Mehmed Şemseddin Paşa
Mehmed Şemseddin Paşa (1855, Çerkesya Tuapse Bölgesi - 1917, İstanbul), Osmanlı Devleti döneminde önemli görevlerde bulunan Adıge (Şapsığ) kökenli bir devlet adamıdır.
| Mehmed Şemseddin Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Dönemi Devlet Adamı | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1855 Çerkesya, Tuapse Bölgesi |
| Ölüm | 1917 İstanbul, Türkiye |
Hayatı
Tletseruk/Tleseruk sülalesine mensup Mehmed Şemseddin Paşa, Çerkes Kabile Reislerinden Hacızade Osman Beyin oğludur. Ailesi 1864 yılında Kafkasya'dan önce Samsun'a, daha sonra da İstanbul'a göç etti. İlkokulu Fatih'te Hafız Paşa İlkokulunda, ortaokulu Beşiktaş Ortaokulunda, liseyi de Galatasaray lisesi'nde okuyarak mezun oldu. 1880 yılında Mülkiye Mektebi’ni birincilikle bitirdiği için doğrudan saray kâtipliğine tayin oldu. 1880-1882 yıllarında birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf rütbeleri aldı. Bir sene sonra da Osmanî nişanları aldı.
Devlet Kariyeri
- 1884'te Atina elçiliği başkâtipliğine tayin edildi. Yunan meselesinde yabancı devlet elçileriyle beraber Osmanlı elçisi Feridun Bey’in Atina’yı terk etmesiyle konsolosluk hizmetinde bulundu.
- 1887 de Hariciye Nezareti Elçilik Müdüriyetine yükseldi.
- 1888 de Fas hükümetine ilişkin müzakere için Madrid ’de toplanacak konferansa delege tayin olunduysa da konferans dağıldığından gidemedi.
- 1891 de gümüş Girit madalyası ve 1892'de de Mecidi Nişanları aldı.
- Abbas Hilmi Paşa’nın Mısır Hıdivliğine tayini üzerine Ferman-ı Ali’yi bildirmeye memur edilen heyet ile beraber 1892 de Mısır’a gitti ve yirmi iki gün sonra döndü.
- 1893 yılında Bükreş Elçiliğine tayin edildi. Daha sonra elçiliğe Şakir Paşanın atanması üzerine, Romanya Kralı Şemseddin Bey’in de kalması şartıyla Şakir Paşanın elçiliğini kabul edebileceğini bildirdi. Şakir Paşanın memuriyeti kabul edildi fakat Şemseddin Bey de bir sene müddetle tam maaş alarak görevine devam etti.
- 1895'te Romanya hükümetinden birinci derece "Etval dö Romani" nişanı alarak Bükreş’ten ayrıldı. Aynı yıl Tahran elçiliğine tayin oldu ve 1896 da bir üst rütbe verildi.
- 1896 da İran hükûmetinden murassa şir ve hurşid nişanları aldı. Münif Paşanın elçiliğe tayini üzerine 1896 de geri döndü.
- 1897 de Van Valiliğine tayin edildi ve aynı yıl Valilikten istifa etti.
- İran şahı Muzaffereddin Şah İstanbul’a gelişinde Şemseddin Paşayı Tahran Elçiliğine yeniden istemesi üzerine 1898 de ikinci defa Tahran elçiliğine tayin edildi ve birinci derece Osmanî nişanı rütbesi verildi.
- 1908 de Meşrutiyet ilan edilince kurulan yeni kabinede Vakıflar Bakanı oldu.
- 1909 yılında emekliliğini istedi.
- Trablusgarp ve Bingazi’nin muhtariyet ile idare edilmeye başlaması üzerine 1912 yılında beş sene müddet ve Vezirlik rütbesi ile Libya ya Sultan Mehmet Reşat tarafından, Sultan Nâib-i “Sultan vekili” olarak tayin edildi.
Sosyal Hayatı
Mehmed Şemseddin Paşa Arapça, Farsça, Fransızca, Almanca ve Çerkesce okuyup yazabiliyordu. Evkaf Nazırı iken Millet Meclisinde Arap mebuslarının sataşmasına, Arapça güzel bir cevap vermiş ve bu olay üzerine yapımcı Saffet Nezihi Bey "İzah ve intizah" adlı bir de komedi yazmıştı. Şemseddin Paşa Mısır Fevkalade Komiseri Çerkes Rauf Paşanın damadı, Çerkes Teavun (yardım) Cemiyetinin üyesi ve Türkiye'de ilk kez Latin harfleri ile yayınlanan Guaze gazetesinin yönetici ve yazarı idi. Kitap halindeki eserleri: Hesb’ı Nazari ve Çerkes Hatt’ı Umumidir. 1917 yılında İstanbul’da vefat etti.
Kaynakça
1. Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Tarihçe-i Teşkilatı ve Nüzzarın Teracüm-ü Ahvali Şehzadebaşı Evkaf-ı İslamiye Matbaası İstanbul 1919. s.212-215
2. İzzet Aydemir, Muhaceretteki Çerkes Aydınları, Nart Yayıncılık, Ankara 1991 s. 85-86-124
3. Alaettin Gövsa, Türk Meşhurları Ansiklopedisi, İstanbul 1946,s.367
4. Guaze Gazetesi, İstanbul, Nisan 1911,sayı:1 - 3