Borik asit
Borik asit, aynı zamanda borasis asit, ortoborik asit ya da hidrojen borat; genellikle antiseptik, böcek ilacı ve koku gidericilerde kullanılan beyaz kristal renkli, suda çözünen bir inorganik asit. İlk olarak Wilhelm Homberg tarafından bulunmuş olup, sülfürik asidin yan ürünü olarak ortaya çıkmıştır.
| Borik Asit | |
|---|---|
 |
 |
 | |
Boric acid | |
| Tanımlayıcılar | |
| CAS numarası | 10043-35-3 |
| PubChem | 7628 |
| EINECS numarası | |
| UN numarası | R57ZHV85D4 |
| KEGG | D01089 |
| ChEBI | 33118 |
| ATC kodu | S02,Şablon:ATC |
| SMILES |
|
| InChI |
|
| ChemSpider | 7346 |
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | H3BO3 |
| Molekül kütlesi | 61,83 g mol−1 |
| Görünüm | Beyaz katı kristal |
| Yoğunluk | 1.435 g/cm3 |
| Erime noktası |
170.9 |
| Kaynama noktası |
300 |
| Çözünürlük (su içinde) | 2.52 g/100 mL (0 °C) 4.72 g/100 mL (20 °C) 5.7 g/100 mL (25 °C) 19.10 g/100 mL (80 °C) 27.53 g/100 mL (100 °C) |
| Çözünürlük (Diğer çözücüler içinde) | Alkolde düşük çözünürlük Piridinde orta çözünürlük Asetonda çok düşük çözünürlük |
| log P | -0.29[1] |
| Asitlik (pKa) | 9.24, 12.4, 13.3 |
| Yapı | |
| Üçgen düzlemsel | |
| Tehlikeler | |
| R-ibareleri | R60 R61 |
| G-ibareleri | S53 S45 |
| NFPA 704 |
 0
1
0
|
| Parlama noktası | Alevlenmez |
| LD50 | 2660 mg/kg, oral (sıçan) |
| Benzeyen bileşikler | |
Benzeyen bileşikler |
Boron trioksit, Boraks |
| Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa) | |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Kolemanitten borik asit üretimi
Türkiye'de borik asit, kolemanitten üretilmektedir. Üretimi Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yapmaktadır. Üretim prosesi temelde, kolemanitin sülfürik asit ile reaksiyonu sokulmasından ibarettir. Aşağıda gösterildiği gibi, reaksiyon sonucu jips ve borik asit oluşur. Üretim sırasında oluşan jips, çevre kirlilğine sebep olmaktadır.
Ca2B6O11.5H2O + 2H2SO4 + 6H2O → 2CaSO4. 2H2O + 6H3BO3
Üretimde öncelikle, kolemanitin boyutu <0,2 mm olacak şekilde, değirmenlerde öğütülür. Öğütülmüş kolemanit, sülfürik asitle reaksiyona sokularak çözeltiye alınır. Bu reaksiyon 80-100 oC'de gerçekleşir.
Filtrasyon
Kolemanit asitle çözeltiye alındıktan sonra, kimyasal reaksiyon sebebiyle jips çamuru oluşmaktadır. Bu jipsin ortamdan uzaklaştırılması için çözeltiyi basınçlı filtrelerle süzmek gerekir. Bu amaçla, iki aşamalı süzme yapılır. İlk aşamada tüm çözelti 15-20 dk. boyunca süzülür. İlk aşamadan geçmiş olan süzüntü, ikinci aşamada ise başka bir basınçlı filterede 3 saate yakın süzülür. Bu aşamalar sonucunda elde edilen jips çamuru artık havuzuna gönderilir.
Kristalizasyon
Filtrasyon sonrası elde edilen kolemanit çözeltisi, sabit bir debi ile kristalizatöre beslenir. Kristalizatöre gelen çözelti, özel spreylerle püskürtülerek, kristalizatöre yayılır. Bu şekilde, oluşan kristallerin boyutu arttırılarak, işlemin daha verimli devam etmesi sağlanmış olur. Kristal boyutlarının etkilendiği faktörler ise:
- Beslenen çözeltinin yoğunluğu
- Çözelti içindeki katılar
- Besleme hızı
Santrifüj
Çözelti kristalizatöre 80-90 °C sıcaklıkta girdikten sonra 40-45 oC sıcaklıkta çıkarak santrifüje beslenir. Santrüfüjde, çözelti kristalleriden ayrılır.
Kurutma
Santrifüjden çıkan kristaller bir miktar nemlidir. Ürün bu şekilde nemliyken satışa sunulamaz. Bu amaçla, akışkan yataklı kurutucularla kurutulması gerekmektedir. Bu tür kurutucularda, dışarıdan alınan hava, belli bir sıcaklığa kadar ısıtıldıktan sonra, kurutucu içine döşenmiş olan malzemeye alttan verilir.
Kurutucudan çıkan ürün torbalanarak satılır.