Tür kompleksi

Tür kompleksini tanımlamak için çeşitli terimler eşanlamlı olarak kullanılmaktadır ancak bazıları çok az da olsa farklılık içermekte ve bazıları da daha dar anlamda kullanılmaktadır. Zooloji ve bakteriyoloji için bilimsel adlandırma kurallarında alt cins ile tür arasında herhangi bir takson tanımlanmazken[13][14] botanik adlandırma kuralları cinsin altında dört takson (seksiyon, alt seksiyon, seri ve alt seri) tanımlar.[15] Tür kompleksini belirtebilmek için farklı resmî olmayan taksonomik çözümler kullanılmıştır.

Kriptik tür ya da gizli tür tanımı birbirinden ayrı olan ancak yanlışlıkla tek bir tür adı altında sınıflandırılmış türler için kullanılan bir terimdir.[16] Daha genel olarak ise kriptik tür tanımı farklı oldukları bilinse bile morfolojik özelliklerine bakılarak ayırt edilmesinin güvenilir olmadığı türler için kullanılır.

İkiz tür ya da sibling tür terimi Ernst Mayr tarafından 1942'de ortaya atılmış[17] ve başlangıçta kriptik tür ile aynı anlamda kullanılmış[7] ancak daha sonradan yazarlar ortak filogenetik kaynağı vurgulamışlardır.[18] Son zamanlarda yayınlanan bir bilimsel makale ikiz türü "kriptik kardeş tür" olarak tanımlar ve "birbirinin en yakın akrabası olan ve taksonomik olarak birbirinden ayırt edilmemiş iki tür" olarak açıklar.[16]

Tür sürüsü ya da tür kümesi "tamamı aynı ekosistem içinde yaşayan ve yakın akraba türlerin oluşturduğu monofiletik grup" olarak tanımlanır.[16] Bu tanımın aksine aynı terim ayrıca birbirine yakın akraba olan ancak hem değişkenlik gösterebilen hem de çok yaygın olarak dağılmış tür gruplarını tanımlamak amacıyla geniş anlamda kullanılmıştır.[19]

Üst tür resmî olmayan ancak bazen "temsilci" bir türü temel alarak bir tür kompleksini belirtmek için kullanılan taksonomi hiyerarşisidir.[20][21] Önceleri, üst tür oluşturan türlerin allopatrik dağılıma sahip olması gerekliliği ile birlikte ilk olarak Bernhard Rensch, sonra Ernst Mayr tarafından yaygınlaştırılmıştır.[22] Üst türü oluşturan türler için de allotür terimi önerilmiştir.[22]}}

Tür yığını terimi özellikle poliploitlik ve apomiksisin yaygın olduğu bitki taksonları için kullanılır. Adolf Engler tarafından aynı anlamda kolektif tür tanımı ortaya atılmıştır.[23] İkili sınıflandırma tür isminden sonra İngilizce "aggregate" sözcüğünden gelen agg. kısaltması ile gösterilir.[8][24]

Sensu lato, Latince olan bu terim "geniş anlamda" anlamına gelir ve ikili adlandırma tür isimlerinden sonra sıklıkla s.l. olarak kısaltılarak kullanılır ve kullandıldığı tür tarafından temsil edilen tür kompleksini belirtir.[25][26][27]