Cezayir tarihi
Cezayir tarihi, genellikle Mağrip denilen Kuzey Afrika'nın verimli kıyı ovalarının tarihidir. Avrupa ve Orta Doğu'ya hareket eden insanlar için bir geçiş bölgesi olan Kuzey Afrika'da yaşayan halklar, diğer bölgelerden gelen halklardan etkilenmiştir. Bu karışımdan ortaya çıkan Berberiler (Kartacalılar, Romalılar ve Bizanslılar tarafından kıyı bölgelerinden itilmelerine rağmen) dil ve kültür bakımından İslam'ın yayılması ve Arapların gelişine kadar bölgeye büyük ölçüde hakim oldular.
Cezayir tarihi |
---|
Prehistorik
|
Antik Çağ
|
Orta Çağ
|
Modern zamanlar Cezayir-i Garp Eyaleti (16. - 19. yüzyıllar)
Fransız Cezayiri (19. - 20. yüzyıllar)
|
Çağdaş dönem 1960lar–80ler
1990lar 2000ler-günümüz
|
İlgili maddeler
|
Yüzyılı aşkın bir süre Fransa'nın sömürgeci yönetimi altında kaldıktan sonra 1950'lerde bağımsızlıklarını elde etmek için mücadele eden Cezayirliler, 1962 yılında hedeflerine ulaştılar. Cezayir'in önde gelen siyasi partisi Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN), bağımsızlık mücadelesinin bir parçası olarak 1954 yılında kurulmuş ve o zamandan beri ülke siyasetine büyük ölçüde hakim olmuştur.
Cezayir hükûmeti, halkın taleplerine yanıt olarak 1988'de çok partili sistemi uygulamaya başladı ancak Aralık 1991'de düzenlenen seçimlerin ilk turunda İslami Selamet Cephesi'nin (FİS) beklenmedik bir şekilde başarılı sonuç elde etmesinin ardından, Cezayir ordusu seçimlere müdahale etti ve laik kesimin endişelerine kulak vererek aşırı dinci bir hükûmetin yönetimi ele geçirmesini engellemek için ikinci turu erteledi. Ordu, FİS üzerinde baskı kurmaya başlayınca örgütün destekçileri hükûmet hedeflerine saldırılar düzenlemeye başladı. Çatışmalar bir ayaklanmaya dönüştü ve 1992-1998 yılları arasında yaşanan yoğun şiddet olayları 100.000'den fazla kişinin ölümüyle sonuçlandı. Bu ölümlerin birçoğu radikal isyancıların köylülere yönelik ayrım gözetmeyen katliamları sonucunda meydana geldi.
Hükûmet, 1990'ların sonunda üstünlük kazanmayı başardı ve Ocak 2000'de FİS'in silahlı kanadı olan İslami Selamet Ordusu dağıldı. Abdülaziz Buteflika, 1999'da askeriyenin desteğiyle ve yaygın olarak hileli görülen bir seçimle devlet başkanlığını kazandı. 2004 yılında ikinci dönem için yeniden seçildi ve 2008'de anayasaya yapılan bir değişiklikle görev süresi sınırı kaldırıldıktan sonra 2009'da ezici çoğunlukla üçüncü kez seçildi.
Buteflika, yüksek oranda işsizlik, konut sıkıntısı, elektrik ve su temininde sıkıntılar, devlet bazında verimsizlik ve yolsuzluk, radikal militanların sürdürdüğü faaliyetler dahil olmak üzere süregelen birçok sorunla karşı karşıya kalmaya devam etmektedir. Vaaz ve Savaş için Selefi Grubu (GSPC), 2006 yılında Mağrip el-Kaidesi'ni oluşturmak için el-Kaide ile birleşti ve Cezayir hükûmeti ile Batılı çıkarları hedef alan bir dizi adam kaçırma ve bombalama eylemlerini başlattı.
2011'de hükûmet, Arap Baharı karşısında ülkede 19 yıldır yürürlükte olan olağanüstü hâl kısıtlamalarının kaldırılması ve seçilmiş meclislerde kadın kotalarını arttırmak gibi bir takım siyasi reformlara imza attı. Mayıs 2012'de düzenlenen parlamento seçimleri ve Kasım 2012'de düzenlenen yerel seçimler, FLN'nin hakimiyetinin devamı ve İslamcı muhalefet partilerinin kötü performansı ile sonuçlandı. Ülkedeki siyasi protesto faaliyetleri 2012'de düşük düzeyde kalsa da, farklı gruplar tarafından düzenlenen küçük ve bazen şiddet içeren sosyoekonomik gösteriler olağan olmaya devam etmektedir.
Dış bağlantılar
- CIA World Factbook 13 Ekim 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi (İngilizce)