15 Temmuz darbe girişimiyle ilgili davalar

Darbe girişimi sırasında 34 kişinin öldürüldüğü Boğaziçi Köprüsü'ndeki olaylara ilişkin 135'i tutuklu 143 sanık yargılanmaktadır.[2]

Darbe girişimine ilişkin İstanbul'da açılan ilk davada 21 polis "darbeye teşebbüs" suçundan üçer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, 8 polis ise "terör örgütüne üye olmak" suçundan 7,5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile yargılanmaktadır.[3]

Darbe girişimi gecesi Sabiha Gökçen Havalimanı'nı ele geçirmeye teşebbüs ettikleri iddiasıyla Maltepe Nurettin Baransel Kışlaşı 2. Zırhlı Tugayı'nda görevli bir yüzbaşı, 7 subay ve 20 uzman çavuş ile 34 er hakkında "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs", "hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs" ve "Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlarından üç kez ağırlaştırılmış müebbet, “silahlı terör örgütüne üye olmak" ve "üye olmamakla birlikte silahlı terör örgütüne yardım etmek" suçlarından 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı.[4] Dava, İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesince Silivri Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'nde görülmektedir.[4]

Darbe girişimi sırasında Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul İl Başkanlığı'nı ele geçirmeye teşebbüs ettikleri iddia edilen 14'ü tutuklu 75 sanık hakkında dava açıldı.[5]

Darbe girişimi sırasında İstanbul Valiliği'ni işgal etme girişiminde bulundukları iddia edilen 14'ü rütbeli, 90 askerin yargılandığı davanın ilk duruşması Mart 2017'de gerçekleşti.[6] Sanıkların tümü "Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme", "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme", "TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme" suçlarından üçer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve bir kısmı "silahlı terör örgütüne üye olmak" veya "örgüte üye olmadan bilerek ve isteyerek yardım etme" suçundan 5'şer yıldan onar yıla kadar hapis cezasıyla yargılanıyor.[6]

İşgal girişiminde bulunan askerlere yardıma gitmeye çalıştığı iddia edilen 24 sanığın yargılandığı ayrı bir davada, tutuklu sanık Astsubay Yusuf Yıldız "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı, diğer 23 sanık ise beraat etti.[7]

Darbe girişimi sırasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi'ni işgal ettikleri iddiasıyla 6'sı tutuklu, 9'u rütbeli 17 askerin yargılandığı davada, sanıklardan Kurmay Yarbay Mustafa Kubilay, Yüzbaşı Hakan Özhan, Yüzbaşı Ramazan Derviş, öğrenci Yüzbaşı Levent Aksoy ve öğrenci Yüzbaşı Mehmet Fatih Güven "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek" suçundan ayrı ayrı ağırlaştırılmış müebbet, mala zarar vermek ve kasten yaralama suçlarından kırk birer yıl hapis cezasına çarptırıldı.[8]

Darbe girişimi sırasında 3 kişinin öldürüldüğü, 50 kişinin de yaralandığı TRT'nin Harbiye'deki yerleşkesinin işgal edilmesine ilişkin 7'si rütbeli olmak üzere, 24'ü tutuklu 32 asker yargılanmaktadır.[9]

Darbe girişimi sırasında Gölbaşı'ndaki Özel Kuvvetler Komutanlığını ele geçirmek istediği öne sürülen Tuğgeneral Semih Terzi'yi vuran Astsubay Ömer Halisdemir'in ölümüne ilişkin açılan davada, 18 sanıktan 17'si hakkında "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs", "Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs" ve "nitelikli kasten öldürme" suçlarından dörder kez, sanık Mihrali Atmaca hakkında ise 5 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası isteniyor.[10] İddianamede Astsubay Halisdemir'in, sanıklardan Fatih Şahin ve Mihrali Atmaca tarafından vurularak öldürüldüğü iddia ediliyor.[10]

Darbe girişimi sırasında Deniz Kuvvetleri Komutanlığında yaşanan eylemlere ilişkin 73 sanığın yargılandığı davada, aralarında dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanlığı İstihbarat Daire Başkanı Tuğamiral Murat Şirzai, dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Harekât Başkanvekili Tuğamiral İrfan Arabacı ile dönemin Deniz Kuvvetleri Harekât Eğitim Daire Başkanı Tuğamiral İhsan Bakar'ın da aralarında bulunduğu 47 sanık "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet, 18 sanık ise müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[11]

Darbe girişimi sırasında Gölbaşı'ndaki Özel Kuvvetler Komutanlığını ele geçirme teşebbüsüne ilişkin, aralarında Kurmay Albay Ümit Bak'ın da bulunduğu 69 sanık hakkında dava açıldı.[12] 9 sanık savunmasını yaptıktan sonra Haziran 2017'de tahliye edildi.[12]

Darbe girişiminde Etimesgut'taki Özel Hava Alay Komutanlığı'nda yaşanan olaylara ilişkin Alay Komutan Yardımcısı Ahmet Balaban, Tabur Komutanı Kara Pilot Yarbay Halit Kabil ve Pilot Yarbay Ümüt Arif Bağ'ın da aralarında bulunduğu 27 askeri personel sanık olarak yargılanmaktadır.[13] Dava, Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesince Sincan Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'nde görülmektedir.[13]

Darbe girişimi sırasında Ankara'nın Polatlı ilçesindeki 58. Topçu Tugayı ile Topçu ve Füze Okul Komutanlığındaki eylemlere ilişkin açılan davada, aralarında Topçu ve Füze Okul Komutanı Tümgeneral Osman Ünlü, 58. Topçu Tugay Komutanı Tuğgeneral Murat Aygün ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Harekât Başkanlığı Teşkilat Şube Müdürü Kurmay Albay Bilal Akyüz'ün de bulunduğu 330 sanık, "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs", "Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs" ve "terör örgütü üyesi olmak" suçlarından yargılanıyor.[14] Sincan Cezaevi içerisindeki duruşma salonunda görülen davada Tuğgeneral Murat Aygün, Akıncılar Üssü önünde 9 vatandaşın öldürülmesinden de sorumlu tutuluyor.[14]

Darbe girişimi sırasında Gölbaşı'daki Türksat yerleşkesinde yayınları kesmeye teşebbüs ettikleri öne sürülen 17 kişinin yargılandığı davada, 13 sanık ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[15] TÜRKSAT personelleri Ahmet Özsoy ve Ali Karslı'nın öldürülmesi nedeniyle 8 sanık ikişer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[15] Firari durumda olan Özel Kuvvetler Komutanlığı personeli üsteğmenler Tayfun Karaöz, Ergün Özyurt ve İsmail Donat ile eski astsubay İbrahim Yılmazbaş'ın dosyası ise davadan ayrıldı.[15]

Darbe girişimi sırasında Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Fahri Kasırga'nın alıkonulmasına ilişkin açılan davada, 18 sanık ağırlaştırılmış müebbet ve on ikişer yıl hapis, 5 sanık ise müebbet ve onar yıl hapis cezasına çarptırıldı.[16] Davanın sanıklarından eski Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı Kurmay Albay Muhsin Kutsi Barış, "kişiyi hürriyetinden alıkoyma" suçundan 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[16] Sanık erler Mehmet Akif Özyılmaz ve Aykut Şahin beraat ederken, firari durumda olan sanık Tuğgeneral Ali Kalyoncu'nun dosyası ayrıldı.[16]

Darbe teşebbüsü sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik suikast girişimi ve iki polisin öldürüldüğü saldırıya ilişkin 47 sanığın yargılandığı davada, sanıklardan 31'i dörder ve 3'ü birer defa ağırlaştırılmış müebbet; biri 4, biri 3 ve 4'ü ise birer defa müebbet; Cumhurbaşkanı eski başyaveri Albay Ali Yazıcı 18 yıl ve Tuğamiral Tezcan Kızılelma 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[17] Sanıklardan Fetullah Gülen ve Yüzbaşı Burkay Karatepe firari durumda oldukları için dosyaları ayrıldı.[17] Sanıklardan Yarbay Hüseyin Yılmaz ise beraat etti.[17]

Adana'da darbe girişimine ilişkin birinci davada, dönemin İl Jandarma Bölge Komutanlığı Kurmay Başkanı Kurmay Albay Halil Çelik, Çukurova İlçe Jandarma Komutanı Jandarma Kurmay Binbaşı Hüseyin Yalçınkaya, Binbaşı Osman Tunahan Berk, Adana İl Jandarma Komutanlığı İstihbarat Şube Müdürü Binbaşı Atilla Demir ve Üsteğmen Hasan Şahna, "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs etmek" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[18]

Adana'da darbe girişimine ilişkin ikinci davada, 4. sınıf emniyet müdürleri Haluk Pamukçu ve Nezir Özcan, "cebir ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs etmek", "cebir ve şiddet kullanarak TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya TBMM'nin görevlerini kısmen veya tamamen yapmasını engellemeye teşebbüs etmek" ve "terör örgütü üyesi olmak" suçlarından ikişer kez ağırlaştırılmış müebbet ve on beşer yıl hapis cezasıyla yargılanıyor.[19]

Bursa'da darbe girişiminin ardından Türkiye genelinde hakkında ilk gözaltı kararı verilen ve çantasında "sıkıyönetim atama listeleri" ile "yeni yapılanma" dokümanı ele geçirildiği öne sürülen Bursa Jandarma Alay Komutanı Albay Yurdakul Akkuş'un aralarında bulunduğu 16 sanık, "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme", "Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye Cumhuriyetini Hükümetini ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs", "silahlı terör örgütü kurma, yönetme, silahlı terör örgütüne üye olma" suçlarından üçer kez ağırlaştırılmış müebbet ve 20 yıla kadar hapis cezası ile yargılanmaktadır.[20]

Balıkesir'deki iki ayrı davada, aralarında Ordu Donatım Okulu Garnizon Komutanı Mehmet Akyürek, 9. Ana Jet Üssü Komutanı İsak Dayıoğlu, Jandarma İl Komutanı Ömer Arık ve Jandarma Binbaşı Tamer Akkoyun'un da olduğu[21] 168 sanık hakkında birer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası isteniyor.[22]

Antalya'da darbe girişimi gecesi Vali Münir Karaloğlu'nun konutunda oldukları öne sürülen Antalya 3. Piyade Tugay Komutanı Tuğgeneral Mustafa Kaya, İl Jandarma Komutanı Kıdemli Albay Ahmet Yurdagül ve sözde "Antalya Sıkıyönetim Komutanı" olduğu iddia edilen Burdur 58. Piyade Eğitim Alay Komutanı Piyade Albay Metin Karagöz hakkında Antalya 8. Ağır Ceza Mahkemesi'nde dava açıldı.[23] Sanıklar üçer kez ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezası, birer kez ömür boyu ve 10 yıla kadar hapis cezası ile yargılanmaktadır.[23] Mahkeme, Ekim 2017'de Tuğgeneral Mustafa Kaya'nın adli kontrolle serbest bırakılmasına karar verdi.[24]

İzmir'de darbe girişimine ilişkin soruşturmanın ardından Fetullah Gülen'in bir numaralı sanık olduğu 270 sanık, "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs, silahlı terör örgütüne üye olma, TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs" suçlarından yargılanmaktadır.[25] Yargılananlar arasında Manisa ve İzmir'de sözde "Sıkıyönetim Komutanı" ilan edildiği öne sürülen Ege Ordusu Komutanlığı Kurmay Başkanı Tümgeneral Memduh Hakbilen, NATO Kara Komutanlığı Kurmay Başkanı Tümgeneral Salih Sevil, Bornova 57. Topçu Tugay Komutanı Tuğgeneral Mehmed Nuri Başol, Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanı Tuğamiral Halil İbrahim Yıldız, Foça Batı Görev Grup Komutanı Tuğamiral Yaşar Çamur, Hava Teknik Okullar Komutanı Tümgeneral Ahmet Cural, Amfibi Gemiler Komutanı Tuğamiral Erdal Ergün, Ulaştırma Personel ve Eğitim Komutanı Tümgeneral Mustafa İlter, İstihkam Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanı Tuğgeneral Osman Nadir Saylan, Ege Deniz Bölge Komutanı Tuğamiral Süleyman Manka, Hava Eğitim Komutanlığı Kurmay Başkanı Tuğgeneral Veyis Savaş ve Gaziemir Hava Sınıf Okulları Komutanı Tuğgeneral Ersal Ölmez de bulunmaktadır.[25]

Denizli'de darbe girişimine ilişkin soruşturma kapsamında, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya, TBMM ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etmek ve FETÖ'ye üye olmak" suçlarından açılan davada, aralarında Denizli Garnizon ve 11. Komando Tugay Komutanı Tuğgeneral Kamil Özhan Özbakır'nın da bulunduğu 64 sanık yargılanmaktadır.[26] Sanıklar hakkında üçer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası talep edilildiği dava,[26] Türkiye'de 15 Temmuz darbe teşebbüsüne fiili olarak katıldığı öne sürülen rütbeli askerlerin yargılandığı ilk dava olma özelliğini taşıyor.[27]

Erzurum'da darbe girişimi sırasında sözde "Erzurum Sıkıyönetim Komutanı" olduğu ileri sürülen, dönemin Erzurum Jandarma Bölge Komutanlığı Kurmay Başkanı Kurmay Albay Murat Koçak ve sıkıyönetim komutanları atama listesinde ismi bulunduğu iddia edilen eski Harekât ve Asayiş Şube Müdürü Kurmay Binbaşı Murat Yılmaz, "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs" suçundan Ocak 2017'de ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezasına çarptırıldılar.[28]

Malatya'da darbe girişimine ilişkin 76 kişinin yargılandığı davada, 2. Ordu Komutanı Adem Huduti bir numaralı sanık olarak yer alıyor.[29] İddianamede, sanıkların "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs etmek", "cebir ve şiddet kullanarak TBMM'yi ortadan kaldırmaya veya TBMM'yi görevlerini kısmen veya tamamen yapmasını engellemeye teşebbüs etme", "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevlerini kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs etme" suçlarından üçer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis, "FETÖ üyesi olmak" suçundan da on beşer yıl hapisle cezalandırılmaları isteniyor.[29]

Mersin'de darbe girişimine ilişkin açılan davada, aralarında Tuğamiral Nejat Atilla Demirhan ve 3. sınıf Emniyet Müdürü Hasan Basri Dağdelen’in de bulunduğu, rütbeli askerler ve polislerden oluşan 22'si tutuklu, ikisi firari 35 sanık yargılanmaktadır. Fethullah Gülen'in bir numaralı sanık olduğu davada, sanıklar dörder kez ağırlaştırılmış müebbet ve yetmiş sekizer yıl hapis cezası istemiyle yargılanmaktadır.[30]

İstanbul'daki darbe girişimine destek vermek amacıyla Kırklareli 55. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı'ndan çıkma hazırlığı yaptıkları iddiasıyla açılan davada Tuğgeneral Bekir Koçak'ın da aralarında olduğu 15 askeri personel[31] ve Lüleburgaz 65. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı'na bağlı kışladan zırhlı askeri araçlarla İstanbul'a doğru yola çıktıkları iddiasıyla açılan davada Tuğgeneral Cemalettin Doğan ve Yarbay Latif Çiçek'in de aralarında bulunduğu 81 askeri personel[32] yargılanmaktadır. İddianamelerde sanıkların, "TBMM'yi ve Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya, görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs", "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye, bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs" suçlarından ayrı ayrı dörder kez ağırlaştırılmış müebbet hapis ile "silahlı terör örgütüne üye olmak, suç işlemek amacıyla örgüt kurma" suçundan beşer yıldan onar yıla kadar hapisle cezalandırılmaları isteniyor.[33]

Darbe girişimi sırasında sözde "Kırşehir Sıkıyönetim Komutanı" olarak görevlendirildiği ve "Analizi Harbiyeli" adlı Twitter hesabını kullandığı öne sürülen Albay Ömer Kulaç, "anayasal düzeni ortadan kaldırma, Cumhurbaşkanı'na suikast ve saldırı, anayasayı değiştirme, TBMM ve Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini engellemeye teşebbüs suçlarından" 4 kez müebbet, "silahlı terör örgütü üyesi olma" suçundan da 12 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.[34]

Darbe girişimi sırasında Edirne'de sözde "Sıkıyönetim Komutanı" olarak görevlendirildiği öne sürülen 54. Mekanize Piyade Tugayı eski komutanı Tuğgeneral Hidayet Arı'nın da aralarında bulunduğu 22 askerin yargılandığı davada sanıklardan Tuğgeneral Arı, Ramazan Altun ve Ekrem Tekinaslan'a "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme" suçundan müebbet hapis cezası, İsmet Sezgin'e 7 yıl 6 ay, Sinan Çamur'a 6 yıl 3 ay, Bülent Yılancı, Kaan Kaya ve Ali Soylu'ya 1 yıl 6 ay, Furkan Avcı ve Oğuzhan Çevik'e 1 yıl 9 ay hapis cezası verildi.[35] Tutuksuz yargılanan 12 sanık ise beraat etti.[35]