Genserik

Genserik (c. 400 – 25 Ocak 477), ayrıca Geiserik ya da Gaiserik (Latince: Gaisericus, Geisericus olarak bilinir; yeniden yapılandırılmış Vandal dilinde: *Gaisarīks), 428 ile öldüğü 477 yılına kadar Vandallar ve Alanlar'ın kralı. 5. yüzyılda Vandal Krallığı'nı kurarak Batı Roma İmparatorluğu'nun başına bela olmuştur. 50 yıla yaklaşan hükümdarlığı boyunca, görece önemsiz Cermenleri Akdeniz'in önemli gücü haline getirmiştir.

Geiserik ya da Genserik
Vandal Krallığı hükümdarı
Hüküm süresi 428-477
Önce gelen Gunderik
Sonra gelen Hunerik
Çocukları Hunerik, Gento
Babası Godigisel
Doğum c. 400
Balaton Gölü, Macaristan
Ölüm 25 Ocak 477 (77 yaşında)
Kartaca, Tunus
Dini Aryanizm

Ağabeyi Gunderik'in yerine tahta geçtiğinde, Vandallar Baetica (modern Endülüs, İspanya) bölgesinde yaşıyorlardı, Suevi saldırılarına karşı kendisini 428 yılında Mérida Muharebesi'nde savunduktan sonra, yaklaşık 80,000 kişilik halkını aynı yıl Kuzey Afrika'ya taşıdı. İmparatorluk hükümetine karşı savaşında, Vandalların gücünü kullanmak için Romalı vali Bonifacius tarafında da çağrılmış olabilirler.

Genserik'in Cebelitarık Boğazı'ndan geçip Afrika boyunca doğuya ilerlemesi büyük bir yıkıma neden olmuştur. Bonifacius'a yönelip, onu 430 yılında yendi, sonra onun üzerine yollanan Doğu ve Batı İmparatorlukları ortak gücünü ezdi. 435 yılında Romalılar ile bir antlaşmaya vararak, Vandallar Mauretanya ile Numidya'nın bir parçasını Roma foederatisi (özel bir anlaşma ile müttefik) olarak ellerinde tuttular. 19 Ekim 439 tarihinde, sürpriz bir hareketle, Kartaca'yı ele geçirerek imparatorluk güçlerine yıkıcı bir vuruşla yok etti. Roma ile Vandallar arasında gerçekleşen 442 anlaşması Byzacena, Numidya'nın bir parçasında Vandalların hükümdarlığı kabul edildi. 440 yılında Panormus (Palermo, Sicily) kuşattı fakat püskürtüldü ve 456'da Agrigento yakınlarında bir saldırı yaptı ama orada da püskürtüldü ve Ricimer tarafından Korsika kıyılarındaki bir deniz savaşında yenildi.[1] 455 yılında Balear Adaları, Sardinya, Korsika ve Malta'yı ele geçirdi, Genserik'in filosu Batı Akdeniz çoğu kısmını kontrol etmeye başladı. 468'de Sicilya'yı işgal etti, uzak batı kıyısında yer alan Lilybaeum kalesi hariç adayı 476 yılında Odavacer'a verene kadar elinde sekiz yıl tuttu, kalan son kale olan Lilybaeum'u da 491 yılında Teodorik'e verdi.[2]

Onun en büyük serüveni 455 yılında Roma'yı ele geçirip yağmalanmasıdır. Daha sonra Romalıların onu tahttan indirmek için gerçekleştirdikleri iki önemli teşebbüsün hepsinde onları mağlup etti, bunlardan biri 460 ya da 461 yılında imparator Majorianus'un teşebbüsü diğeri ise 468 yılında Basiliscus'un komutasındaki Cap Bon Muharebesi'dir. Genserik öldüğünde, yerine oğlu Hunerik geçmiştir.

Erken dönem hayatı ve tahta çıkması

Genserik, Kral Godigisel'in gayrımeşru oğludur; Balaton Gölü, Macaristan yakınlarında 389 yılında doğduğu düşünülmektedir. Ren Nehri'ni geçerlerken 406 yılında Franklara karşı muharebede babasının ölümünden sonra, Genserik, yeni kral olan üvey kardeşi Gunderik'den sonra Vandalların ikinci güçlü adamı olmuştur.

Gunderik'in 428 yılında ölümüyle Kral seçilmiştir. Daha sonra Güney Hispania'daki Roma eyaleti Hispania Baetica'da yaşayan halkının gücü ve refahını artırmak için hemen yollar aramaya başladı. Vandallar, çok sayıdaki Vizigot Foederatilerinin saldırılarından büyük acı çektiler ve gücü eline aldıktan hemen sonra Genserik Hispania'yı bu rakip Germen kabilesine bırakmaya karar verdi.

Aslında, kral olmadan önce bile bir Vandal filosu inşa etmeye başlamış gibi görünmektedir. 428 yılında Genserik, Lusitania'yı almayı başaran Heremigarius komutasındaki büyük bir Suevi kuvveti tarafından arkadan saldırıya uğradı.[3] Bu Suevi ordusu Mérida yakınlarında yenildi ve liderleri Hermigario kaçmaya çalışırken Guadiana Nehri'nde boğuldu.[3]

Afrika
Genserik Roma'yı yağmalıyor, Karl Briullov (1833–1836).

Kuzey Afrika'nın Romalı valisi Bonifacius ile Aetius arasındaki gerginliği kullanarak, 429 yılında Genserik halkının çoğunu (Prokopius'un Vandal Savaşları'nın Tarihi kitabına göre 80,000; ancak bazı bilim insanları bu rakamın fazla abartı olduğuna inanır, sayı muhtemelen 20,000'e yakındır[4][5]; Peter Heather, 10,000'den fazla savaşçıyı içeren 50,000'den fazla insanı önerir[6]) Afrika'ya geçirmiştir. Orada bir zayıf ve bölünmüş Romalılara karşı çok muharebe kazanmış ve günümüzde Fas ve kuzet Cezayir'i içeren toprakları ele geçirmiştir. Komutasındaki Vandal ordusu Hippo Regius (kuşatma sırasında ölen Augustinus'in piskopos olduğu) şehrini kuşattı ve 14 aylık zorlu mücadele sonrası şehri aldılar. Genserik ve Roma imparatoru III. Valentinianus arasında 11 Şubat 435 günü barış yapıldı, bu anlaşmaya göre Roma Genserik'i ele geçirdiği toprakların kralı olarak tanıdı ve buna karşılık Genserik'in adamları Vandallar Kartaca saldırılarından vazgeçecekti ayrıca Genserik Roma İmparatorluğu'na haraç ödedi ve oğlu Hunerik'i Roma'ya rehin olarak gönderdi.[7] Batı Roma kuvvetleri yoğun bir şekilde Galya'da mücadele ederken, Genserik 19 Ekim 439 tarihinde Kartaca'yı muhtemelen bazı ihanetler sayesinde ele geçirdi. Stewart Oost, "Böylece hiç şüphesiz Afrika'ya geçtiğinden bu yana var olan amacını gerçekleştirmiştir." şeklinde yorumlar.[8] Romalılar hazırlıksız yakalanmışlardı ve Genserik Batı Roma donanmasının büyük kısmını Kartaca limanında demirliyken ele geçirdi. Genserik tüm yakın danışmanlarından hristiyanlığın Aryan formuna tabi olmalarını istediği için şehrin Katolik piskoposu Quodvultdeus'u Napoli'ye sürgüne gönderdi. Buna mukabil, Genserik Katoliklere dini serbestlik verirken sadece yönetim elitinin Aryan olması konusunda ısrar etti. Genel gelenek, hükümdarlığında düşük vergi alındığı ancak en çok vergi baskısının zengin Romalı aileler ile Katolik ruhban sınıfına uygulandığı yönündedir.

Kendi filosunu oluşturan Vandal Krallığı, şimdi Batı Akdeniz’in egemenliği için İmparatorluğa tehdit oluşturmaya başladı. Bu arada Kartaca yeni Vandal başkenti ve Pön Savaşları'ndan bu yana ilk defa Roma'nın düşmanı oldu.

Filolarının yardımıyla, Vandallar kısa sürede Sicilya, Sardinya, Korsika ve Balear Adaları'nı ele geçirdiler.

Galeri
  • Genserik
  • Genserik
  • 455 yılında Vandal Krallığı'nın haritası
  • 530 ile 534 yılları arasında Kartaca'da basılmış Denarii

Kaynakça
Özel
  1. J. B. Bury 1958, s. 254, 327.
  2. J. B. Bury 1958, s. 410.
  3. Cossue 2005, s. 1.
  4. Merrills & Miles 2010, s. 54.
  5. Conant 2012, s. 19.
  6. Heather 2016, s. 176.
  7. Hogdkins 1892, s. 244–249.
  8. Oost 1968, s. 259.
Genel
  • Bury, J. B. (1958), History of the Later Roman Empire (İngilizce), 1, ISBN 0-486-20398-0
  • Cossue (2005), Breve historia del reino suevo de Gallaecia (1) (İngilizce), Celtiberia.net, 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Ekim 2015
  • Merrills, Andrew; Miles, Richard (2010), The Vandals (İngilizce), Chichester: Wiley-Blackwell, ISBN 1405160683, 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ağustos 2019
  • Conant, Jonathon (2012), Staying Roman (İngilizce), Cambridge: Cambridge University Press
  • Heather, Peter (2016), Empires and Barbarians (İngilizce)
  • Hogdkins, Thomas (1892), Italy and Her Invaders (İngilizce), 2, Oxford, 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ağustos 2019
  • Oost, Stewart (1968), Galla Placidia Augusta: A biographical essay (İngilizce), Chicago: University Press

Konuyla ilgili yayınlar
  • Diesner, Hans-Joachim (1966). Das Vandalenreich. Aufstieg und Untergang. Stuttgart: Kohlhammer.
  • Antiquité Tardive – L'Afrique vandale et byzantine. Turnhout: Brepols. 2002–2003.
  • Nsiri, Mohamed-Arbi (2018). " Genséric fossoyeur de la Romanitas africaine ?". in Libyan Studies, N° 49. ss. 93-119.
  • Gibbon, Edward (1896–1902). The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. New York: Macmillan.
  • Goffart, Walter (1980). Barbarians and Romans, A.D. 418–584 : the Techniques of Accommodation. Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 0-691-05303-0.
  • Gwatkin, H.; Whitney, J., (Edl.) (1957). The Cambridge Medieval History. Cambridge: Macmillan.
  • O'Donnell, James J. (1985). Augustine. Boston: Twayne Publishers. ISBN 0-8057-6609-X.
Resmî unvanlar
Önce gelen
Gunderik		 Vandalların Kralı
428 – 25 Ocak 477		 Sonra gelen
Hunerik
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.