Fasis (akarsu)

Fasis (Gürcüce: ფაზისი; "pazisi"; Grekçe: Φάσις), eski Yunan kaynaklarına göre Karadeniz’in doğusunda yer alan ve bu denize dökülen akarsu. Bu akarsuyun Gürcistan’ın batısındaki Rioni olduğu genel kabul görmüştür.

Herodot, Fasis'i Avrupa ve Asya arasında bir sınır olarak görür.[1]

Fasis Nehri’nden ilk kez Hesiodos Theogonia (Tanrıların Doğuşu) adlı eserinde söz etmiştir. Sokrates’in öğrencisi olan Platon Phaedo adlı eserinde, hocası Sokrates'in Fasis’i "Yeryüzünün çok büyük olduğuna ve bizim sadece Herkül'ün sütunları ile Fasis Nehri arasında yaşadığımıza inanıyorum. Yaşadığımız bölge o kadar küçük ki, göletteki kurbağa ve karıncalar gibiyiz" şeklinde tanımladığını yazar. Daha sonraları Apollonios, Virgilius ve Aelius Aristides Fasis Nehri'ni gidilebilecek denizlerin doğu sınırı olarak tanımlamışlardır. Sokrates dünyada bildiği yerlerin Herkül'ün sütunları ile Fasis Nehri arasında olduğunu söylerken, Herodot ve Anaksimandros Fasis’i Asya ile Avrupa arasında bir sınır olarak tanımlamıştır. Yarı-mitolojik olsa da, İason ile Argonotların ünlü yolculuğunun Gürcistan’da Fasis’in ağzında kurulu olan bugünkü Poti'den başladığı ve Kutaisi’de son bulduğu rivayet edilir.

Ne var ki Fasis Nehri’nin Rioni değil de Çoruh olduğu da ileri sürülüyor. Antik Yunan yazarların tanımlamalarına, örneğin nehrin üzerinde yüzden fazla köprünün yer almasına Rioni’nin uygun olmadığı belirtiliyor. Ayrıca Rioni Nehri’nin ulaşıma uygun olmadığı, Karadeniz’e dökülmeden önce geniş bir yatağa sahip olduğu, sık sık yatağını değiştirdiği ve bu kısımda daha çok bir bataklık olduğu belirtilmiş, dar yatağının köprülere uygun olması, yakın dönemlerde bile üzerinde onlarca köprü barındırması, daha geçen yüzyılın ortalarına kadar kayıkçılığın yapılması nedeniyle Fasis’in Çoruh Nehri olması gerektiği savunuluyor.[2][3]