Musa Dağ İsyanı

Birinci Dünya Savaşı, İtilaf Devletleri'nin İskenderun Bölgesi kıyılarına bir çıkarma yapacağı sözleri üzerine Samandağ Bucağına bağlı yedi Ermeni köyünün halkı Osmanlı'ya olan vergilerini vermemişler ve zorunlu askerlik görevlerini yerine getirmemişlerdi.[1]

Kasım 1915, NYT başlık: Musa Dağından gemiye alınan 4,000 Ermeni'den bir grup çocuk

Osmanlı hükûmeti kanunlara uymaları için bu bölgeye memurlar göndermiş, bölge Ermenileri bunları dinlememekle birlikte silahla karşı koymuşlardır.[1] Bu olaylar sonrasında yedi Ermeni köy halkı Musa Dağı'nda toplanıp bölge komutanı Albay Galip, jandarma alayıyla Musa Dağ'ından inen yolları kontrol altına aldırmıştır. Albay Galip, dağa çıkarak bir antlaşmaya varmaya çalışmıştır. Dağda kimseyi bulamayan Albay Galip askerlerine çevreyi taramalarını istemiş ve Ermenilerin denize doğru uzanan bir yamaçtan Akdeniz’e indikleri anlaşılmıştır.[1] Albay Galip ve askerleri burada 20-30 kadar hayvan ölüsüyle karşılaşmış, ama hiçbir Ermeni'ye rastlamamıştır. İskenderun kıyılarını gözetleyen bir Fransız harp gemisinin buradaki Ermenileri taşıdıkları ortaya çıkmıştır.[1]

Osmanlı devleti bu durumda müfettiş yollamış ve yapılan araştırmalarda hiçbir insan cesedine rastlanmadığı gibi; yaralı veya hasta bir kimse de bulunamamıştır.[1]

Avusturyalı yazar Franz Werfel bu olaylar hakkında ilk defa 1933 yılında yayınlanan Almanca: Die vierzig Tage des Musa Dagh (Musa Dağı'ndaki kırk gün) adlı bir kitap yazmıştır. Bu romanda tehcir zamanı Musa Dağı'na sığınan ve Osmanlı Devleti'ne karşı direniş gösteren Ermeni halkının yaşadıkları anlatılır.[2]

• Sakarya, İhsan (1984). İhsan Sakarya (Ed.). Belgelerle Ermeni sorunu (Genelkurmay Basımevi bas.). Türkiye: Genelkurmay, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı yayınları. s. 492.