Kanatsız Kuşlar

Köyün en güzel kızı olan Philothei ile köyün çobanı İbrahim, çocukluklarından beri birbirlerine aşıktır. Bu durumu herkes gibi bilen aileleri de evlenmelerine sıcak bakmaktadır. Din, dil ve milliyet ayrımı nedir bilmemektedir kimse. Herkes Osmanlıdır ve "Padişahımız Efendimiz"in kuludur.

Köyün ağası Rüstem Bey, karısının kendisini aldattığını fark edince, aşığını öldürüp, karısını önce taşlattırıp, sonra köyün genelevine bağışlar. İstanbul'dan kendisine Çerkes olduğu söylenen bir metres getirir. Bu kadın aslında bir Yunan kızıdır ve söylendiği şekilde bakire değildir ancak ağayı kandırır. Philothei, yardımcı olarak ağanın metresi Leyla Hanım'ın yanında çalışır ve onun tek arkadaşı olur. Bu arada gizli saklı İbrahim'le buluşur.

Karatavuk ve en iyi arkadaşı Mehmetçik, Karatavuğun babası Çömlekçi İskender'in yaptığı düdüklerle kuş taklidi yaparak haberleşirler. Mehmetçik Hristiyandır ve ironik olarak mehmetçik lakabını almıştır. Gün gelecek, çok istediği halde, Hristiyan olduğu için cepheye gönderilmeyecek, onun yerine istihkam taburlarında köle gibi çalıştırılıp aşağılanacak ve bunu hazmedemeyerek azılı bir eşkiya olacaktır. Bir gün kader yaşı küçük olduğu halde babasının yerine savaşa gönüllü giden, cepheden sağ salim dönen can dostu Karatavuk'la yollarını tekrar birleştirecektir.

Halk İtalyan işgalini Yunan işgaline tercih edecek, İtalyan subayı ile Rüstem Bey sıkı bir dostluk kuracaklardır. Zira, Ağa hayatında ilk defa kendine hem eğitim, hem de rütbece denk bir insanla samimi olma fırsatı elde edecektir.

İbrahim savaşta akli dengesini kısmen yitirecektir. Mübadeleler esnasında köyünü terketmesi istenen Philothei, İbrahim'le tartışırken uçurumdan düşecek, İbrahim aklını tamamen yitirecektir.

Leyla Hanım, ağadan habersiz yıllardır hasretini çektiği anavatanına dönecektir.

Savaştan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır. Hristiyanların hepsi evinden, yurdundan veya canından olacak, yerlerine aynı durumdaki Türkçe bilmeyen Türkler getirilecektir. Emperyalist güçlerin oyunları, Anadolu'yu paylaşma hayalleri ve Yunanların "Büyük İdeal"i (Megalo İdea) ülkeye felaket getirecek, yüzyıllardır dost yaşayan, birbirlerinin azizlerine adaklar adayan, farklı dinden, farklı milliyetten insanlar birbirlerine düşman olacaklar ve dost kalanlar birbirlerini bir daha göremeyeceklerdir.

Kitapta işlenen konuya göre, Fransızların ve Rusların desteğini alan, Osmanlı ordusuna arkadan saldıran Ermenilerin bir kısmı müslüman halkı katletmiş, Ermenilerin göçünden sorumlu olan Kürtler de ölüm yürüyüşleri esnasında Ermenilere akla gelmeyecek zulümler yapmışlardır.

Yunan kralının bir maymun tarafından ısırılıp, kuduz olması ve ölmesi, Yunanistan'da yönetimi değiştirecek, Yunanistan'ın aldığı dış desteği azaltacak, dolaylı yoldan Türk tarihini etkileyecektir. Ayrıca bunun Yunan başbakanı Venizelos tarafından planlanmış bir komplo olduğu iddiaları gündeme gelecektir.

Kitap, köyde yaşananlara paralel olarak kurtuluş mücadelesini ve Atatürk'ün subaylıktan devlet başkanlığına uzanan macerasını da işler.