Guatemala Maya Dilleri Akademisi

Guatemala Maya Dilleri Akademisi (kısaltması ALMG, İspanyolca Academia de Lenguas Mayas de Guatemala), Guatemala'da konuşulan 22[1] Maya dilinin kullanımını düzenleyen özerk devlet organizasyonu. Bu dillerin yazımında kullanılan değişik yazı sistemlerinin standartlaşması üzerine çaba harcar. Diğer bir işlevi de bu Maya dillerinin öğretimine yönelik çalışmalar yapmak, kurslar açarak tercüman yetiştirmektir.

Guatemala'da konuşulan dillerin dağılım haritası
(Castilian = İspanyolca)

Guatemala Kongresinde 18 Ekim 1990 günü onaylanarak yürülüğe girmiş olan Guatemala Maya Dilleri Kanunu (Ley de la Academia de Lenguas Mayas de Guatemala Decreto n.º 65-90) gereği 16 Kasım 1990 tarihinde kurulmuştur.

Guatemala İç Savaşında (1960 - 1996) 200.000 den fazla Maya Kızılderilisinin ölümüyle sonuçlanan soykırımın suçlularından birisi olması dolayısıyla savunma bakanının başkent Guatemala şehrindeki eski evi (Casa Crema) akademinin merkez binası olarak seçilmiştir[2].

Araştırılan diller

Guatemala'da yaklaşık 50-100 kişi tarafından konuşulan Yukatek Mayacası araştırma geliştirme konusu yapılan 22 dil arasında bulunmaz.

Türkçe adıİspanyolca adıEtnik (Guatemala 2002)[3]Anadil (Guatemala 2002)[4]departmanKonuşulduğu ülke(ler)
AçiceAchi’105.99282.640Baja VerapazGuatemala
AkatekçeAkateko39.37035.763HuehuetenangoGuatemala (48.500), Meksika (Chiapas 10.100)
AvakatekçeAwakateko11.0689.613HuehuetenangoGuatemala
ÇalçitekçeChalchiteko30.000[5]30.000[5]HuehuetenangoGuatemala
ÇorticeCh’orti’46.83311.734Chiquimula, ZacapaGuatemala, Honduras
ÇuhçaChuj64.43859.048HuehuetenangoGuatemala, Meksika (Chiapas)
HakaltekçeJakalteko ya da Popti’47.02434.038HuehuetenangoGuatemala, Meksika
İşilceIxil95.31583.574El QuichéGuatemala, Meksika (224)
İtzacaItza’1.9831.094El PeténGuatemala
KakçikelceKaqchikel832.968444.954Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, SuchitepéquezGuatemala, Meksika (143)
KanhobalcaQ’anjob’al159.030139.830HuehuetenangoGuatemala
KekçiceQ'eqchi'852.012716.101Alta Verapaz, Petén, El Quiché, IzabalGuatemala + 21.000 Belize, El Salvador, Meksika
KiçeceK´iche´1.270.953890.596El Quiché, Huehuetenango, Quetzaltenango, Retalhuleu, Sololá, Suchitepequez Totonicapán, San Marcos, ChimaltenangoGuatemala, Meksika (524)
MamcaMam617.171477.717Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, RetalhuleuGuatemala, Meksika (28.000)
MopancaMopan2.8912.455El PeténBelize (6.100), Guatemala
PokomamcaPoqomam42.00911.273Escuintla, Guatemala, JalapaGuatemala, El Salvador
PokomçicePoqomchi’114.42392.941Alta Verapaz, Baja Verapaz, El QuichéGuatemala
SakapultekçeSakapulteko9.7636.973El QuichéGuatemala
SipakapacaSipakapense10.6525.687San MarcosGuatemala
TektitekçeTektiteko2.0771.144HuehuetenangoGuatemala, Meksika (1.000)
TzutuhilceTz’utujil78.49863.237Sololá, SuchitepéquezGuatemala
UspantekçeUspanteko7.4943.971El QuichéGuatemala

Alfabe
ALMG ortak alfabesi[6]
Sesliler Sessizler
ALMGIPAALMGIPAALMGIPAALMGIPAALMGIPAALMGIPAALMGIPAALMGIPA
a[a] aa[aː] ä[ɐ] b'[ɓ] b[b] ch[ʧ] ch' [ʧ’] h[h]
e[e] ee[eː] ë[ə] j[x] k[k] k'[k’] l[l] m[m]
i[i] ii[iː] ï[ɪ] n[n] nh[ŋ] p[p] q[q] q'[q’]
o[o] oo[oː] ö[ʌ] r[r] s[s] t[t] t'[t’] tz[ʦ]
u[u] uu[uː] ü[ʊ] tz' [ʦ’] w[w] x[ʃ] y[j]  ' [ʔ]

  

Kaynakça
  1. "ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012.
  2. «La anterior residencia del ministro de la Defensa albergará los estudios del Canal 5», 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. artículo en el diario El Periódico (Guatemala) del 22 de diciembre de 2003. Consultado el 1 de julio de 2012.
  3. "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Grupo_etnico : Pertenencia de grupo étnicor". 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012.
  4. "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Idioma_materno : Idioma o lengua en que aprendió a hablar". 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012.
  5. "Chalchitecos, en busca de reconocimiento". Prensa Libre (İspanyolca). 23 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012.
  6. "ALMG/Portal". 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.