Medarı Maişet Motoru

Medarı Maişet Motoru ya da Birtakım İnsanlar, Türk yazar Sait Faik Abasıyanık'ın 1944 yılında yayınlanan ilk romanı. Roman ilk olarak Yeni Mecmua dergisinde 4 Ekim 1940 ile 21 Şubat 1941 tarihleri arasında, 75 ile 95. sayılarda 19 bölüm olarak yayınlandı.[1]

Medarı Maişet Motoru
(Birtakım İnsanlar)
Yazar Sait Faik Abasıyanık
Ülke Türkiye
Dil Türkçe
Tür Roman
Yayım 1944
Yayımcı Ahmet İhsan Basımevi

Abasıyanık, eseri kitap olarak basmak istediğinde hiçbir yayıncı bu eseri basmak istemedi. Bunun üzerine yazar annesinden aldığı para ve Yokuş Kitabevi sahipleri Agop Arad ve Burhan Arpad'ın desteği ile 2000 adet bastırdı. Kitap, basımından çok kısa bir süre sonra Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı. Polis kitapları götürürken Burhan Arpad, ellilik bir paketi sakladı. Fakat daha sonra Sait Faik kitapları Arpad'dan alamadı. Tutuklamalar ve aramalar sıklaşınca Arpad kitapları yakmak zorunda kaldı.[1] Sait Faik, Medar-ı Maişet ismini ise ilk kez Vakit gazetesinde yayınlanan Bir Balık Avı Hikâyesi'nde kullandı. Hakkı Süha Gezgin'in söylediğine göre yazar bu sözcüğü çok seviyordu.[2] Kitap, 1952 yılında, Varlık Yayınları tarafından yeniden basılırken, Abasıyanık, kitabın ismini Birtakım İnsanlar, romanda geçen Medar-ı Maişet motorunun ismini ise Ceylan-ı Bahri olarak değiştirdi.[2] Medar-ı Maişet Motoru'nu ilk baskısından sadece 99 adet satılabildi.[3]

Kitabın ismi Varlık Yayınları tarafından basılan ikinci ve üçüncü baskılarda Birtakım İnsanlar olarak kaldı. Dördüncü baskıyla beraber tekrar Medarı Maişet Motoru ismi kullanılmaya başlandı.

Analiz

Medarı Maişet Motoru pek çok eleştirmene göre Sait Faik'in roman denemesidir.[4] Esere, hem örgü olarak hem de dağınık anlatımıyla roman demek çok zordur. Olayların birbirleriyle olan bağlantıları çok zayıftır. Kitapta, Adapazarı, Burgaz Adası, İstanbul arasında geçen hayatlar anlatılır. Sait Faik, bu eserinde de şiirli bir anlatım kullandı.[4]

Yazar, 11 Kasım 1948'de romanla ilgili Akşam Gazetesi'ne şöyle bir açıklama yaptı: "Medarı Maişet isimli bir hikâye kitabı çıkarmıştım. Hayatı toz pembe görmüyorum diye mahkeme masrafı ödedim. Üzüntüsü de caba. Kahramanlarım rahat etmek için hapse giriyor. Bütün sebep bu!" Buradan yazarın kendisinin de kitaba roman demediği çıkartılıyor. Fakat, Abasıyanık'ın bu açıklamasında bilinçli bir şekilde mi eseri roman olarak anmadığı bilinmemektedir.[5]

Romanın ilk bölümünde, Berber Kir Dimitri, Aylak Ali Rıza, kızı Melek ve diğer çocukların hayatı ve Melek'in bir kadın berberi olarak yetişmesi anlatılır. İkinci bölümde ise üniversite öğrencisi olan Fahri'nin Adapazarı'ndaki günlerinden vardır. Fahri, Sait Faik'e çok benzemektedir. Son bölümde Melek'in dükkânının açılışı ve çocukların yetişkinliğe geçerek sorumluluk sahibi insanlar haline gelmeleri anlatılır.

Sait Faik, bu çalışmasında da klasik Sait Faik karakterlerini (daha önce görmediğimiz bir dalgıç ve bir köy öğretmeni de ekleyerek) kendine özgü masalsı hava içinde yazdı.[6]

Kitabın adı

Arapça kökenli "maişet" sözcüğü "geçim, geçinme", yine Arapçadan eski Türkçeye geçmiş "medar" ise "dayanak, yardımcı" anlamlarına gelmektedir. "Medarı Maişet" ise "geçimi sağlayacak koşul, iş" demektir. Eserin adı "Medarı Maişet Motoru", "Geçim Sağlayacak Motor" anlamını taşır. Romanda, Burgaz Adası'nda oturan Emekli memur Ali Rıza Efendi’nin emeklilik yıllarında ailesiyle birlikte çektiği geçim sıkıntısı, ailenin hayata tutunma çabaları anlatılır. Ali Rıza Efendi’nin evlat edindiği Hikmet'in çalıştığı balıkçı motorunun adı da "Medarı Maişet"tir. Hiçbir siyasi hedef göstermeyen roman, yine de kahramanlarından birine eski bir asker kaputu giydirdiği için 1944’te yayımlandığında sıkıyönetim mahkemelerince toplatılmıştı[7].Türkiye’de önceki yıllarda yasaklanmış oldukları gerekçesiyle halen cezaevlerine sokulması yasak toplam 23 bin kitabın arasında "Medarı Maişet Motoru" da bulunmaktadır ve bu yasakların da yakın bir tarihte kaldırılacağı bildirilmiştir[8].

Kaynakça
  • Kavaz, İbrahim (1999), Sait Faik Abasıyanık, Şule Yayınları Tarih değerini gözden geçirin: Tarih ve yıl parametreleri birlikte kullanılmamalı (yardım)
  • Naci, Fethi (Mayıs 2003), Sait Faik'in Hikayeciliği, Yapı Kredi Yayınları, ISBN 975-08-0534-8 Tarih değerini gözden geçirin: Tarih ve yıl parametreleri birlikte kullanılmamalı (yardım)
  • Sönmez, Sevengül (Şubat 2007), A'dan Z'ye Sait Faik, Yapı Kredi Yayınları, ISBN 978-975-08-1198-2 Tarih değerini gözden geçirin: Tarih ve yıl parametreleri birlikte kullanılmamalı (yardım)
  • Uyguner, Muzaffer (1991), Sait Faik, Bilgi Yayınevi, ISBN 975-494-232-3 Tarih değerini gözden geçirin: Tarih ve yıl parametreleri birlikte kullanılmamalı (yardım)

Notlar
  1. Sönmez 2007, s. 133
  2. Sönmez 2007, s. 134
  3. Kavaz 1999, s. 46
  4. Uyguner 1991, s. 40
  5. Naci 2003, s. 85
  6. Naci 2003, s. 86
  7. "Dünyada ve Türkiye'de Yasaklanmış Kitaplar". gizemlikapi.com. 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
  8. "23 bin yasaklı kitaba özgürlük". haberhakki.com. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.