Ovacık, Tunceli

Tunceli ilinin kuzeybatısında yer alan Munzur dağlarının güney eteklerinde, yaklaşık 74 km² ova ile 1.538 km² alan üzerine kurulmuş ve adını bu ovadan almıştır. Bölgede ilk insan yerleşiminin ne zaman başladığına dair kesin bilgi ve bulgular henüz tespit edilememiştir. İlçe, M.S.395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Bizans egemenliğine girmiştir.[4] Sasani İmparatorluğu hakimiyetinden çıktından sonra Arap İslam kavimlerinin 639 yılında Hozat ilçesini merkez alarak bu bölgede hâkimiyet sürdürdükleri sanılmaktadır. Aynı zamanda Ovacık bir dönem Pakradunilerin ve Sasanilerin batı sınırı olmuştur.

Türk kavimlerinin bölgeye girişi, Malazgirt savaşından sonra olmuştur.[5] 1200’lerin başında Mengüç Beylerinden Ahmet Gazi,Erzincan yöresine hâkim olmuş ve Ovacık bölgesinde etkili olmuştur.[4] 1230'lu yıllarda, Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliğine girmiştir.Moğollar’ın, Anadolu Selçuklu Devleti’ni yenmesiyle yöre Moğol denetimi altına girer.[4] 1514 yılında Ovacık Muharebesi'nden sonra Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisine girdiği bilinmektedir[5].O dönemlere Ovacık ilçe değil,Çemişgezek bölgesine bağlı Nihaye-i Ovacık adında bir nahiyedir.[6] Uzun bir dönem Pir Hüseyin Bey ve Çemişgezek beyleri tarafından yönetilmiştir. Tanzimat hareketleri ile yapılan idari düzenleme sonucu olarak, 1879 yılında Hozat merkez olmak üzere Dersim vilayeti kurulunca buraya bağlanan Ovacık, 1886 yılında Mamuret'ül Aziz (Elazığ) vilayetine bağlanmıştır[5].

1908 yılında ilçe teşkilatı Yeşilyazı (Zeranik) bucağı merkezinde teşkilatlanmış, 1936 yılında Tunceli ili teşkil edilince bu ile bağlanmıştır.[5] 1937 yılında ilçe teşkilatı, Yeşilyazı (Zeranik) bucağından kaldırılarak bugünkü ilçe merkezi olan Pulur Köyü üzerine Ovacık ilçesi olarak teşkil edilmiştir.

İlçenin yerli halklarını çoğunlukla Alevi inancına sahiptir. Nüfusun çoğunluğunu Zazalar oluştururken, azınlık olarak Kürt ve Türk nüfus da bulunmaktadır.

Tunceli'nin kuzeyinde yer alan Ovacık'ın ismini dağların arasında yer alan 74 km² lik ovadan aldığı sanılmaktadır. 1538 km² alanı ile ilin arazi yönünden en büyük ilçesidir. İl merkezine 65 km uzaklıkta bulunan Ovacık, kuzeyinde Erzincan, doğusunda Pülümür ve merkez ilçe, güneyinde Hozat, batısında Erzincan ili ve Çemişgezek ilçesiyle çevrilidir.

Kuzeyi ve güneyi Munzur Sıra Dağlarıyla çevrili olan ova Munzur Suyu tarafından ikiye ayrılmıştır. Denizden yüksekliği 1.300 m olup, en yüksek noktası (3.071 m) Ziyaret Tepesi'dir. En önemli akarsuyu Munzur Çayı'dır. Munzur Dağları'nın zirvesinde birçok doğal göl bulunmaktadır.

İlçeye ulaşım Munzur Suyu ile birlikte devam ederek ilerleyen ve Munzur Vadisi Millî Parkı içerisinde yer alan doğa manzaralarıyla dolu karayolu üzerinden sağlanmaktadır.

İlçenin geçimi daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Ovacık-Zeranik Ovası ve çevresinde yetiştirilen fasulyenin besin değeri yüksek olup, son yıllarda pazarlamasında büyük ilerlemeler sağlanmıştır. Ayrıca Mercan Vadisi ve ilçenin bazı köylerinde ceviz yetiştiriciliği de yapılmaktadır. İyi bir ortam olmasına rağmen arıcılık kısmen yapılmakta, yeterli gelişme bir türlü sağlanamamıştır.

Turizm: Dünyaca meşhur olan ve sadece Munzur Suyunda yaşayan « Kırmızı Benekli Alabalık » ilçenin önemli ürünlerindendir.
İlçede tarihi eser niteliğinde bir yapı bulunmamakla birlikte ilin turizm bakımından en önemli doğal değerlerini bir arada barındıran bir özelliğe sahiptir. Munzur Vadisi Millî Parkı, Munzur Suyu Gözeleri, Mercan Vadisi ve Mercan Suyu ile gözeleri ilçenin önde gelen varlıklarıdır.
Özellikle Munzur Suyu Gözeleri ilkbahar aylarından itibaren binlerce insan tarafından gezilip görülmektedir. Gerekli altyapı, ulaşım ve konaklama sorunları aşıldığı takdirde Ovacık aynı zamanda sadece İlimizin değil bölgenin de Kış Turizmi Merkezi olmaya aday yerlerdendir.

Bölgedeki Alevilik, bilinen Anadolu Aleviliğin aksine bazı gelenekleri sebebiyle dünyanın en eski dinlerinden biri olarak sayılan Şamanizm[24][25] ve Zerdüştlük dini ile benzer noktaları taşır. Aynı zamanda bölgede Khal Gağan olarak bilinen Hristiyanlardan Zazalara geçen yılbaşı da kutlanmaktadır.[26][27] Bunun yanında Türk geleneği olarak Akkoyunlular'dan kalma koçbaşlı mezar geleneği de sürdürülmektedir.[28][29]

2019'da Türkiye Komünist Partisi'nden ilk kez Tunceli Belediye başkanı seçilen Fatih Mehmet Maçoğlu 2014 - 2019 arası bu ilçeyi Türkiye'de ilk kez ve tek Türkiye Komünist Partili başkan olarak yönetmiştir.[30]

İlçeye ulaşımı sağlayan yol Tunceli'den başlayan ve Munzur Vadisi boyunca uzanıp Munzur gözelerine kadar devam eden yoldur. Bu yol oldukça virajlıdır ve yolun asfaltı bozuktur. Bu yolun haricinde bir de Hozat ilçesi ile ulaşımı sağlayan yol mevcuttur. Bu yolun asfalt çalışması da yapılmıştır. Bu yol ile Ovacık, Hozat üzerinden Pertek ve Elazığ'a da ulaşımını sağlamaktadır.

Haftanın belirli günleri Ovacık Mavi Tur ve Ovacık Canlar Turizm ilçeden İstanbul'a otobüs seferleri düzenlemektedir.

Wikimedia Commons'ta Ovacık (Tunceli) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Ovacık Belediyesi
• Ovacık Kaymakamlığı30 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.