Trabzon'da futbol

Trabzon'un ilk kulübü ve Trabzonspor'un kurucu kulübü İdmanocağı, 1924'te kuruldu

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinden itibaren Anadolu'da gelişmeye başlayan spor etkinlikleri; Trabzon'da da özellikle atletizm ve futbol dallarında etkisini göstermeye başladı. Trabzon'da ilk atletizm karşılaşmaları 17 Mart 1922'de yapıldı.[1] Futboldaysa, İdmanyurdu'nun 1913'te Rum gençlerinin oluşturduğu bir takımla oynadığı maç; Trabzon'daki ilk futbol karşılaşması olarak tarihe geçti. Bu maça Osmanlı bayrağının renklerinden (kırmızı-beyaz) oluşmuş formalarla çıkan İdmanyurdu, maçı 2-0 kazandı.[2] 1914'te çıkan I. Dünya Savaşı ile birlikte, Trabzon futbolunun gelişimi yavaşladı ve yeni kulüplerin kurulması 1920'li yıllara kadar uzadı.[2]

Trabzon'un ilk futbol kulüpleri İdmanyurdu (1913) ve İdmanocağı (20 Ocak 1921) olarak tarih sayfalarında yer buldu.[2] Bu takımları Cumhuriyet ile yaşıt bir kulüp olan bugünkü adıyla Akçaabat Sebatspor ve İdmangrubu (10 Şubat 1921) izledi.[2] Akçaabat Sebatspor, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nın üyelerinden biri oldu.[3] Yıldan yıla Trabzon'da yeni takımlar da kurulmaya başlandı. Bunlardan biri de 1923'te kurulan Necmiati oldu. Bu kulübün 1930'da düzenlediği bir konseri Atatürk de izledi.[4] Ayrıca Atatürk 1927'de İdmanocağı Kulübüne bir büst ve bayrak hediye etti. Bu iki hediye, günümüzde Şamil Ekinci Müzesi'nde sergilenmektedir.[4]

Trabzon'da futbolun filizlendiği bu ilk yıllarda; kentteki liseler altyapı görevini görürken: İdmanocağı ve İdmangücü şehrin en sevilen iki kulübü oldu.[4] Bu iki kulüp arasındaki çekişme Trabzonspor kurulana dek sürdü. 1923'te oynanmaya başlayan resmî lig maçları sonucunda ilk şampiyon olarak İdmanocağı tarihe geçti.[4]

İdmanocağı'nın bu şampiyonluğundan sonra: Trabzon Lisesi vb. lise takımları ligi bir süreliğine domine etse de; 1925 ve 1940'lı yıllar arasında İdmangücü ve İdmanocağı arasındaki rekabet daha da kızıştı. Bu süre içerisinde, İdmanocağı'nın 1929-1935; İdmangücü'nün de 1935-1942 yılları arasındaki art arda şampiyonlukları dikkat çekti.[4] 1942'den sonra; II. Dünya Savaşı'nın olumsuz etkileri Trabzon futbolunda duraklama dönemi yarattı. Bu yıllarda lise takımları altı yıllık bir şampiyonluk dizisi yakaladı. Ancak daha sonra şampiyonluklar yine Trabzon'da futbolun iki temel taşı olan İdmanocağı ve İdmangücü'ne geçti. Bu iki takımı Akçaabat Sebatspor ve Necmiati takip ediyordu. Mevcut dönemde Necmiati iki şampiyonluk kazanmayı başardı. Akçaabat Sebatspor ise devletten de aldığı yardımla (İsmet İnönü'nün takımın fahri başkanı olup, 40 Lira bağış yapmasıyla.) yalnızca Trabzon'da değil; ülke çapında da başarılı sonuçlar aldı.[5] 20. yüzyılın ortalarında kurulan Martıspor ve Karadenizgücü gibi takımlarda yarışa dahil oldu.[6] Bu iki takım daha sonra; İdmangücü ve İdmanocağı ile birlikte Trabzonspor'un kurucu kulüpleri oldu.[6]

1962'ye gelindiğinde; federasyonun aldığı kararla il kulüpleri kurulmaya başladı. Trabzon'daki yerel ligin ulaştığı düzey ve rekabet Trabzonspor'un kurulmasını 1967'ye kadar geciktirdi.[1] Bu rekabet, Gençlerbirliği, Galatasaray ve Beşiktaş gibi takımlarda ünlü olan Nazmi Bilge ve Naci Bastoncu gibi önemli oyuncuların yetişmesini sağladı.

Trabzon'daki ilk futbol kulüpleri, 1967'de Trabzonspor kurulana dek, Trabzon Vilayet Futbol Ligi'nde mücadele eden takımlara verilen ad.

• İdmanocağı
• İdmangrubu: 10 Şubat 1921'te kurulmuş Trabzon Vilayet Ligi'nin kurucu kulüplerinden biridir. Takımın fahri başkanı Mustafa Kemal Atatürk'tür.[7]
• İdmangücü
• İdmanyurdu: İdmanyurdu Trabzon'un ilk futbol kulübü. 1913'te Rum gençlerinin oluşturduğu bir takımla oynadığı maç; Trabzon'daki ilk futbol karşılaşması olarak tarihe geçmiştir. Vilayet Ligi'nde dört şampiyonluğu vardır.
• Akçaabat Sebatspor
• Necmiati
• Martıspor: 1956'da kurulan ve Trabzonspor'un kurucu kulüplerinden olan futbol kulübü.
• Yolspor
• Karadenizgücü: Trabzon merkezli, Trabzonspor'un kurucu kulüplerinden olan bir futbol kulübü.