Veba doktoru

Vebanın tarihte bilinen ilk örneği[8] 6. yüzyılın ortalarına kadar uzanıyordu, ve salgının adı Justinianus Veba Salgını idi. En büyük veba salgını 14. Yüzyıldaki Kara Ölüm’dü. Kasabalardaki büyük insan kaybı ekonomik felakete yol açtı ve toplumun veba doktorları biraz daha değerli hale geldiler, kendilerine özel ayrıcalıklar tanındı. Örneğin; bu doktorlar vebaya karşı çözüm bulmak için özgürce otopsi yapabiliyorlardı.[9]

Bazı vakalarda, veba doktorları aşırı değerli bir konuma gelmişti. Örnek olarak Barcelona 2 doktoru 1650’de Tortosa’ya göndermişti. Haydutlar onları ele geçirdiler ve serbest bırakmak için fidye istediler. Barcelona, istenilen fidyeyi ödedi.[5] Orvieto şehri 1348’de Matteo fu Angelo’yu 4 kere kiraladı ve doktorların normal geliri yıllık 50 florin’di.[5] Papa VI. Clemens Kara Ölüm zamanında vebadan etkilenmiş Avignon halkı için birkaç ekstra veba doktoru kiralamıştı. Venedik’te bulunan 18 doktordan 1348’de sadece 1 tane kalmıştı. 5’i veba yüzünden ölmüştü ve geriye kalan 12 kişi kayıptı, ya da kaçmışlardı.[9]

Almanya'ya ait bir veba doktoru kostümü (17. yüzyıl)

Bazı veba doktorları özel kostümler giyerlerdi. Giysileri 1630 yılında Charles de L’orme tasarladı. İlk olarak Napoli’de kullanıldı, fakat sonra tüm Avrupa boyunca yayıldı.[10] Koruyucu kostüm ışık, cilalanmış kumaş palto ve genellikle ot, saman ve baharatlar ile doldurulmuş gaga şeklinde ağızlığı ve camdan göz kısmı bulunan maskeden oluşuyordu. Veba doktorları aynı zamanda hastayla temas etmeden tedavi etmek için yanlarında bir baston taşıyorlardı.[11]

Kokulu eşyaları dut, kehribar, gül, nane (bahçe nanesi), yapraklar, kafur, karanfil, afyon ruhu, mür ve ayı fındığı içerirdi. Hastalığın anlaşılmaya başlandığı ilk zamanlarda, bu kostümün doktoru hastaya bakarken pis havadan koruyacağına inanılırdı.

Öncelikli görevleri, vebalı insanları tedavi etmenin dışında, hastalık yüzünden gerçekleşen ölümlerin kaydını tutmaktı.[7]

Floransa ve Perugia gibi belli başlı şehirlerde, veba doktorları ölümün nedenini belirlemek için otopsi yapmak ve vebanın ölümde nasıl bir rol oynadığını tespit etmek için çağrılırlardı.[12] Veba doktorları, salgın zamanında sayısız birçok vasiyetler için tanık haline gelmişlerdi.[13] Bu doktorlar aynı zamanda ölümden önceki davranışlarla alakalı hastalarına tavsiyeler vermişlerdir.[14] Bu tavsiyeler hastadan hastaya değişiklik gösterirdi ve Orta Çağ’dan sonra doktor-hasta arasındaki ilişki gittikçe artan, karışık bir ahlak yasasına göre yönetildi.[15][16]

Veba doktorları rutin olarak kan çıkarma, kurbağa ya da sülüklere humoral patolojiyi dengelemek adına bubo koyma gibi tedavi yolları üzerinde çalışmışlardır.[17]

Veba doktorları işlerinin gereğince ve hastalığın yayılma olasılığı nedeniyle genellikle toplum ile çok fazla ilişki halinde bulunamazlardı, hatta karantina altında bile olabilirlerdi.[15]

Vebaya karşı kullanılabilecek önleyici tıbbi tavsiyeler veren ünlü veba doktoru Nostradamus’tu.[18][19] Nostradamus’un tavsiyesi vebaya yakalanmış cesetleri yok etme, temiz hava alma, temiz su içme ve kuşburnu ile yapılmış meyve suyu içmekti.[20][21]Nostradamus’un Traité des fardemens adlı el yazısında VII. Bölümün bir kısmında da hastadan kan almak önerilmiştir.[21]

Bir İtalyan şehri olan Pavia’da, 1479’da Giovanni de Ventura ile toplumun veba doktoru olması üzerine anlaşılmıştır.[5][22] İrlandalı doktor, Niall Ó Glacáin (1563?-1653) vebalı sayısız insanı cesurca tedavi etmesi üzerine İspanya, Fransa ve İtalya’da büyük bir saygınlık kazanmıştır.[23][24] Fransız anatomici Ambroise Paré ve İsviçreli iyatrokimyacı Paracelsus da aynı zamanda ünlü Rönesans dönemi veba doktorlarıydılar.[25]