Kinaye

Kinâye veya alegori, bir fikri kapalı, dolaylı olarak anlatan üstü örtülü söz. Edebiyatta bir maksattan dolayı sözü hem hakiki, hem mecazi anlamlara uygun olarak kullanmaktır. Bir kelimeyi gerçek anlamının dışında benzetme gayesi gütmeden ve engelleyici ipucu olmaksızın mecazlı anlamda kullanmak olarak da tarif edilir. Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kasdedilmiş olabilir.

Kinaye başka bir deyişle gerçeği mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir.[1]

Öğeleri

  • Meknibih:Kinayenin lafzı
  • Meknianh:Kinayenin delâlet ettiği mana

Mana yönüyle kinayeler

  1. Övücü kinayeler
  2. Ayıplayıcı kinayeler.
  3. Çirkini güzel gösteren, kabalığı hafifleten kinayeler.
  4. Çok vasıtalı kinayeler.
  5. Az vasıtalı kinayeler.
  6. Vasıtası ve gizliliği az kinayeler.

Uyarı: Kinayeler en çok mecazi olarak kullanılır.

Kasd yönüyle kinayeler

  1. Müfred Kinayeler: Kasdedilen mana sadece bir tane ise.
  2. Mürekkeb Kinayeler:Birden çok mana kasdedilmişse.
  3. Gizli Kinayeler:Kasdı zor anlaşılan kinayeler.
  4. Açık Kinayeler:Kasdı kolay anlaşılan kinayeler.
  5. Nisbet Kasdıyla Yapılan Kinayeler:

Örnekler

Ben toprak oldum yoluna
Sen aşurı gözetirsün
Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın
Yunus
Ger kara taşı kızıl kan ile rengîn itsen
Rengi tağyîr bolur la’l-I Bedahşân olmaz
Fuzulî
Gâfil geçürme fursatı kim bâğ-ı âlemin
Gül devri gibi devleti nâ-pâydârdur.
Bâkî

Kaynakça

  1. Söz sanatları 4 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 5 Haziran 2016
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.