Sosyal bilimkurgu

"Sosyal bilimkurgu" terimi psikoloji, ekonomi, politik bilimler, sosyoloji, antropoloji gibi sosyal bilimleri esas alan bilimkurgu edebiyatı türünü tanımlamak için kullanılabilir. Bu alandaki kayda değer yazarlar arasında Ursula K. Le Guin ve Philip K. Dick sayılabilir.[1] Terim öncelikli olarak karakterler ve duygular üzerine odaklanan hikâyeleri tanımlar. SFWA Büyük Ustası Ray Bradbury bu sanatın tanınmış bir üstadıdıdr.[2] Bazı yazarlar katı bilimkurgu ve sosyal bilimkurgu arasındaki sınırı bulanıklaştırmışlardır. Ütopya ve distopya hikâyeleri sosyal bilimkurgunun dallarıdır;The Handmaid's Tale, BinDokuzyüzSeksenDört ve Brave New World gibi hikâyeler sosyal bilimkurgu örnekleri arasındadır. Gulliver'in Seyahatleri gibi fantastik ortamlarda geçen hicivsel romanlar yaratıcı kurgulamalar olarak kabul edilebilir.

Bilimkurgunun bir alt türü olan Sosyal Bilimkurgunun (SBK) ana teması antropolojidir. İleri veya geri zamanda teknoloji, savaş ve romantizm gibi kavramlardan daha çok toplumsal bilim (sosyoloji) üzerine yoğunlaşır, bireyi, iktidarı ve yaşamı sorgular. Ursula LeGuin sosyal bilimkurguyu “mekanik veya fiziksel teknolojik gelişimden öte, bilimin insan ilişkileri üzerine etkilerini, sosyal evrimleşmeyi, değişimi kapsayan vesveseli bir kurgu” olarak tanımlamaktadır.

Sosyal bilimkurgu, katı bilimkurguyla birlikte en eski iki alt türden biridir. Katı bilimkurgu, bilimkurgunun kelime anlamına sadık kalmaya çalışır ve olabildiğince bilimsel kurgular üretmeye çalışır. Bu türde yapılmış birkaç filmi 7. Yıl Şenliklerimiz kapsamında ele almıştım. Buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Katı bilimkurgu, referanslarını pozitif bilimlerden alıyor. Sosyal bilimkurguysa sosyal bilimlerden, tarihten ve gündelik hayattan alıyor. Örneğin, Jules Verne bir katı bilimkurgu yazarı olarak eserlerini kaleme almadan önce dönemin bilimsel bilgisi dahilinde araştırmalar yapardı. H.G. Wells ise bilim yönünden çok, yarattığı dünyaların sosyolojik boyutuyla ilgilenirdi.

Her ne kadar başlıca bir tür olarak tanımlanmasa da 20. yüzyılda sayısız sosyal bilimkurgu eseri kaleme alınmış, bazıları sinemaya da uyarlanmıştır. George Orwell’in 1984’ü, Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya’sı, Ray Bradbury’nin Fahrenheit 451’i gibi distopik eserler sosyal bilimkurgu olarak tanımlanabilir. Isaac Asimov, Stanislav Lem, Philip K. Dick gibi yazarların bazı eserleri sosyolojik ve felsefi tartışmalarla doludur. Ursula K. Le Guin’in Mülksüzler adlı eseri bu türün başyapıtlarındandır.