Avemetatarsalia
Avemetatarsalia ("kuş metatarsalları" anlamına gelir), 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır.[2] Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır.[1] Hemen hemen tüm avemetatarsalılar, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve pterozorların ve bunların soyundan gelenlerin son ortak atası olarak tanımlanır.[3]
| Avemetatarsalia | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sol üstten saat yönüne doğru: Tupuxuara leonardi (bir teruzor), Alamosaurus sanjuanensis, (bir sauropod), Tsintaosaurus spinorhinus (bir ornithopod), Daspletosaurus torosus (bir tyrannosaur), Pentaceratops sternbergii (bir ceratopsia), ve Grus grus (soyu tükenmiş bir kuş). | |||||||||
Bilimsel sınıflandırma  | |||||||||
| |||||||||
| Alt gruplar | |||||||||
| |||||||||
| Sinonimler | |||||||||
| |||||||||
Bu grubun üyeleri arasında Dinosauromorpha, Pterosauromorpha, Scleromochlus cinsi ve Aphanosauria bulunur. Dinosauromorpha, Lagerpeton ve Marasuchus gibi daha temel formların yanı sıra dinozorlar da dahil olmak üzere daha çeşitlenmiş formları da içerir. Kuşlar, theropod dinozorlardır. Pterosauromorpha, gerçek anlamda uçabilen ilk omurgalı olan Teruzorları içerir. Aphanosauria ise, 2017 yılında tanımlanan ince yapılı, dört ayaklı etçil Triyas gruplarıydı.[4]
Özellikleri
Temel özelliği, büyük bir astragalus ve küçük bir kalkaneum ile karakterize edilen "gelişmiş mezotarsal" ayak bilekleridir. Bu ayak bileği oryantasyonu, daha iyi hareket kabiliyeti sağlayan tek bir menteşe üzerinde çalışıyordu. Muhtemelen bu değişimin bir sonucu olarak, avemetatarsalıların ortak atasının dik, bipedal bir duruşu vardı ve tıpkı memelilerdeki gibi bacakları vücutlarının altındaydı.
Derisi piknofiberlerle kaplı teruzorlardan, Psittacosaurus ve Tianyulong gibi tüye benzer yapılara sahip kuş kalçalı dinozorlara ve gerçek tüylere sahip teropod dinozorlar ve onların torunları olan kuşlara kadar tüy ve diğer filamentli yapıların avematatarsalılar arasında görüldüğü bilinmektedir.
İki tür avemetatarsal, teruzorlar ve kuşlar, birbirinden bağımsız olarak uçuş yeteneği geliştirmişlerdir. Teruzorlar, uçabildiği bilinen en eski omurgalılardır. Kas ve diğer dokulardan oluşan zarlı kanatları, ayaklarından ellerine kadar uzanıyordu.[5] Kuşlar uçmayı çok daha sonra geliştirdi. Uzun ve ince parmaklardan ve kollarından oluşan kanatları uçuş tüyleriyle kaplıydı.
Avemetatarsalılar genellikle timsah soylu arkozorlardan daha hafif yapılıydılar. Kafaları daha küçüktü ve genellikle osteoderm eksiklikleri vardı.
Kökenleri
Kuş soylu arkozorların fosil kayıtları bundan 245 milyon yıl önce Orta Triyas'ın Anisian evresine uzanmaktadır. Ancak 2010 yılında, Polonya'nın Kutsal Haç Dağları'nda bulunan Erken Triyas dönemine ait fosilleşmiş ayak izleri daha ilkel bir dinozoromorfa ait olabilir. Eğer öyleyse, avemetatarsalıların kökeni, 249 milyon önce yaşanan Olenekian çağına dayanacaktır. Polonya'da bulunmuş bu ayak izleri iknocins Prorotodactylus olarak sınıflandırılmıştır ve küçük, bilinmeyen dört ayaklı bir canlı tarafından bırakılmıştır ancak Erken Anisian tabakalarından bulunan Sphingopus adlı ayak izleri, az çok büyük iki ayaklı dinozoromorfların 246 milyon yıl önce ortaya çıktığını göstermektedir. İzler, dinozor soyunun Permiyen-Triyas neslinin tükenme olayından kısa süre sonra ortaya çıktığını gösteriyor. Yaşları, dinozorların yükselişinin yavaş gerçekleştiğini ve bunun Triyas boyunca sürdüğünü göstermektedir.[6] Dört ayaklı afanosaur Teleocrater'da bulunan ilkel özellikler, en eski avemetatarsalıların, timsah soylu arkozorlarda görülen pek çok özelliğe sahip olduğunu ve grup için tipik özelliklerin daha sonra evrimleştiğini gösteriyor.[7]
Sınıflandırma
Nesbitt sonrası Kladogram et al. (2017)[4][8]
| Archosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_(Crocodylus_moreletii).jpg.webp){kind=small}
.jpg.webp){kind=small}
_(Antwerpener_Breiftaube).jpg.webp){kind=small}
Kaynakça
Özel
- Ezcurra, Martín D.; Nesbitt, Sterling J.; Bronzati, Mario; Dalla Vecchia, Fabio Marco; Agnolin, Federico L.; Benson, Roger B. J.; Brissón Egli, Federico; Cabreira, Sergio F.; Evers, Serjoscha W.; Gentil, Adriel R.; Irmis, Randall B.; Martinelli, Agustín G.; Novas, Fernando E.; Roberto da Silva, Lúcio; Smith, Nathan D.; Stocker, Michelle R.; Turner, Alan H.; Langer, Max C. (2020). "Enigmatic dinosaur precursors bridge the gap to the origin of Pterosauria". Nature (İngilizce): 1-5. doi:10.1038/s41586-020-3011-4. ISSN 1476-4687.
- Benton (1999). "Scleromochlus taylori and the origin of dinosaurs and pterosaurs". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 354 (1388): 1423-1446. doi:10.1098/rstb.1999.0489. PMC 1692658 $2.
- Gauthier, J. A. (1986). "Saurischian monophyly and the origin of birds." The Origin of Birds and the Evolution of Flight, K. Padian (ed.), Memoirs of the California Academy of Sciences 8:1–55 [M. Carrano/M. Carrano/M. Carrano]
- Nesbitt, Sterling J.; Butler, Richard J.; Ezcurra, Martín D.; Barrett, Paul M.; Stocker, Michelle R.; Angielczyk, Kenneth D.; Smith, Roger M. H.; Sidor, Christian A.; Niedźwiedzki, Grzegorz; Sennikov, Andrey G.; Charig, Alan J. (2017). "The earliest bird-line archosaurs and the assembly of the dinosaur body plan" (PDF). Nature. 544 (7651): 484-487. doi:10.1038/nature22037. PMID 28405026.
- "The Extent of the Pterosaur Flight Membrane". Acta Palaeontologica Polonica. 56 (1): 99-111. 2011. doi:10.4202/app.2009.0145.
- Brusatte (2010). "Footprints pull origin and diversification of dinosaur stem lineage deep into Early Triassic". Proceedings of the Royal Society B. 278 (1708): 1107-1113. doi:10.1098/rspb.2010.1746. PMC 3049033 $2. PMID 20926435.
- Dinosaur Evolution: Crocodile-Like Ancient Cousin, Teleocrater Rhadinus, Confuses Scientists
- Andrea Cau (2018). "The assembly of the avian body plan: a 160-million-year long process" (PDF). Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 57 (1): 1-25. doi:10.4435/BSPI.2018.01.
Genel
- "Origin and relationships of Dinosauria". The Dinosauria. Berkeley: Zweite Auflage, University of California Press. 2004. ss. 7-19. ISBN 0-520-24209-2.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
