Kaykılı, Şefaatli

Bozok Türkmenleri’nin diyarı, Orta Anadolu kentlerinden Yozgat’ın Şefaatli ilçesine bağlı Kaykılı köyü tarihinin 19. yüzyılda yöreye yerleşen Kürkçüoğlu ailesine kadar uzandığı bilinmektedir. Yörede yaşayan çeşitli ailelerin egemenliğinde kalan Kaykılı Köyü çevresindeki tarihi yapılar ve höyükler ile ünlü bir köydür. Bu tarihi miraslardan bazıları, Mülazım Höyüğü, Izgınlı Mevkii Nekropolü, Keçi Kalesi, Beştepe Tümülüsleri ve geçmiş uygarlıklardan kalma çeşitli yapılardır.

1071 yılında Malazgirt’te kazanılan zaferin ardından Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış ve pek çok Türk aşireti bu bölgeye gelerek yerleşmeye başlamıştır. Bozok bölgesi, bu Türk aşiretlerinin en çok yerleştiği bölgelerden birisi konumundadır. Bu süreçte Bozok bölgesine birçok Türkmen aşiretinin ve oymaklarının geldiğini görüyoruz. Tahrir defterlerinden elde edilen veriler de bu savı desteklemektedir. Sancak sınırları içerisinde Türkmen aşiretleri tarafından kurulmuş pek çok köy bulunmaktadır.

Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat, batı sınırındaki çatışmalara son vermek üzere 1231’de sefer düzenlemiştir. Eskişehir civarında Sultanöyüğü’ne geldiğinde Kayı Beyi Ertuğrul Gazi de Selçuklu Sultanının yanında yer alır. Sonra Selçuklu ordusu bugünkü Bozüyük ile Pazaryeri arasındaki Ermeni Derbend’inde Bizans ordusuyla karşılaşır. Bu savaşta Ertuğrul Bey’in akıncılarının gösterdiği üstün kahramanlıkları ile zafer kazanılır. Haber birinci Alâeddin Keykubat’a iletildiğinde Ertuğrul Gazi taltif edilerek Sultan höyüğü kendisine mülk olarak verilir. Kayı boyundan olan bazı aşiret ve oymaklar bu süreçte Anadolu'nun farklı yerlerine ve Bozok bölgesi civarına yurt tutan olarak yerleşmiştir.

1243 yılına kadar Anadolu Selçuklu Devleti hakimiyetinde kalan bölge 1243 yılında Kösedağ Savaşı ile Moğollara yenilen Selçuklu ortadan kalkmış ve bölgede Moğol hükümdarlar hakim olmuştur. Moğolların hakimiyeti 1278 yılına kadar sürmüştür. Anadolu'da Moğol valilerin sonuncusu olan Demirtaş’ın Mısır'a iltica etmesi üzerine yerine vekil bıraktığı kayın biraderi ve bir Uygur Türkü olan Eretna, 1344 yılında kendi adıyla Kayseri merkezli bir devlet kurmuştur. Eretna Beyi Ali Bey'in 1380 yılında ölümüyle de Kadı Burhaneddin Ahmed kendi devletini kurmuştur. 1398 yılında Kadı Burhaneddin Ahmed'in ölümüyle de Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid tarafından bölge ilk kez Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Yüzyıla yakın beyliklerin idaresinde kalan bölge 1514 yılında da Yavuz Sultan Selim’in Dulkadiroğulları'nı ortadan kaldırmasıyla  tekrar Osmanlı toprakları içerisinde yer almaya başlar.

Osmanlı İmparatorluğu dönemi H.1260–1261 (M. 1844–45) Kızıl Koca kazasının Köy Temettuat Defterleri incelendiğinde bu defterlerde 66 adet köy kaydı bulunmaktadır. O dönemde Kızıl Koca kazası hemen hemen bugünkü Şefaatli ilçe sınırlarını kapsamaktadır. Bu köyler arasında ismi geçen Kürk Köyü'nde Kaykılı Köyü'nün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesinin yaşadığı tahmin edilmektedir.

Kürkçüoğlu ailesi, Kaykılı Köyü kurulmadan önce 12 hane olarak bugünkü köyün yaklaşık 1–2 km güneyinde kayıtlara Kürk Köyü olarak geçen Ağzıkaralı (Azaralı) mevkiinde yaşamaktadır. Bu 12 hanenin Horasan'dan Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamın yayılması için gelen Horasan Erenlerinden olduğu Emir Evlat olarak günümüz Anadolu topraklarına geldikleri bilinmektedir. Bilindiği üzere Türk Milletinin manevi mimarlarından olan Horasan Erenlerinin hayatlarında yaptıkları hizmetler, Rum toprağının (Anadolu’nun) İslam toprağı olmasında büyük bir öneme sahiptir. Daha sonra Kürkçüoğlu ailesinden Kürkçüoğlu Bekir 12 haneyle birlikte bugünkü Kaykılı Köyü mevkisine gelerek 1870'li yıllarda köyü kurmuştur.

Köyün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesi daha sonra soyadı kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte Yılmaz soyadını almıştır. Bugün Yılmaz soyadına sahip olan Kaykılı Köyü aileleri aslında Kürkçüoğlu ailesinin devamıdır. Köye dışarıdan gelen farklı soyadlarına sahip aileler bu köye daha sonradan yerleşmişlerdir.

Kaykılı Köyü halkının daha önce yaşadığı Ağzıkaralı mevkisinin adıyla ile ilgili şunları söyleyebiliriz. Eski Türk geleneklerinde boyların altlarında yer alan oymaklar fiziksel özelliklerine, dinsel inanışlarına, bulunduğu yerin coğrafi özelliklerine göre adlandırılırdı. Ağzıkaralı ismi; Türk boyları arasında fiziksel özellikleriyle anılan bir oymağı temsil etmektedir.

Köyün adı Cumhuriyet'in gelmesiyle birlikte Kaygılı olarak kayıtlara geçmiştir. Aslında Kaygılı'dan ziyade köy ismi köy halkı ve çevre köyler arasında kayı ve kınık boylarına ait aileler yaşadığı için Kayı-Kınık boylarının adıyla anılmaktadır. Bu Kayı-Kınık adı zamanla söylene söylene Kay-Kını, Kay-Gını, Kay-Gılı olarak anılmaya başlanmıştır. Köyün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesinin ve köye sonradan yerleşen diğer ailelerin Kayı ve Kınık boylarına mensup olması dolayısıyla köyün bu adla anıldığı bilinmektedir. Köyün adı son olarak da 1986 yılında Kaykılı olarak değiştirilmiştir.

Köyün yemekleri arasında Arabaşı, Bulgur Pilavı,Mantı, Bazlama, Katmer, Madımak, Tarhana ve Yayla Çorbası yer almaktadır.

Köy Yozgat'a 62 km, Şefaatli'ye 19 km, Yerköy'e 25 km uzaklıktadır.

• Web sitesi
• Facebook
• Twitter
• Instagram
• Youtube

1. "Merkezi Dağıtım Sistemi". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.