Beylerbeyi, Üsküdar

Beylerbeyi, Boğaziçi'nin Anadolu kıyısında, Kuzguncuk ile Çengelköy arasında yer alan en eski Boğaz köylerinden birisidir. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nün Anadolu yakasındaki ayaklarının hemen dibinden başlayarak geniş bir sahil boyunca tepelere kadar uzanır. 1960'lara kadar Üsküdar'a bağlı bir bucak iken sonraki idari değişiklikler sırasında semt olarak doğrudan Üsküdar ilçesine bağlanmıştır. Zamanında Boğaziçi Köprüsü yapımı nedeniyle günümüzde köprünün Anadolu gişelerinin bulunduğu bölgedeki Fıstıklı Mahallesi çok sayıda ahşap yapıyı barındırmasına rağmen istimlak edilmiştir. Son değişimler ile "mahalle" statüsüne düşürülen semt halen Abdullahağa(Istavroz), Küplüce ve Burhaniye mahallelerini barındırmaktadır.

Beylerbeyi
Mahalle
Üsküdar'ın İstanbul'daki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Marmara
İl	İstanbul
İlçe	Üsküdar
Nüfus  (2014)
• Toplam	5,877 [1]
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu	34676
Alan kodu	216
Plaka kodu	34

Günümüzde, semt olarak, güneyde Deniz Astsubay Hazırlama Okulu'nu da içeren askeri tesislerden ve Abdullahağa Camii ile parkından kuzeye doğru sırayla Beylerbeyi Sarayı, Çengelköy'den önceki Havuzbaşı mahallesine dek devam eden Yalıboyu Caddesi ve bu hattın doğusundaki yamaçları kaplayan koru ile yerleşimi içerir. Semtin Şehir Hatları vapur iskelesi Eminönü - Boğaz ile Üsküdar - Anadolukavağı hatlarının Çengelköy'den sonra en sık uğradığı iskeledir.

Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında halkı tarafından Anadolu'ya yardım gönderilmiş, yalılar Karadeniz'den takalarla taşınan cephanelikler için depo olarak kullanılmıştır.

Birçok köşk, konak, çeşme, sarnıç ve maslak barındıran Beylerbeyi'ndeki tarihi eserler hızla kaybedilmektedir. Bostanlardan gelen Eski Çınar Sokak(Koço'nun Yolu)'tan Tünel'den sonraki Abdullahağa Parkı'na kadarki eski Istavroz mahallesine adını veren, günümüzde Beylerbeyi Parkı(Çöp İskelesi) ile set üstü arasında kalan sahil kesiminde Doğu Roma İmparatorluğu döneminden kalma bir kilisenin kalıntılarının üzerine 1970'lerde yüksek apartmanlar inşa edilmiştir ve bu durum günümüzde de devam etmektedir. Sayılı padişah camiilerinden biri olan Hamid-i Evvel Camii, Sultan I. Abdülhamid'in annesi için yaptırdığı ve sıkça da ziyaret ettiği bir yapı olmakla beraber camiinin caddeye açılan bahçe kapısında bakımsızlığa kurban gitmekte olan bir ata binme merdiveni bulunmaktadır. Yalıboyu'na dik inen cadde ve sokaklarda yıkılmış veya metruk birinci ve ikinci dereceden ahşap konaklar ve köşkler ile birlikte tek tük Cumhuriyet Dönemi mimarisinin 1960'lardaki modernist apartmanları görülse de çehresi 1970-80 yılları arasında dramatik bir değişime uğramıştır. Küplüce bölgesinde kaçak yapı sayısı çok fazladır. Beylerbeyi Çamlıca Caddesi'nde bulunan, yine Doğu Roma dönemine ait olan sarnıç günümüzde halen ayakta olsa da ağır tahribata uğramış, üzeri uzun süre otopark olarak kullanılmıştır.

Yıllar geçtikçe Beylerbeyi'nde yaşayan insan profili değişmiş, eskiden bulunan gayrimüslim sayısı yok denilecek kadar azalmış ve özellikle de Kıbrıs Harekâtı esnasında Yunanistan'a göç etmiş, zamanla da büyük ailelere sahip Beylerbeyliler veraset ve mali sorunlar nedeniyle semtten ayrılmış; bu nedenle kültürü neredeyse ortadan kalkmıştır. Günümüzde "eski Beylerbeyli" olarak tabir edilebilecek aileler iki elin parmağını geçemeyecek sayıdadır. Çarşısının demografik yapısını yamaçlardaki yerleşimlerde yaşayan insanlar oluşturmaktadır.

Beylerbeyi'nde oturmuş olan ünlü insanlar arasında Mehmet Akif Ersoy, Asaf Halet Çelebi, Haldun Taner, Zeki Müren, Hacı Ömer Sabancı gibi isimler yer almaktadır.

Haldun Taner bir yazısında Beylerbeyi'ni "Teşrifat meraklısı, Beyzade takımının oturduğu bir kibar semt" olarak tanımlamıştır.

Yalıboyu Caddesi'nde bulunan yalıların çoğu 1960'ların Yeşilçam filmlerinde mekan olarak kullanılmıştır, bu filmlerin bazıları şöyledir:

"Kadın Berberi" (1964)

"Halk Çoçuğu" (1964)

"Güneşe Giden Yol" (1965)

"Şöförün Kızı" (1965)