Kinaye
Kinâye veya alegori, bir fikri kapalı, dolaylı olarak anlatan üstü örtülü söz. Edebiyatta bir maksattan dolayı sözü hem hakiki, hem mecazi anlamlara uygun olarak kullanmaktır. Bir kelimeyi gerçek anlamının dışında benzetme gayesi gütmeden ve engelleyici ipucu olmaksızın mecazlı anlamda kullanmak olarak da tarif edilir. Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kasdedilmiş olabilir.
Kinaye başka bir deyişle gerçeği mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir.[1]
Öğeleri
- Meknibih:Kinayenin lafzı
- Meknianh:Kinayenin delâlet ettiği mana
Mana yönüyle kinayeler
- Övücü kinayeler
- Ayıplayıcı kinayeler.
- Çirkini güzel gösteren, kabalığı hafifleten kinayeler.
- Çok vasıtalı kinayeler.
- Az vasıtalı kinayeler.
- Vasıtası ve gizliliği az kinayeler.
Uyarı: Kinayeler en çok mecazi olarak kullanılır.
Kasd yönüyle kinayeler
- Müfred Kinayeler: Kasdedilen mana sadece bir tane ise.
- Mürekkeb Kinayeler:Birden çok mana kasdedilmişse.
- Gizli Kinayeler:Kasdı zor anlaşılan kinayeler.
- Açık Kinayeler:Kasdı kolay anlaşılan kinayeler.
- Nisbet Kasdıyla Yapılan Kinayeler:
Örnekler
- Ben toprak oldum yoluna
- Sen aşurı gözetirsün
- Şu karşıma göğüs geren
- Taş bağırlı dağlar mısın
- Ger kara taşı kızıl kan ile rengîn itsen
- Rengi tağyîr bolur la’l-I Bedahşân olmaz
- Gâfil geçürme fursatı kim bâğ-ı âlemin
- Gül devri gibi devleti nâ-pâydârdur.
Kaynakça
- Söz sanatları 4 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 5 Haziran 2016
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.