Korgeneral İosif Gurko komutasındaki Rus birlikleri 1877-1878 Osmanlı-Rus Muharebelerinin başlangıcında Tırnova, Bulgaristan şehrinin kontrolünü eline geçirir. Kanat birliklerinin sağladığı olanaklarla Rus ordusunun Balkan dağlarından geçişi için yol açmaya çalışırlar. 12 Temmuz 1877'de (E.T: 30 Haziran 1877) Ruslar süvari kuvvetleri ile Osmanlı ordusu tarafından sıkı şekilde korunmayan Elena kasabasını muharebe neticesi ele geçirirler.

Osmanlı kaynaklarında esas Elena Muharebesi olarak zikredilen muharebe bu ikinci muharebedir. Aralık ayının başında Rus Ordusu şıpka geçidinde Osmanlı saldırılarına karşı direnmekle, yaklaşan kışta geçidi elinde tutmaya devam etmekteydi. Bunun yanında Plevne'deki zor durumda bulunan ve yakın vakitte teslim olabilecek Osman Paşa'nın batı ordusuna yardım götürülmesi gerekmekteydi. Yeni Osmanlı başkumandanlığı'na atanan Süleyman Hüsnü Paşa, Elena kasabasına bir saldırı yaparak Plevne'deki Rus ordusunun bir kısmını buraya çekmeyi, Plevne üstündeki kuşatmayı gevşetmeyi hedeflemekteydi. Bunun yanında ikinci bir hedef olarak 26 Kasım'da Bulgaristan'da Maçka-Tsenovo (Rusçuk) bölgesinde çatışmalara başlayarak Tırnova'yı alıp Rusları zora düşürüp Plevne'ye yardım etmeyi hedefler.

Saldırıya geçen Süleyman Hüsnü Paşa, kuvvetlerinin bir kısmını 19.000 asker ve 39 topla Deli Fuat Paşa komutasında güneyde Elena yakınındaki Tvarditsa geçidindeki Rus 6. taburuna yönlendirdi. Burada 5.000 asker ve 28 topla general Dombroski kuvvetlerini 3 bölgede birbirine paralel 3 kademeli savunma hattı oluşturacak şekilde mevzilendirmişti. Kuvvetlerinin bir kısmı Chomakovtsi-Razpopovtsi köyü, bir kısmı paralel savunma hattı olarak Tvarditsa geçidinde ve son kısmı ise takviye kuvvet olarak en geride bekletilmekteydi.

Ruslar Osmanlı ordusunun niyetini sezmişler ve bu askerlerin yanında şehrin yakınlarında 6 saat ile 2 günlük mesafede ek takviye kuvvetlerini hazır tutmuşlardı. Ancak Osmanlılar Rusların beklemediği şekilde ve zamanda ani bir saldırıya giriştiler ve neticesinde Rusların bu kuvvetleri muharebeye sokabilme imkanları bile olamadı.

4 Aralık'ta saat 8.00 sıraları saldırıya geçen Osmanlı ordusu Rusları buradaki mevzilerde dörde bir gibi kötü bir konumda hazırlıksız yakaladı. Rus takviye kuvvetleri gelmeden evvel 2 saat içinde Rusları son savunma hattına kadar gerilettiler. Ruslar sağ kanattan karşı saldırıya geçmeye çalışsalar da saldırı Rus yedek askerlerinin eksikliği neticesi kolayca başarısızlığa uğratıldı. Saat 15.00'da Osmanlı Ordusu Elena şehrinin eteklerine ulaştı ve saat 15.30'da St. Nicolas Katedraline kadar gelen Osmanlı askerleri karşısında Ruslar orduları ve Hristiyan nüfusla şehri hızla boşalttılar.

XXVI. Piyade Tümeninin (Edward Delingshauzen komutasında) yardıma gelmesi ile Osmanlılar Elena'nın ötesinde ancak durdurulabildiler. Ruslar 1862 ölü-yaralı, 11 top ve pek çok ağırlığını kaybetmiş ve bu toplar ile ağırlıklar Osmanlıların eline geçmiştir. Osmanlıların kaybı daha az olmakla birlikte bilinmemektedir. Muharebedeki başarılarından dolayı Deli Fuad Paşa Elena Kahramanı olarak tanındı ve müşir unvanını aldı. Bununla birlikte bu başarı tam olarak değerlendirilemedi ve Plevne'ye yardım götürme çabası sonuçsuz kaldı.

Bu muharebeden 6 gün sonra 10 Aralık'ta Plevne düşer bu arada 12 Aralık'a kadar süren Maçka Muharebesi Osmanlı yenilgisi ile sonuçlanır. Osmanlılardan inisiyatif Rusların tekrar eline geçer. Rus ilerlemesi ve süvari saldırılarına karşı Süleyman Hüsnü Paşa, Plevne'nin düşmesinden 4 gün sonra, 14 Aralık'ta artık savunulamayacak hale gelen Elena'dan çekilme emri verir. Osmanlı birlikleri takibe geçen Rus süvarileri karşısında yer yer çatışarak şehri ve çevresini boşaltırlar. Böylece bu son muharebe Rus üstünlüğü ile biter.