Halis Öztürk

Halis Öztürk, Kürtçe: Xalis Begê Sipkî, (Sıpkanlı Halis Bey), 1889 - 24 Eylül, 1977), Kürt asıllı Türk siyasetçi.

Soldan sağa: Sıpkanlı Halis Bey, İhsan Nuri Paşa, Hasenanlı Ferzende Bey[1]

Hayatı

Ağrı'nın Tutak ilçesinde Sipkan (Sipki) aşiret reislerinden ve Hamidiye Alayları'nın komutanlarından Abdülmecid Bey'in oğlu olarak dünyaya geldi. Çiftçilikle uğraştı.

Ağrı ayaklanması

Babası Abdulmecid Bey'in Erzurum Kongresine Sipkan aşiretine bağlı süvarileri ile gidip Kurtuşu Harbinde (Kurtuluş savaşı)verilen sözlerin tutulması yönünde uyarıda bulunan Abdulmecid Bey görüşmelerin olumsuz geçmesi ile birlikte oğlu Halis Bey'i Ağrı'ya göndererek isyanı komuta etmesini istemiştir. Ardından başlayan isyanda Öztürk, Ağrı ayaklanmaları sırasında etkin rolü oynadı, isyanın en önemli komutanlarından biri oldu. Mehmet Ali Kışlalı'nın aktardığına göre, Halis Bey Ağrı ayaklanmalarını başlatanlardan biri olup bir ara tutuklanıp Erzurum'dan Trabzon'a götürüldüğü sırada kaçtığını belirten kaynaklar vardır.[2] Türkiye hükûmeti ile yapılan barış görüşmesine Ağrı Cumhuriyeti'nin delegesi olarak katıldı. Ağrı İsyanı'nın bastırılmasından sonra İran'a geçti. Adına birçok dengbej türküler yazdı.

Milletvekilliği

Aftan yararanarak Türkiye'ye dönen Öztürk, 9., 10. ve 11. olmak üzere üç dönemde Demokrat Parti'den Ağrı milletvekili seçildi.[3]

Darbe

Öztürk, 27 Mayıs Darbesi'nden sonra tutuklanarak Yassıada'ya sürüldü ve yargılandı. Türkçesi çok az olduğu için duruşmalarda Kürtçe/Türkçe karışımı ifade verdi. Anayasa'yı tağyir ve ihlâl ettikleri ve ayaklar altına aldıklarına dair suçlamalarına karşın Vallahi hâkim bey Anayasa'nın ayaklarımızın altında olduğunu bilseydim hiç çiğner miydim ? diye yanıtladı. Yassıada Yüksek Adalet Divanı'nca Anayasayı çiğnediği gerekçesiyle 10 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Yassıada ve Kayseri hapishanesinde kaldığı dönemin koğuş arkadaşı Abdülmelik Fırat, Fırat Mahzun Akar adlı anılarında Halis Öztürk'ün çok zeki ve espirili bir kişiliğe sahip olduğu yazmaktadır.[4] Yassıada'nın canlı tanıklarından Samet Ağaoğlu, Marmara'da Bir Ada adlı eserinde Halis Öztürk'ün başkanın küçültücü bütün sorularını şivesi kadar tatlı espirileri ile karşıladığını yazmaktadır.[5] 24 Eylül 1977'de öldü.

Ailesi

Üç eşi, 13 kızı ve 7 oğlu vardır.[3]

Kaynakça
  1. Rohat Alakom, Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması, Avesta, 1998, ISBN 9757112453, s. 180.
  2. Mehmet Ali Kışlalı, Güneydoğu: Düşük yoğunluklu çatışma, Ümit Yayıncılık, 1996, ISBN 9789757115083, s. 128.
  3. Kâzım Öztürk, Türk Parlamento Tarihi: TBMM-IX. dönem, 1950-1954: 7. cilt, Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, 1999, ISBN 9789757291190,
  4. Abdülmelik Fırat, Fırat Mahzun Akar, Avesta, 1996, ISBN 9789757112099, s. 38-39.
  5. Samet Ağaolğlu, Marmara'da Bir Ada, Baha Matbaası, 1972, s. 76.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.