Açlık Oyunları

Collins, Açlık Oyunları'nın ilhamının, televizyon kanalları arasında dolaşırken geldiğini söyledi. Kanalların birinde bir reality şovda yarışan insanları gözlemlerken bir diğerinde Irak Savaşı ile ilgili görüntüleri gördü. İkisi de "çok rahatsız edici şekilde bulanıklaşmaya başladı" ve kitap fikrini oluşturdu.[2] Yunan mitolojisindeki Theseus -ki Katniss, Collins tarafından fütüristik bir Theseus olarak tanımlanmıştır- hikâyenin temelini, Roma'daki gladyatör oyunları ise yapısını oluşturdu.[3] Kitapta anlatılan olayların başlamasından beş yıl önce, 11 yaşında olan Katniss'in babasını kaybetmesi ise Collins'in Vietnam Savaşı'nda yer alan babasından ötürü yaşadığı kayıp hissinin hikâyeye yansıması oldu. Collins, genç karakterlerin ölümü ile diğer "karanlık kısımların", kitabı yazarken en çok zorlandığı yerler olduğunu fakat bu kısımların hikâye için gerekli olduğunu kabullendiğini belirtti.[4] Yazar ayrıca, Katniss'in geçmişinde yaşadığı mutlu anları hatırladığı kısımları daha keyifli bulduğunu ifade etti.[4]

Açlık Oyunları, bilinmeyen apokaliptik bir olayla kıtadaki medeniyetin yok olmasından sonra Kuzey Amerika'da kurulan Panem olarak bilinen bir ülkede geçmektedir. Ülke, Capitol'un diktatörlük denetimi altındaki zengin Capitol ve onu çevreleyen on iki yoksul mıntıkadan oluşmaktadır. Capitol, mıntıkaları doğal kaynakları ve ucuz işgücünden ötürü sömürmektedir.[5] Günümüzde Apalaş olarak bilinen bölgede yer alan 12. mıntıka, zengin kömür yatakları üzerine kuruluyken Capitol, Rocky Dağları'nda inşa edilmiştir.[6]

Geçmişte Capitol'a karşı gerçekleştirilmiş bir isyanın cezası olarak her yıl her mıntıkadan 12-18 yaş aralığından bir kız ve bir erkek, kura yöntemiyle seçilerek Açlık Oyunları'na dâhil edilir. Açlık Oyunları, "haraç" olarak bilinen bu yarışmacıların sadece bir tanesi hayatta kalana kadar açık bir arenada ölümüne savaşması gereken bir yarışmadır ve televizyonda yayımlanmaktadır.

Hikâye, 74. Açlık Oyunları'nda kurada adı çıkan 12 yaşındaki kız kardeşi Primrose için gönüllü olarak yarışmaya katılan 12. mıntıkadan 16 yaşındaki Katniss Everdeen'in bakış açısıyla anlatılmaktadır. Erkek haraç ise bir zamanlar Katniss'in ailesi açlık çekerken aile fırınından Katniss'e ekmek veren eski okul arkadaşı Peeta Mellark'tır.

Katniss ve Peeta, diğer yarışmacılarla birlikte Capitol'a götürülür. Oyunların başlamasından birkaç gün önce akıl hocalığı yapması ve tavsiyelerde bulunması için onlara bir ekip eşlik eder: 12. mıntıkadan Açlık Oyunları'nı kazanan iki kişiden hayatta olan sarhoş Haymitch Abernathy ve Effie Trinket ile her haracın en iyi şekilde görünmesine yardım etmek üzere iki moda stilisti ile üç yardımcı çalışan. Katniss'in Capitol'da arkadaş olarak gördüğü tek kişi stilisti Cinna'dır. Haraçlar kamuya tanıtılır, birkaç eğitim alır ve oyun kurucular tarafından değerlendirilirler. Katniss ve -daha az ölçüde- Peeta kendilerini diğer haraçlardan ayırmayı başarır. 11. mıntıkadan 12 yaşındaki küçük bir kız olan haraç Rue, onları gizlice izler.

Her haraç televizyonda Caesar Flickerman ile röportaj yaparak oyunlar sırasında kendilerine potansiyel olarak hayat kurtaran hediyeler gönderebilecek sponsorlar elde etme fırsatını yakalar. Peeta, röportajı sırasında uzun zamandır Katniss'e karşı duyduğu platonik aşkını dile getirir. İlk başta, Katniss bunun sponsor kazanmak ve kendisini koruma altına almasını sağlamak için söylenen bir yalan olduğunu düşünse de, daha sonra bunun içten söylendiğini kabul eder. Haymitch, ikilinin imajını "talihsiz âşıklar" olarak halka tanıtır.

Oyunların ilk gününde başlangıç noktası etrafındaki silahlar ve çeşitli gereçlerle haraçların yarısı öldürülür. Katniss, Haymitch'in hemen kaçmasına yönelik tavsiyesini görmezden geldiği için ölüm tehlikesi atlatır. Ormanda saklanmak için iyi bildiği avlanma ve hayatta kalma becerilerini kullanır. Birkaç gün sonra yapay bir yangın, Katniss'i diğerlerine doğru yönlendirir. Oyunlar için yoğun bir şekilde eğitilmiş, zengin ve sadık mıntıkalardan gelen haraçlar olan "Kariyerler" ile onlarla müttefik gibi görünen Peeta tarafından tespit edilerek köşeye sıkıştırılır. Yakınlardaki bir ağaçta saklanan Rue, sessiz bir şekilde Katniss'in dikkatini iz sürücü bir yaban arısı kovanına çeker. Katniss, bıçağıyla kovanın bulunduğu dalı keserek kariyerlerin olduğu yere düşürür. İz sürücü arıların zehri bir kızı öldürür ve diğerlerini bölgeden uzaklaştırır. Ancak Katniss de ısırılır ve halüsinasyon görmeye başlar. Peeta, bölgeye dönerek Katniss'i öldürmek yerine ona kaçmasını söyler.

Katniss, Rue'yla arkadaş ve müttefik olur fakat Rue, daha sonra Katniss'in okla öldüreceği başka bir haraç tarafından ölümcül bir şekilde yaralanır. Katniss, Rue ölene kadar ona şarkılar söyler ve Capitol'e karşı meydan okuduğunu göstermek amacıyla Rue'nun cesedinin etrafına çiçekler örter. Rue'nun mıntıkası Katniss'e, yaşananlardan ötürü hediye olarak ekmek yollar.

Bir müddet sonra, aynı bölgeden gelen haraçların bir çift olarak kazanmasına olanak veren bir kural değişikliği açıklanır. Katniss, ciddi bir şekilde yaralanmış olan Peeta'yı bulur ve onu iyileştirmeye çalışır. Oyun kurucular, her haracın en çok ihtiyaç duyduğu şeyin verileceği bir ziyafetin olacağını duyurunca Katniss, Peeta'ya ilaç getirmek için kendi hayatını tehlikeye atar. Clove tarafından yakalanır ve Rue hakkında Katniss ile alay eder fakat bu konuşma Clove'un ölümüne sebebiyet verir. 11. mıntıkanın erkek haracı Thresh, onu öldürür ve Katniss'in hayatını Rue'nun hatrına bir seferliğine bağışlar. İlaç, Peeta'nın hayatını kurtarır.

En nihayetinde Katniss ile Peeta, hayatta kalan iki kişidir. Fakat oyun kurucular, oyun sırasındaki kural değişikliğini iptal ederek dramatik bir son elde etmek için birinin diğerini öldürmesini ister. Bunun yerine Katniss meydan okurcasına oldukça zehirli orman meyvelerini alır ve yarısını Peeta'ya uzatır. Katniss ve Peeta'nın intihar etme niyetinde olduğu fark edilince oyun kurucular ikilinin, 74. Açlık Oyunları'nın kazananı olduklarını duyurur. Katniss, bir kahramanmışcasına karşılanır. Ama buna rağmen kamuoyu karşısında Capitol'e karşı geldiği için artık bir hedef olduğu konusunda Haymitch, Katniss'i uyarır. Daha sonra Peeta, Katniss'in arenadaki eylemlerinin izleyiciden sempati kazanmak için hesaplanmış bir oyunun parçası olduğunu öğrenince kalbi kırılır. Ancak Katniss kendi duygularından emin değildir.

Açlık Oyunları'nın yazarı Suzanne Collins, 2010

Collins, kendisiyle yapılan bir röportajda romanın şiddetli yoksulluk, açlık, baskı ve diğerlerinin yanında savaşın etkileri gibi konuları ele aldığını belirtti.[7] Roman, Panem halkının kendi bölgelerinde ve kendilerinin de katılması gereken Açlık Oyunları'nda kendi kendini koruma mücadelesine değinmektedir.[2] Vatandaşların açlığı ve kaynak ihtiyacı, arenanın hem içinde hem de dışında, ana karakterlerin hayatta kalma mücadelelerinde üstesinden gelmeye çalıştıkları bir çaresizlik ortamı yaratmaktadır. Katniss, ailesine yiyecek temin etmek için avlanmaya ihtiyaç duymaktadır ve bu da bu becerilerini oyunlarda (yay ve ok kullanmada yetenekli olması gibi) kullanmasıyla sonuçlanmakta ve yaşamı tehdit eden durumlar karşısında Capitol'ün kurallarını reddetmesini temsil etmektedir.[8] Oyunların popüler kültür ile paralelliği konusunda Entertainment Weekly'den Darren Franich, kitabın reality şovların keskin bir hicvi olduğunu ve potansiyel olarak tehlikeli fikirleri ifade etmek için bir araç olarak Katniss'in kıyafetlerini kullanan Cinna karakterinin, Project Runway'in faşist bir versiyonunda neredeyse bir yarışmacı olarak göründüğünü yazdı.[9]

Karakterlerin verdiği kararlar ve kullandıkları stratejiler genellikle ahlaki açıdan karmaşıktır. Haraçlar, oyunlar boyunca seyircinin görmek istediği bir kişiliği sergiler.[8] Voice of Youth Advocates adlı kütüphane dergisi, Açlık Oyunları'nın ana temalarını "hükûmet kontrolü, 'büyük birader' ve kişisel bağımsızlık" olarak adlandırdı.[10] Kitabın yayınevi Scholastic, üçlemede güç ve çöküş temalarının da yer aldığına ve bu açıdan Shakespeare'in Julius Caesar'ına benzediğini ifade etti.[11] The New Yorker'dan Laura Miller, yazarın belirttiği oyunların çıkış noktasını (yıllar önce Capitol'e karşı yapılan başarısız bir ayaklanmaya karşı, "acı veren [..] bir cezanın yanı sıra bir aşağılama" ve bir propaganda yöntemi) ikna edici bulmadığını not etti: "Tebaanız olan bir halkın cesaretini kırmak ve insanlık onurunu ihlal etmek isterseniz, bunu onları ünlendirerek ve seyirciye nasıl hitap edeceğini öğreterek yapamazsınız. Ama hikâyenin temasını lise ve ergen sosyal deneyimleri olarak algılarsak, hikâyenin çok daha başarılı olduğunu söyleyebiliriz." Miller, şunları da dile getirdi:

"Kurallar keyfi, anlaşılmaz ve ani değişime tabi. Zenginliğe, güzelliğe ve atletikliğe sahip olanların herkesi ezdiği, acımasız bir toplumsal hiyerarşi hüküm sürmekte. Hayatta kalmak için tamamen sahte olmalısın. Yetişkinler, tehlikenin ne kadar ileri gittiğini anlamıyor; tüm hayatın bitmiş olabilir ama [yetişkinler] bunu sadece bir 'aşama'ymış gibi görüyor! Herkes her zaman seni izliyor, kıyafetlerini ya da arkadaşlarını inceliyor ve seks yapıp yapmadığına ya da uyuşturucu alıp almadığına ya da yeterince iyi notlar elde edip etmediğine takılıp kalıyor fakat kimse senin gerçekte kim olduğunu veya herhangi bir konuda gerçekte ne hissettiğini umursamıyor."[12]

The Washington Times'tan Donald Brake ile papaz Andy Langford, Katniss'in küçük kız kardeşinin yerine geçmesini günahların kefareti yerine İsa'nın kurban edilmesine benzeterek kendini feda etme gibi hikâyenin Hristiyanlık temaları içerdiğini belirtti.[13][14] Hem Brake hem de bir başka eleştirmen, Amy Simpson, hikâyenin umut teması etrafında döndüğü fikrine vararak Katniss'in kız kardeşi Primrose'un kusursuz iyiliğini örnek olarak gösterdi.[15] Simpson ayrıca kitaptaki olayların "çile" ile benzerlik taşıdığına dikkat çekti: Oyunlarda "Mesih figürü" Peeta Mellark, Katniss'in hayatını kurtarması için onu uyardıktan sonra bıçaklanır ve daha sonra toprağa gömülür ve üç günlüğüne bir mağaraya yerleştirilir.[15] Ayrıca Hayat Ekmeği'nin Hristiyanlık imgesinin Açlık Oyunları boyunca kullanıldığını da dile getirdi: Hikâyede, Peeta Katniss'e bir somun ekmek vererek kızı ve ailesini açlıktan kurtarır.[15]

Romanı yazdıktan sonra Collins, Scholastic ile üç kitap için anlaşma imzaladı, bu anlaşmadan Collins'in kazancının yüz binlerce dolar olacağı ifade edildi. İlk olarak 14 Eylül 2008'de Amerika Birleşik Devletleri'nde ciltli olarak yayımlanan Açlık Oyunları, ilk olarak 50 bin baskı yaptı ve iki defa 200 bin kopyaya ulaştı.[2] Şubat 2010'a kadar kitap 800 bin kopya sattı[16] ve romanın yayın hakları dünya çapında 38 bölgeye satıldı.[16] Kitap, aynı yılın Temmuz ayında ciltsiz olarak yayımlandı.[17] Açlık Oyunları, Kasım 2008'de The New York Times'ın en çok satanlar listesine girdi[18] ve art arda yüz haftadan fazla listede yer aldı.[19] Açlık Oyunları'nın film uyarlamasının olduğu Mart 2012'ye kadar kitap, USA Today'in en çok satanlar listesinde art arda 135 hafta yer aldı ve 17,5 milyondan fazla kopya sattı.[20][21]

Roman, Açlık Oyunları üçlemesinin ilkidir ve ardından Ateşi Yakalamak (Catching Fire, 2009) ile Alaycı Kuş (Mockingjay, 2010) yayımlandı. Mart 2012'de, Açlık Oyunları filminin yayımlandığı dönemde, Scholastic filmle ilgili kitaplar dâhil olmak üzere Açlık Oyunları üçlemesi kitaplarınınn 26 milyon sattığını açıkladı.[22] Açlık Oyunları ve devam kitapları, e-kitap olarak da satışa çıktı. Suzanne Collins, bir milyondan fazla Amazon Kindle e-kitabı satışına sahip ilk çocuk ya da genç yetişkin yazar oldu ve "Kindle Milyon Kulübü"nde yer alan altıncı kişi oldu.[23] Mart 2012'de Amazon, Collins'in tüm zamanlarda en çok satan Kindle e-kitap yazarı olduğunu duyurdu.[24]

Açlık Oyunları'nın sesli kitap versiyonu, Aralık 2008'de piyasaya sunuldu. Carolyn McCormick tarafından okundu ve toplamda on bir saat on dört dakikalık bir uzunluğa sahiptir.[25] AudioFile dergisi şunları yazdı: "Carolyn McCormick, ayrıntılı ve özenli bir anlatım sunuyor. Bununla birlikte, genç yetişkin dinleyicilerin sıklıkla zevk almasını sağlamadan düzyazının gücüne çok fazla güvenebilir."[26] School Library Journal de sesli kitabı överek "McCormick, aksiyon dolu sekansları oldukça hünerle seslendiriyor ve Katniss'in her korkusu ve gücü parlıyor." diye yazdı.[27]

Tim O'Brien tarafından tasarlanan romanın kapağında Açlık Oyunları'nda yer alan kurgusal bir kuş olan altın bir "alaycı kuş" bir daire içinde oyulmuş bir ok ile yer almaktadır. Bu, Katniss'in arenada taktığı bir rozetin tasviridir ve bu rozet, 12. mıntıkanın belediye başkanının kızı Madge Undersee tarafından Katniss'e verilmiştir.[28] Resim, ok haricinde romanda "Sanki birisi, altından küçük bir kuş modeli yapıp, çevresine bir halka yerleştirmiş gibi duruyor. Kuş, halkaya sadece kanatlarının uçlarından tutturulmuş." ifadeleriyle verilen rozetin tarifine uymaktadır.[29]

Açlık Oyunları eleştirel beğeni topladı. The New York Times'ın bir eleştirisinde John Green, romanın zekice planlanmış ve mükemmel tempolu olduğunu ve romanın hatırı sayılır gücünün Collins'in inandırıcı bir şekilde ayrıntılı bir dünya inşa etmesinden ve onun muazzam karmaşık ve büyüleyici kadın kahramanından geldiğini belirtti. Ayrıca alegori açısından benzer olsa da, kitabın bazı yerlerde konunun sunduğu alegori potansiyelinin hakkını veremediğini, "aksiyondan başka pek bir şeye odaklanmadığını" da belirtti.[30] Time dergisinin yorumu da olumluydu ve kitabın ürpertici, kanlı ve iyice dehşet verici olduğunu belirterek kitaptaki şiddet tasvirinin "hipnotize edici" özelliğini övdü.[31] Entertainment Weekly'deki Stephen King eleştirisinde kitabı "eğer-hareket-ederse-ateş-et video oyunları"yla kıyaslayarak "Bunun gerçek olmadığını biliyorsunuz fakat yine de yaşama alanında tıkanıyorsunuz." sözlerini kullandı. Ayrıca kitapta çocukların yetişkinlere göre daha kolay kabulleneceği ve romanın türü için standart olan aşk üçgeni gibi yazınsal tembellikler mevcut olduğunu da dile getirerek kitaba B derece verdi.[32] School Library Journal'dan Elizabeth Bird, romanı överek romanın sırayla heyecan verici, dokunaklı, düşünceli ve nefes kesici olduğunu yazdı ve romanı, 2008'in en iyi kitaplarından biri olarak gördü.[33] Booklist de olumlu bir eleştiri yaparak kitabın içerdiği karakter şiddetini ve romantizmi övdü.[34] Kirkus Reviews, olumlu eleştirisinde aksiyon ve dünya inşasını övdü fakat ilk basımındaki kötü redaksiyonun dikkatli okurların dikkatini dağıtacağına dikkat çekti.[35] Rick Riordan, kitabın okuduğu mükemmel bir macera romanına en yakın şey olduğunu belirtti.[36] Stephenie Meyer, kitabı web sitesinde destekleyerek "Bu kitaba oldukça kafayı taktım ... Açlık Oyunları, inanılmaz." sözlerini kullandı.[37]

Açlık Oyunları, birçok ödül ve başarı elde etti. Publishers Weekly'nin 2008'deki "Yılın En İyi Kitapları"ndan biri[38] ve The New York Times'ın "2008'in Dikkate Değer Çocuk Kitabı" seçildi.[39] Genç yetişkin kurgu kategorisinde Altın Ördek Ödülü'nün 2009 kazananı oldu.[40] Açlık Oyunları ayrıca Mezarlık Kitabı (The Graveyard Book) ile birlikte fantezi ve bilim kurgu kitapları dalında "2008 Cybil Kazananı" oldu.[41] School Library Journal'ın "En İyi 2008 Kitapları"[42] ile "Editörlerin Booklist Seçimi"[43] içinde yer aldı. 2011'de California Genç Okuyucu Madalyası kazandı.[44] 2012'de Scholastic'in Parent and Child dergisi tarafından Açlık Oyunları çocuklar için en iyi 33. kitap olarak listelendi ve "En Heyecanlı Son" dalında ödül aldı.[45][46] Roman tüm zamanların en çok satan 5 Amazon Kindle kitabından biridir.[47] Ayrıca kitap, aileler arasında tartışmaya neden olmuştur;[48] yaş grubuna uygunsuz ve şiddet gibi nedenlerle Amerikan Kütüphane Derneğinin 2010 için sıkça sansürlenen kitaplar listesinde beşinci sırada yer aldı.[49]

Açlık Oyunları ile Kōshun Takami'nin Batoru Rowaiaru (1999) adlı romanı arasındaki benzerliklere dikkat çekildi.[50] Collins, bu konuda şunları dile getirdi: "Kitabım teslim edilene kadar o kitabı ya da yazarı hiç duymamıştım. O aşamaya gelince bana kitaptan bahsedildi ve ben de editörüme okumam gerekli mi diye sordum. O da 'Hayır, o dünyayı kafanda istemiyorum. Sadece yaptığın şeye devam et.' dedi."[50] Stephen King, reality şovların "verimsiz toprakları"nın Batoru Rowaiaru ile kendi romanları Azrail Koşuyor (The Running Man) ile Uzun Yürüyüş'ün (The Long Walk) de benzerlik taşıdığını dile getirdi.[32]

Mart 2009'da Lions Gate Entertainment, birkaç hafta öncesinde romanın dünya çapındaki dağıtım haklarını elde etmiş olan Nina Jacobson'ın yapım şirketi Color Force'la Açlık Oyunları için ortak bir yapım anlaşması imzaladı.[51][52] Filmin senaryosunu Collins ile birlikte Billy Ray yazarken yönetmenliğini Gary Ross yaptı.[53][54] Ross, filmi gerçekten başarılı kılmanın tek yolunun, olayların sunumunda tamamen öznel olunması olduğunu hissettiğini belirtti ve romanda Collins'in kullandığı birinci kişi şimdiki zaman anlatımı filme yansıttı.[55]

O dönemde yirmi yaşında olan aktris Jennifer Lawrence, Katniss Everdeen'i oynaması için seçildi.[56] Film çekimi başladığında Lawrence karakterden dört yaş büyük olmasına rağmen[57] Collins, rolün belirli bir olgunluk ve güç istediğini hissetti ve aktrisin daha genç olacağına daha büyük olmasını tercih ettiğini söyledi.[58] Lawrence'ın kitapta yazdığı karakteri gerçekten yakalayan tek kişi olduğunu ve Katniss'i oynamak için gerekli olan her önemli niteliğe sahip olduğunu ekledi.[59] Kitapların hayranı olan Lawrence'ın başta prodüksiyonun büyüklüğünden gözü korktu ve rolü kabul etmesi üç gün sürdü.[60][61] Josh Hutcherson ve Liam Hemsworth, Peeta ve Gale rollerini oynamaları için daha sonradan oyuncu kadrosuna eklendi.[62][63] Filmin yapımı 2011 baharının sonlarında başladı[64] ve film, 23 Mart 2012'de vizyona girdi.[65] Film, vizyona girdiği hafta sonunda Kuzey Amerika'da $152,5 milyon gişe geliri elde ederek, devam filmi niteliğinde olmayan filmler içerisinde rekor kırdı.[66]

• Suzanne Collins'in resmî web sayfası 2 Temmuz 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi
• Scholastic resmî web sayfası