Osmanlı ordusu (klasik dönem)
Klasik Osmanlı Ordusu, II. Mehmed'in (1451) devlet ve askeri yapılandırması ile başlamıştır ve Vaka-i Hayriye (1826) ile sona ermiştir. Bu ordu katıldığı savaşları 1606 yılından başlayarak kaybetmeye başlamış ve birçok yenileme çabalarına karşın 1826 yılında kaldırımıştır. Bu ordunun yükselen (apex) yılları 1451-1606 arasında olmaktadır.
Osmanlı Ordusu
.svg.png.webp) |
|---|
|
Klasik Ordu (1451–1606) |
|
Orduyu modernleştirme girişimleri |
|
Modern Ordu (1861–1922)
|
|
Savaşlar
|
Devleti’nin beylik-devlet siyasetinden imparatorluk siyasetine geçişi imparatorluk içinde bağımsız güç bırakmak istemeyen, merkezi otoriteyi devşirme-kapıkulu-yeniçeri-enderun sistemiyle sağlamlaştırmak isteyen II. Mehmed ile başlamıştır. Bu dönemde birçok ocaklardan birisi olan Yeniçeri ocağı olarak adlandırılan ve devşirmelerden kurulan ocağın ordu ve siyasette büyük yeri ve etkisi vardır.
Birimler
Solaklar
Solaklar, genelde yaya birlikti. Solaklar Padişahın bindiği atın sağında giderler.
Yeniçeri
II. Mehmed Yeniçeri ocağına büyük önem vermiş Çandarlı ailesinden sonra vezir-i azamlığa devşirme-kapıkulu kökenliler getirilmeye başlanmış ve yeniçeri-devşirme aristokrasisi Cem ve II. Beyazıt arasında çıkan taht kavgasında belirleyici rol oynayarak tımarlı sipahi-Türk aristokrasisine karşı üstünlük sağlamışlardır.
| Yaya Birimler |
|---|
Atlı Birlikler
Atlı birlikler. Silahtar Sipahi
| Atlı Birlikler |
|---|
Ağır Silahli Birlikler
Topçu Ocağı, Top Arabacılar Ocağı, Humbaracı Ocağı, Lağımcılar
| Ağır Silahlı Birimler |
|---|
 Ağır Silahlılar |
Organizasyon (Teşkilatlanma)
Osmanlı ordu teşkilatı, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar ve Memlüklüler devletlerinin ve Roma İmparatorluğunun askeri teşkilat yapılarından belirli ölçülerde yararlanılarak kurulmuştur. Osmanlı Devletinin temeli atılırken süvari olan beylik kuvvetlerinin yerine Vezir Alaâddin Paşa ile Kadı Cendereli Kara Halil'in tavsiyeleriyle Türk gençlerinden oluşan ayrı ayrı biner kişilik yaya ve müsellem isimleriyle muvazzaf iki sınıf piyade ve süvari kuvveti kuruldu.
Kapıkulu Sistemi
Kapıkulu Ocağı Kapıkulu piyadeleri ve süvarilerinden oluşmuştur. Kapıkulu Piyadeleri; Acemi Ocağı, Yeniçeri Ocağı, Cebeci Ocağı, Topçu Ocağı, Top Arabacılar Ocağı, Humbaracı Ocağı, Lağımcılar, Sakalar, Solaklar Kapıkulu Süvarileri ise Silahtar, Sipahi, Sağ Ulufeciler, Sol Ulufeciler, Sağ Garipler, Sol Garipler'den oluşmaktaydı.
Eyalet Sistemin
Eyalet Sistemi Yerli Kulu ve Serhat Kulu askerleri olarak ayrilir. Yerli Kulunda Azab, Sekban, Tüfenkçi, İcareli birimleri bulunmata. Serhat Kulu birlikleri ise Deliler (Deli), Gönüllüler, Besliler, Topraklı Süvari, Tımarlı Sipahiler ve Akıncılar olmakta idi.
Personel
Rütbeler
Osmanlı Ordusu'nun Başkomutanlık görevini Padişahlar yapmışlardır.
Piyadeleri "yaya”, süvarileri ise "müsellem” şeklinde adlandırılmıştı. Kapıkulu Ocakları'nın kuruluşuna kadar savaşlarda fiili olarak hizmet gördüler.
Osmanlı Devleti’nin beylik-devlet siyasetinden imparatorluk siyasetine geçişi imparatorluk içinde bağımsız güç bırakmak istemeyen, merkezi otoriteyi devşirme-kapıkulu-yeniçeri-enderun sistemiyle sağlamlaştırmak isteyen II. Mehmet ile başlamıştır.
Modernizasyon çalışmaları
Gerileme döneminde, Avrupa örnek alınmaya çalışılmış, teknik ve ekonomik alanlarda yapılanmaya gidilirken Donanmanın yenilenmesi gibi askeri birtakım yenileşme çabalarına gidilmiştir. Ancak:
- III. Murat döneminden itibaren kapıkulu ocaklarına kanunlara aykırı asker alınarak sayılarının artırılması.
- Yeniçerilerin geçim sıkıntısını ileri sürerek askerlik dışında işlerle uğraşmaları
- İltizam sisteminin yaygınlaşması üzerine tımar sisteminin önemini kaybetmesi ve eyaletlerde asker yetiştirilmemesi
- Avrupa’da meydana gelen harp teknolojisindeki gelişmelerin takip edilmemesi, gibi etkenler Osmanlı askeri sisteminin bozulmasına neden olmustur.
Büyüklüğü
Kuvvet
Orduda muvazzaf askerlerin yanında savaş ve olağanüstü durumlarda çağrılan ek kuvvetler de bulunuyordu. 1610'da, 203.000 kişilik Osmanlı ordusunun mevcudu aşağıdaki gibidir.[1][2]
| Asker Sınıfı | Sayısı |
|---|---|
|
|
Resimler
Çırak Esnaf Esnaf Çırağı
Usta Küçük Rütbeli Yeniçeri Subayı
Kalyoncu Yelkenli Gemi Efradından
Tulumbacı' Yeniçeri Ocağında Etfaiye Eri
Cebehane Karakullukçusu Cephane Muhafızı
Cabehane Çorbacısı Cephane Subayı
Bostancı Saray Muhafızı
Satır Tören Kıtası Eri
Humbaracılar
Tımarlı
Ulufeli
Tımarlı Subayı
Kulluk Neferi Karakol Bekleyen Yeniçeri
Keçeli Yeniçeri Neferi
Odabaşı Yeniçeri Kışlası Amiri
Kulluk Bayrakdarı Karakol Amiri
Salma Neferleri Padişahın Ziyaretlerinde Maiyet Efradından
Nöbetçi Kale Muhafızı
Haseki Ağa Yeniçeri Ocağında İtibarlı bir Sınıftan Kimse
Yol Haseki Saray muhafız subayı
Çuhadar Padişahın giyeceklerini muhafaza edip taşıyan
Bölükağası Yeniçeri bölük kumandanı
Osmanlı Ordusu Muharebe Sancağı 1453-1798
Osmanlı Ordu Sancağı 1793-1923
Topçu Sancağı
Humbaracı Sancağı
Gönüllü Sancağı
Dört Bölükler Sancağı
Yeniçeri Sancağı
Paşalara Mahsus Sancak
Silahtar Bölüğü Sancağı
Sipahi Sancağı
Sipahi Bölüğü Sancağı
Padişahın Şahsına Mahsus Sancak
Padişahın Şahsına Mahsus Sancak
Siyah Başıbozuk Askerin Yağlıboyası 1869.jpg.webp)
Sipahi
Sipahi
Yeniçeri askerleri
Kaynakça
- H. İNALCIK, Osmanlı Devletinde Türk Ordusu, s. 55, Türk Kültürü, 1964, sayı: 22.
- Mevlüt Bozdemir, Türk Ordusunun Tarihsel Kaynakları, s.59
- I.B. Tauris Publishers Guarding the Frontier, Ottoman Border Forts and Garrisons in Europe (2007), s. 159
Kaynakça
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları: Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 975-16-0056-1.