Hannibal

Hannibal veya Annibal[1] (Pönce: 𐤇𐤍𐤁𐤏𐤋𐤟𐤁𐤓𐤒;[2] MÖ 247 – MÖ 183/181[3][4][5] yılları arasında yaşamış Sami ırkından gelen Kartacalı politikacı ve general.

Hannibal Barca
Hannibal'in mermer büstü, (Ulusal müze, Napoli)
Doğum MÖ 247
Ölüm MÖ 183
Libyssa, (şimdi Gebze)
Bağlılığı Kartaca
Rütbesi General
Savaşları/Çatışmaları Saguntum Kuşatması
Ticinus Muharebesi
Trebia Muharebesi
Trasimene Gölü Muharebesi
Cannae Muharebesi
Silarus Muharebesi
Herdonia Muharebesi
Zama Muharebesi

Hannibal; tüm zamanların en büyük askeri dehalarından biridir. Hannibal, Scipio ve Philopoemen ile birlikte çağının üç büyük generalinden biriydi.[6] Scipio onu şimdiye kadar yaşamış en büyük generallerden biri olarak kabul eder, Epirli Pyrrhus'u ikinci sıraya yerleştirir, kendisini de üçüncü olarak kabul eder.[6] Aynı sıralama Hannibal'a sorulduğunda o, Büyük İskender'in en büyük general olduğunu söyler. İkinci olarak Pyrrhus'u gösterir, kendisini de üçüncü sıraya koyar.[7] Askeri tarihçi Theodore Ayrault Dodge Hannibal'ı "Stratejinin Babası" olarak nitelendirir [8] ve en büyük düşmanı olan Roma'nın bile onu yine kendi taktikleriyle alt ettiğini belirtir.

Roma'nın en büyük düşmanı olarak II. Pön Savaşı'ndaki başarılarıyla tanınmıştır. Filleri içeren ordusuyla İber Yarımadası, Pireneler ve Alpler'den kuzey İtalya'ya girmiş ve Romalıları birkaç önemli savaşta yenmiştir.

Yaşamı

İlk yılları

MÖ 247'de Kartaca'da dünyaya geldi. Birinci Pön Savaşı'nın ünlü kahramanı Kartacalı komutan Hamilcar Barca'ın oğludur. Küçük yaşlarda babası ile savaşlara katılmaya başladı. Babasının isteğiyle, Roma'ya karşı her zaman kin duyacağına dair ant içti.[9] Kısa bir süre sonra babasının ölümünü müteakiben, eniştesi ve kardeşinin yardımıyla asker oldu.

Askeri hayatı

MÖ 221 yılında Kartaca’nın İspanya ordusunun komutanı oldu. MÖ 221'den MÖ 219'a kadar Ebro'nun batısındaki topluluklar üzerine hâkimiyet kurdu.[10].

Hannibal, I. Pön Savaşı’ndan sonra Roma ile ikinci bir savaşın kaçınılmaz olduğunu biliyor, ilk darbeyi kendisi vurmak istiyordu.[10] İspanya'daki konumunu sağlamlaştırdığı iki yılın ardından MÖ 219’da Roma'nın müttefiki olan Saguntum şehrini (bugünkü Sagunto) kuşattı ve sekiz ay sonra da ele geçirdi.Saguntum Kuşatması olarak anılan bu olay, tarihin en çok tanınan muharebelerinden birisidir. Saguntum Kuşatması'nı Kartaca parlamentosu da onayladı ve Roma'nın savaş ilan etmesi ile İkinci Pön Savaşı başladı. Hannibal kardeşi Komutan Hasdrubal'ı İspanya'da bırakarak İtalya üzerine yürüdü.

Hannibal'in ordusunda yüz bin asker ve 37 fil vardı. Ordusuyla kuzeye doğru yürüyen Hannibal, Pirene Dağları'nı Keltiber kabileleri ile dövüşe dövüşe geçti ve onları karşılamak üzere gelen Roma ordusundan önce Rhône Vadisi'ne vardı. Bölgedeki Romalılar ve müttefiklerini atlatmak için “Ya yeni bir yol bulacağız, ya yeni bir yol yapacağız” diyen Hannibal, vadinin yukarısından bir yay çizip Alp Dağları'nı geçti. Bu geçişte Montegnevre Geçidi ya da Küçük St. Bernard geçitlerin kullandığı tahmin edilmektedir. Büyük bir ordu ve filler ile antik çağ koşularında yapılan bu yolculuk, çok büyük bir başarı olarak kabul edilir[10].

Pireneler ve Alp Dağları'nı geçerken hava koşulları nedeniyle ordusunun bir kısmını kaybeden Hannibal, kalan güçleriyle Po Ovası'nda hızla ilerledi. Ordusuna Keltler'in 14 bin savaşçısı da katıldı. Hannibal'in güçleri, onları durdurmaya gelen bir Roma ordusunu Trebbia’da yoketti (MÖ 218) ve yürüyüşüne devam etti. MÖ 217’de Apenin Dağları’nı geçerek Roma kentine doğru ilerleyen Kartaca Ordusu, Trasimene Gölü Muharebesi'nde ana Roma ordusunu bozguna uğrattı.

Hannibal’in ilerleyişi, Romalılar’ın vur-kaç savaşına girmesi ile yavaşladı. Hannibal, bu gelişme karşısında Roma’yı kuşatmak yerine güneye inmeyi ve Latin şehirlerini isyana kışkırtmayı planladı.[10] Onu durdurmak üzere gönderilen son düzenli Roma ordusunu Cannae Muharebesi’nde yendi. Bu savaşta Kartaca ordusu, “Hilâl düzeni” denilen taktikle Roma ordusunu tuzağa çekmiş ve tamamen yenmişti.

Cannae zaferinden sonra Güney İtalya Hannibal’in tarafına geçmişti. Ancak Hannibal'in artan prestiji Kartaca senatosunu korkuttu ve ona yeterli desteği göndermediler. Cannae Savaşı ile Roma'dan kopan Capua kenti, yeni bir ordu kuran ve güçlerini toplamaya başlayan Roma tarafından MÖ 211’de tekrar ele geçirildi. Hannibal'in MÖ 207’de Roma'ya yaptığı baskın geri püskürtüldü. Kardeşi Hasdrubal, İspanya üzerinden bir yardım ordusu ile gelmeye çalışırken Kuzey İtalya'da öldürüldü.

İtalya’nın güneyindeki dağlara çekilen Hannibal, Scipio Africanus komutasındaki Roma ordusunun Afrika'ya çıkması üzerine başkenti korumak üzere MÖ 203'te Kartaca'ya çağrıldı. Roma ordusu ile yaptığı Zama Muharebesi’nde yenilgiye uğradı.

Kartaca, Roma ile şartları çok ağır bir barış anlaşması yapmak zorunda kalmıştı. Savaşın ardından “suffes” (Roma’daki “konsül”ün karşılığı) seçtiren Hannibal maliyeti ve ekonomiyi düzeltemeyi başardı. Ancak Romalıların baskısı ile Kartaca senatosu onu görevden aldı.

Scipio, Hannibal'ı yendikten ve 2. Pön savaşı bittikten sonra Plutarkhos'un aktardığı rivayete göre Scipio ve Hannibal buluşmuşlardır. Scipio kendisine en büyük üç komutanı sorduğunda Hannibal 1. olarak Büyük İskender'i, 2. olarak Pirus, 3. olarak kendisini söylemiştir. Bu söylemiyle Scipio'nun yerini değerlendirmeyince Scipio, Hannibal'a "Eğer ben seni yenmeseydim herhalde kendini 1. sıraya koyardın" deyince Hannibal onaylamıştır. Günümüzde çoğu tarihçi bu hikâyeyi uydurma olarak değerlendirmektedir.[11]

Sürgün ve ölümü

Kendine karşı yükselen muhalefet yüzünden gönüllü sürgüne giden Hannibal, önce Selevkos İmparatorluğu olmak üzere Ermenistan'a ve Bitinya'ya giderek buradaki saraylarda askeri danışmanlık yaptı.

Birçok kaynakta Bursa şehrinin kuruluşu Hannibal ile ilişkilendirilir. Bitinya Kralı Prusias'ın yanında iken Prusias'a bugünkü Bursa'nın olduğu yerde bir şehir kurmasını öğütlediği ve şehirdeki ilk içme suyu şebekesini kurduğu düşünülür.[12]

MÖ 183 veya 182'de Bitinyalı yetkililer tarafından Romalılara teslim edileceğini anlayınca yüzüğünde taşıdığı bilinen zehiri içmek suretiyle intihar ederek yaşamına son verdi. Mezarı bilinmemekle beraber, ölüm yeri olan Gebze'de bulunan Tübitak yerleşkesinde kendi anısına yapılan bir anıt bulunmaktadır. 1935'lerin sonuna doğru Atatürk, Hannibal'ın mezarının yerinin tespit edilmesi için bazı kurumları görevlendirmiştir.[13] Daha sonra Gebze yerleşkesine su getirme çalışmaları sırasında bulunan bir mezarın Hannibal'a ait olduğu zannedilmektedir.

Etkileri

Hannibal dünyaca ünlü bir komutan ve askeri strateji konusunda çok bilgili biridir. Hatta Hannibal Barca'nın savaş stratejilerinden bazıları Türk Kurtuluş Savaşı'nda da Yunan kuvvetlerine karşı başarıyla kullanılmıştır. Savaş tarihçisi Theodore Ayrault Dodge, ona "askeri stratejinin babası" unvanını vermiştir; çünkü en büyük düşmanı olan Roma bile onun savaş taktiklerini kullanmıştır. Hannibal'ın yaşamı ve savaşları birçok belgesel, oyun ve filme konu olmuştur. Öldüğü yerde günümüzde faaliyet gösteren bir okula adı verilmiştir.[14]

TV ve filmler
YılFilmDiğer notlar
2011Hannibal the ConquerorSinema filmi başrolde Vin Diesel
2006Hannibal - Rome's Worst NightmareTV filmi, başrolde Alexander Siddig
2005Hannibal vs. Rome National Geographic
2005The True Story of Hannibal5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendiİngiliz Belgeseli
2001Hannibal: The Man Who Hated Rome5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendiİngiliz belgeseli
1997The Great Battles of Hannibalİngiliz belgesel
1996Gulliver’s TravelsGulliver Hannibal'ı sihirli aynadan çağırtıyor.
1960Annibale5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendiİtalyan filmi başrolde Victor Mature
1955Jupiter's Darling5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendiMGM müzikal film başroller Howard Keel ve Esther Williams
1939Scipio Africanus - the Defeat of Hannibal (Scipione l'africano)İtalyan Hareketli Film
1914Cabiria5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendiİtalyan Sessiz film

Galeri

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "Microsoft Encarta — Hannibal (general)". 6 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2008.
  3. "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2008.
  4. Church, Alfred J., The Story of Carthage, p. 269
  5. HANNIBAL ("grace of Baal") 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1911 Encyclopædia Britannica
  6. John Lemprière, F.A. Wright, R. Willets (1983). "Lempriere's Classical Dictionary of Proper Names Mentioned in Ancient Authors Writ Large: With a Chronological Table". Routledge. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2008.
  7. James Ussher, Larry Pierce, Marion Pierce (2007). "The Annals of the World". New Leaf Publishing Group. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2008. 20. harf sırasında bulunan |yayımcı= parametresi line feed character içeriyor (yardım)
  8. Ayrault Dodge, Theodore (1995). Hannibal: A History of the Art of War Among the Carthagonians and Romans Down to the Battle of Pydna, 168 BC. Da Capo Press.
  9. "Hannibal". 13 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2011.
  10. "Dr. Sait Şirazi, Prusias ve Hannibal İlişkisi, Erişim tairhi:16.08.2012". 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2012.
  11. St. Paul's Ephesus: Texts and Archaeology
  12. Melike Yalılı, Seval Kutlu Akal Solmaz, Su Temini Tesislerinin Tarihsel Gelişimi Sürecinde Bursa İli, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, 2004
  13. Arif Müfid Mansel (1968). Hannibal'in mezarı. Belleten, Cilt XXXII, Sayı 128. Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 527.
  14. Kocaeli Gebze Anibal Anadolu Lisesi ile ilgili haber 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 31 Mart 2011 tarihinde erişilmiştir
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.