Cumhuriyet, Gülağaç

DELİHEBİL köyünün tarihçesi 150-200 yıl öncesine dayanır. Ben Niyazi GEDEK'in oglu Bahri ÇAĞLAYAN babamın anlattığına göre köyün olduğu yer bir ören imiş. Burada eşkiyalık yaqpan oradan geçen kişilerden haraç alan HEBİL isimli kişi yaşıyormuş. Çevreye delihebil olarak ün salmış bir eşkiyanın adıdır bizim köyümüz. Mehendilli olarak Gedekler ve Elibolların kökü sülalesi olan ISBARTA ilinin senirkent ilçesi ulubeyli köyünden göç eden Karadeloğulları olarak üç kardeş deve ve koyun sürüleri ile konyanın yarma ilçesine gelmişler. iki kardeş yarmada kalmış deli yusuf kendine düşen deve ve koyunlarıyla aksarayın sarıatlı köyüne gelmiş. şimdiki karadölün üssün amcanın evinin olduğu yerde kalmış. Deli yusufun 3 oğlu varmış. 1. Hüseyin savran 2. Ali savran 3. Cura mehmet Bir gün Hüseyin savran Yağ,peynir satmak için deve ile nevşehire giderken Delihebil yolu kesmiş yagı peyniri almış Hüseyin savran hebil ihtiyacın kadarını al dediysede hepisini almış. Hüseyin savran hebil ben buraya gelip yerleşeceğim seni buradan kovacağım demiş. sarıatlıya dönmüş. sonra karaagıl mevkine gelmişler çadır kurmuşlar havlu çevirmişler hadda benim aklım yettiğinde celal amcaların tarlanın içinde kara taştan ağıl vardı. Daha sonra hebil öldümü orayı terkmi etti bilinmez Hüseyin savran kardeşleriyle birlikte Ahmet GEDEK in evinin olduğu yere yerleşmişler. çadırdan yerleşik düzene geçip develikler yapmışlar.

Burada Hüseyin Savrandan Molla Ahmet dede olmuş. Ali savrandan Haydar-Hasankiya-Güyo Bektaş olmuş.

HAYDAR: Hüseyin efendinin babası.savaşta ölüp kalmış.

Cura mehmetten Sarhoş bektaş olmuş oda savaşta ölüp kalmış.

Hüseyin Savranın oğlu Molla Ahmedin de 3 oğlu olmuş.

A - Hüseyin GEDEK teşkilat derlermiş (dedem)

B - İbrahim Gedek Büyük cennet cicinin babası.

C - Halil GEDEK kara halil derlermiş.

Ali kianin, Ahmet emminin babası.

Ali savranın oğlu Haydardan 3 oğlan olmuş.

1. Hüseyin efendi
2. Ahmet efendi
3. Meryemin Ali

olmuş.

Aili savranın oğlu Hasan kiya hadım çıkmışhasan kiyayı evermişler 7 yıl evli kalmış kimse onun hadım olduğunu anlamamışanladıklarında kadına yazık olmasın gözden uzak bir yere verelim diye Yozgat'ın Arpaköy'de birine vermişler.

Ali savranın oğlu Güyo Bektaştan Muharrem Elibol olmuş. Cura mehmetin oğlu Sarhoş bektaştan 7 tane kız olmuş. Not kimde ve nerede olduğu bene kayıtlı. Molla Ahmet Dede ogluna babasının adını vermiş. Hüseyin Gedek Niazi gedek in veli gedek in babası Teşkilat kiya. 2. Gelenler Hızıllılar 3. Gelen Çolaklılar. 4. Gelen Yirikliler. Ve diğerleri.

Köydeki yaşlılardan öğrenildiğine göre köyün adının ilginç bir mazisi var: Çok önceleri burada bir çete varmış. Bu çetenin adı hebil (deli)'miş. Sonra buranın adı Deli Hebilin Bölgesi diye bilinirken çete dağıldığında ya da Kuvay-i Milliye tarafından yok edildiğinden sonra burasının adı Delihebil köyü olmuş.

Delihebil köyünde yaşayan insanlar Hacı Bektaş-ı Veli dergahına bağlı Bektaşi Alevilerdir. Bu köyde yaşayanların birçoğunun soyu Sivas'ın Şarkışla İlçesi Sarıkaya köyüne oradan da Horasan'a kadar dayanır. 2010 yılında Muhtar Ali GÜNEŞ'in girişimiyle adı Cumhuriyet köyü olarak değiştirilen köy civarında bulunan Saratlı, Akmezar, Geyral, Çağıl, Süleyman Höyük ile akrabadır. Geçim kaynağı çiftçilik olan Cumhuriyet köyünde arazinin kırsal ve çorak olması sebebiyle köyde yaşayanların birçoğu Almanya, Belçika, Avusturya, Hollanda gibi ülkelere giderek orada yaşamlarını kazanmaya çalışmaktadır.

Aksaray il merkezine 30 km, Gülağaç ilçesine 15 km uzaklıktadır.

• Yerelnet
• Aksaray Valiliği12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.