdelerde akortlayarak bassline'lar üretme tekniğini popülerleştirmiştir.[27]

TR-808 ayrıca hip hop dışında da yaygınca kullanılmıştır. Makinenin pop müzikte kullanımına Whitney Houston'ın 1987 hit şarkısı "I Wanna Dance With Somebody (Who Loves Me)" örnek olarak verilebilir.[28] Phil Collins, makinenin ritimleri uzun zaman aralıklarında döngüye alma konusunda kullanışlı olduğunu ve bateristlerin böyle durumlarda varyasyonlar ve fill'ler eklemeden duramayacağını söylemiştir.[27] The New Yorker, "Roland'ın sihirli kutusu, tartışmasız pop müziğin 1983–1986 arasındaki büyük karışıklık çağının big bang'idir."[9] şeklinde yazmıştır. TR-808'in Birleşik Krallık'ta popülerleşmesi; ismini TR-808'den alan[29] ve eserlerinde kapsamlı bir şekilde kullanan 1984'te kurulan elektronik müzik grubu 808 State sayesinde olmuştur.[11] 808 State'in üyelerinden Graham Massey, Roland cihazlarının "dünyayı birbirinden daha az kopuk bir hale getirdiğini" söylemiş ve "müziğin Esperantosu" benzetmesini yapmıştır.[3] Acid house'un öncüsü rave kültürünün Birleşik Krallık'ta yükselişiyle TR-808 Britanya radyolarında sıkça duyulur hale gelmiştir.[4]

TR-808 popüler müzikte halen kullanılmaya devam etmektedir. Rapçi Kanye West (önde) 2008'de yayımladığı 808s & Heartbreak albümünün bütün parçalarında TR-808'i kullanmıştır.

Nine Inch Nails'ın 1994 single'ı "Closer"da TR-808 kullanılmış ve şarkının Kuzey Amerika alternatif rock radyo istasyonlarında sıkça çalması 808 sound'unun popülerliğini artırmıştır.[4] Kanye West 2008'de yayımladığı 808s & Heartbreak albümünün bütün parçalarında TR-808'i kullanmıştır.[30] Slate dergisi bu albümü "cihaza yazılan müstehcen bir aşk mektubu" olarak tanımlamıştır.[7] TR-808'i kullanan diğer sanatçılardan bazılarına Damon Albarn, Diplo, Fatboy Slim, Talking Heads, David Guetta[31] ve New Order[4] örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca Beastie Boys, Outkast, Kelis, TI, Lil Wayne, Britney Spears, Beyoncé, R Kelly[4] ve Robbie Williams[11] gibi sanatçıların şarkı sözlerinde cihaza atıflar yapılmıştır. Bas davulu; Madonna, Rihanna, ve Kesha[11] gibi sanatçıların şarkılarında kalp vuruşu için bir metafor olarak kullanılmıştır.

TR-808 popüler müzikteki en etkili icatlardan biri olarak kabul edilir.[7][27] TR-808 sample'ları modern müzik yazılımlarında yaygınca kullanılır.[3] Sound on Sound dergisi cihazın "klonlar ve sample kütüphanelerinden oluşan bir endüstri yarattığını"[13] yazmıştır. Flavorwire, "808'in her yerde duyulur olması beat'lerini neredeyse kendi içinde bir dil haline getirdi, bir davul makinesinin ne olduğuyla ilgili hiçbir fikriniz olmasa bile sesleri tanırsınız ve birisi o seslerde oynamalar yaparsa veya sıra dışı bağlamlarda kullanırsa bunu fark edersiniz"[24] şeklinde yazmıştır. 2015'te The New Yorker TR-808'in özellikle trap müziği kapsayan "sokak-gençlik kültürünün soundtrack'i"nin ana kayası olduğunu ve dans müziğiyle retro hip hop'ın karışımı "eskinin sokak müziğini kucaklayan ve fetişize eden" yeni bir kültürü etkilediğini yazmıştır.[9]

TR-08, TR-808'in 2017'de satışa sunulmuş minyatür halidir.

TR-808'in 1983'te üretimi durdurulduktan sonra ses örnekleri kullanan ilk Roland davul makinesi olan TR-909 üretilmeye başlamıştır.[13] TR-808 gibi TR-909 da popüler müzikte ve tekno, house ve acid house gibi elektronik müzik tarzlarında etkili olmuştur.[13]

Roland 1990'larda ürettiği Groovebox'ları,[13] 2014'te ürettiği TR-8[23] ve 2018'de ürettiği TR-8S'i[32] de kapsayan diğer cihazlarında TR-808'in ses örneklerine yer vermiştir. 2017'de Roland, TR-808'in minyatürleştirilmiş hali olan ve LED ekran, MIDI ve USB giriş/çıkışı, genişletilmiş sıralayıcı kontrolü ve yerleşik hoparlör içeren TR-08'i piyasaya sürdü.[33] 2018'de TR-808 ve TR-909'ın ilk resmî yazılım emülasyonları yayımlandı.[34]

• 808 – Roland TR-808'i konu alan 2015 tarihli belgesel

• "Beat Box Chic". Music Technology. Kasım 1986. ss. 70-1. ISSN 0957-6606. OCLC 483899345. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
• "Roland Beatboxes". One Two Testing. Ocak 1983. ISSN 0265-7139. OCLC 14985145. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.

• Roland'ın resmî sitesi6 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• TR-808'in tarayıcı tabanlı versiyonu10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Roland TR808 – Sound On Sound incelemesi (arşivlenmiş)