Katalon Muharebesi

Chalons Muharebesi (ya da Catalaunum Muharebesi), 20 Haziran 451'de Roma generali Flavius Aetius ve müttefiki Vizigotlar'dan oluşan koalisyon ile, Hunlar ve kralları Attila tarafından komuta edilen vasallar arasında Galya'da gerçekleşen ve kayıpların yüzbinleri bulduğu dönemin en kanlı muharebelerinden biridir. Koalisyon ordusunun çoğunluğunu Cermen foederati oluştursa da, Batı Roma İmparatorluğu'nun son büyük askeri operasyonlarından biriydi. Attila sadece iki yıl sonra öldü ve Hun İmparatorluğu, 454'teki Nedao Muharebesi'nden sonra Cermen vasallarının koalisyonu tarafından dağıtıldı.

Chalons Muharebesi
Hunların Galya Seferleri
Chalons Savaşı'nda Hun askerleri. (Alphonse de Neuville)
Tarih 20 Haziran 451 Bölge Bugünkü Fransa'nın kuzeybatısı Sonuç Her iki taraf da ağır kayıplar verdi. Aetius Attila'yı durdurmayı başardı ancak verdiği ağır zayiatlar yüzünden gözden düştü. Eyaletleri bir bir ülkesinden koptu. Attila ise tekrar toparlanmak için Galya'dan geri çekilmek zorunda kaldı.
Taraflar
Hun İmparatorluğu Ostrogotlar Gepidler İskitler Alamanlar Rugiiler Amal Hanedanı Sciriiler Heruliler Thuringiler	Batı Roma İmparatorluğu Franklar Burgundlar Vizigotlar Alanlar Saksonlar Bretonlar
Komutanlar ve liderler
Attila Valamir Ardaric Berik	Flavius Aetius Mérovée Theodorik Sangiban Gondioc
Güçler
200,000	200,000
Kayıplar
83.000	120.000

Attila, ordusu ile birlikte Galya üzerine sefere çıkar ve Ren Nehri'ni geçerek Paris'e doğru ilerlemeye başlar ve Chalons vadisinde (bugünkü Châlons-en-Champagne civarında) Roma ve Vizigot ordularıyla karşılaşır burada şiddetli bir muharebe geçer ve sonunda Hunlar Ren Nehri gerisine püskürtülür. Savaşta Vizigot kralı Thedoric Ostrogot Andax tarafından bir mızrakla öldürülür.

Hun ve müttefik birliklerinin istila yolları, yağmalanan ve göz dağı verilen kentler.

Savaşın seyri.

Catalaunum Muharebesi'nin anlık ve uzun vadeli etkileri tartışmalıdır. Attila, 452'de Batı Roma İmparatorluğu'nu işgal etmek için geri döndü ve bu, Galya'yı işgal girişiminden daha başarılı oldu. Aetius'un tüm sefer sezonunu bitirmesi umuduyla düzenlediği 3 aylık Aquileia kuşatmasının ardından Attila şehri yerle bir etti ve Po Vadisi'ni harap etti. Aetius, Galya'daki federasyonlardan yardım almadan ve kendi başına Attila'yı durduracak askeri kapasiteye sahip olmadan önce, Attila ile bir anlaşma yapmak için Papa I. Leo, Trygetius ve Gennadius Avienus'tan oluşan bir elçilik gönderdi. Attila, büyük olasılıkla ordusundaki yerel bir kıtlık ve hastalık nedeniyle İtalya'dan çekildi.[1]

Catalaunum Muharebesi, Ortaçağ'ın başında şekillenmeye başlayan yeni Avrupa'nın, büyük bir dış tehdidi bertaraf ettiği önemli bir kırılma noktası değildir. Çünkü o dış tehdit, hemen 1 yıl sonra İtalya'ya girmiş, Roma kapılarına dayanmış, Papanın yalvarması sayesinde Roma kurtulmuş, ancak ömrünü sadece 20 yıl daha uzatabilmiştir.

Katalon Savaşı.

Dünya Savaş Tarihi adlı eserde bu karşılaşma şu şekilde anlatılır: "Attila ve  Hunlar artık geleneksel savaş taktikleriyle savaşmıyordu. Çünkü Avrupa'da Hun atları için gereken büyüklükte otlaklar bulunmuyordu,Orta Asya'da ise her binicinin on atı bulunurdu. Bu açıdan bakıldığında,10.000 kişilik bir ordunun 100.000 ata yetecek genişlikte otlağa ihtiyacı vardı ve Avrupa coğrafyası bu tür bir ihtiyaca cevap vermeye uygun değildi. Hun ordusu hala seçkin bir atlı okçu birliğine sahip olsa da ordunun büyük bir kısmı takasla alınmış ya da savaşlarda ele geçirilmiş silahları kullanan okçu ve piyadelerden oluşuyordu. Ayrıca Attila nın Germen ve Ostrogoht müttefikleri de piyade idi." 20 Haziran 451 ' de iki ordu Katalanum ovalarında karşı karşıya geldiler. İki tarafın askerleri de öylesine kalabalıktı ki ordunun manevralarının bütün bir eyalete yayıldığı söylenmektedir. Jordanes'in tarif ettiği gibi; Gotların uzun mızrakları, düşmanlarının göğüsüne girip çıkıyor, Gepidler kör kılıçlarını savuruyor, Rugiler harbelerini onların vücudunda paralıyor, Suebler ağır topuzlarını indirip kaldırıyor ve Alanlar ağır süvarileriyle savaşırken gökyüzü Hun oklarıyla kaplanıyordu. Harp tarihinin kaydedeceği hiçbir deha belirtisinin görülmediği savaş akşama kadar sürüp gitti. Bu anlamsız savaşı noktalamak isteyen Attila, yük arabalarını dizdirerek arkasında korunabileceği bir siper meydana getirdi. Düşmanın kamp yerlerine ulaşmasına engellemek için güçlü Hunlarını gönderip onları iyice zayıflattı. Daha sonra gece karanlığından istifade ederek Rhen nehirini takip etmek suretiyle uzaklaştı." Avrupalı tarihçiler Attila nın yenildiğini söylerler ve buna Roma kuvvetlerinin imha edilmeden Hunların çekildiğini delil gösterirler. Ancak son araştırmalar meseleye biraz daha ışık tutmuş görünmektedir. Anlaşılmıştır ki; savaş gününün akşamı Roma ordusu dağılmış birlikleri arasındaki irtibatı kaybeden Aetius bile yanlışlıkla düştüğü Hun kıtaları arasından güçlükle kurtulmuş, ertesi gün erken saatlerde, Roma'ya bağlı Batı Got ordusu, savaşta ölen kral Theodorikh'in oğlu Thorismund idaresinde, muharebe meydanından uzaklaşmış, ağır kayıplara uğrayan Frank kuvvetleri de onları takip etmiştir.Ayrıca bu savaşta Attila'nın gayesine ulaştığı aşikardı. Batıyı hakimiyetine alabilmek için Roma İmparatorluğu'nun insan ve asker deposu durumunda olan Galya barbarlarını saf dışı etmek isteği ile Galya ya yürümüş olan Attila savaş güçlerini kırarak Romayı desteksiz bırakmıştı. Ünlü Aetius'un gözden düşmeside bunun neticesi idi. Nitekim bir sene sonra Attila İtalya seferine çıktığı zaman karşısına kimse çıkamamıştı. Nitekim İtalyada ki Aquilea kalesi zapt edildi ve şehir anlatılanlara bakılırsa temellerine kadar yıkıldı. Nihayet Romalılar iptal ettikleri haracı yeniden verebilmek için Attilanın dizlerine kapandılar. Attila Roma önlerine kadar geldi. Ancak papa Leo ve en ileri gelen konsüllerden oluşan heyetin boyun eğmesi ile Roma kurtulabildi.

<ref> Rafet Elçi-Türk Harp Kudretinin Sınırları