Merv Arkeoloji Parkı

Tarih boyunca Merv’de şehirler birbiri üstüne kurulmak yerine eskisinin yanına kurulduğundan her biri görece iyi korunmuş yan yana 5 farklı şehir kalıntısı günümüze gelebilmiştir.[1] En eskisi M.Ö. 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu devrinde kurulan “Erk Kale”’dir. Çokgen planlı ve etrafı hendekli çevrili yapı[2] Ahameniş hükümdarlarına saray hizmeti vermiştir.[3]

Erk Kale’in yanında M.Ö. 3. yüzyılda Selevkos İmparatorluğu’na bağlı ve bugün “Gavur Kale” denilen bir Helen şehri kuruldu. Şehir 900 yol boyunca çeşitli imparatorluklar arasında el değiştirdi.

İnşaatına esas itibarıyla Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Alparslan devrinde başlanan “Sultan Kalesi”, Merv’deki üçüncü kale şehridir. Kalenin inşası Sultan Melikşah döneminde sürmüş ve nihayet Sultan Sancar zamanında bitirilmiştir. Sultan Sancar’ın ölümü, Büyük Selçuklu Devleti’nin tarihe karışmasından sonra 1221 yılındaki Moğol saldırısı sırasında yerle bir olan şehir; su bentleri ve kanalları da tahrip olduğundan çöle dönmüştür.[4]

Timur’un oğlu Şahruh yeni bir sulama kanalı yaptırdıysa da ne yeterli su elde etmek ne de suyu eski yerleşim yerine taşımak mümkün oldu.[5] 1407-1409 yıllarında Eski şehrin 2km. güneyinde Şahruh tarafından “Taze Şehir” adıyla yeni bir kale kurulmuş ve sonradan bu kaleye Buhara Hanı Abdullah Han’ın ismi verilmiştir.

Abdullah Han Kale’nin kuzeybatısındaki Bayram Ali Hankale, Merv kalelerinin sonucusudur. 17.-18. yüzyıllarda yapıldığı sanılır 1600

Merv’i eski görkemine kavuşturmaya çabası 20. yüzyılın başlarına kadar sürdü. Karakum Kanalı’nın açılmasından sonra yeni şehir, “Bayramali” adıyla gelişme gösterdi.[4]